Μια συναυλία μαύρων κύκνων που τσιρίζουν, μέρος τέταρτο

Σύμφωνα με τα λόγια του πατέρα,

“Ο Tommy είχε δηλώσει τον εαυτό του αντιναταλιστή antinatalista γιατί δεν μπορούσε να δεχτεί την προοπτική να δεσμεύσει ένα άλλο ανθρώπινο ον να ζήσει μια ζωή προορισμένη να κυριαρχείται από πόνο, θλίψη και βάσανα. Όσο κι αν η Σάρα κι εγώ προσπαθούσαμε να του περιγράψουμε τη χαρά της απόκτησης παιδιών, ο Τόμι δεν δεχόταν να εγκαταλείψει την αποφασιστικότητά του γιατί κανείς δεν έχει το δικαίωμα να επιβάλλει το αναπόφευκτο σε έναν άλλο. Δεν με παρηγορεί πολύ να σκέφτομαι ότι ένα τεράστιο και αυξανόμενο μέρος της γενιάς του Tommy σκέφτεται το ίδιο σχετικά με το θέμα της μη απόκτησης παιδιών”.

Ο αντιναταλισμός είναι πιθανώς αποτέλεσμα της κατάθλιψης, βέβαια. Αυτό δείχνει ότι η κατάθλιψη μπορεί να είναι μια κατάσταση σοφίας, όχι απλώς ασθένειας. Γίνεται μια ασθένεια όταν αδυνατούμε να κατανοήσουμε το μήνυμά της, και προσπαθούμε απεγνωσμένα να συμμορφωθούμε με τα κυρίαρχα πρότυπα της παραγωγικότητας, της αποτελεσματικότητας και του δυναμισμού. Η απόρριψη του μηνύματος της κατάθλιψης, η επαναβεβαίωση της δύναμης της θέλησης ενάντια στο μήνυμα της κατάθλιψης είναι ένας τρόπος να πέσουμε σε μια αυτοκτονική ολίσθηση.

Ο Ράσκιν κατηγορεί τον εαυτό του που δεν διερεύνησε τις τάσεις αυτοκτονίας του γιου του άμεσα και ειλικρινά:

“Πολλοί γονείς κάνουν το λάθος που έκανα κι εγώ, προσπαθώντας να μην πει αυτή τη λέξη, από φόβο μήπως της δώσουν υπερβολική δύναμη και υπερβολική παρουσία, λες και η προφορά της θα μπορούσε να της δώσει μια τρομακτική αποφασιστική αύρα, ένα ξόρκι για το μέλλον. Αλλά η αλήθεια είναι ακριβώς το αντίθετο: οι λέξεις αποκτούν μια μαγική δύναμη όταν δεν τις προφέρουμε όταν πρέπει. Το να μην μιλάς για αυτοκτονία σε ένα άτομο με κατάθλιψη είναι σαν να μην μιλάς για σεξ σε έναν έφηβο”.

Μετά το θάνατο του γιου του, όμως, η αντίληψη του Ράσκιν αλλάζει: η αισιοδοξία του ως συνταγματολόγου κλονίζεται από την έκρηξη της ωμής βίας που τείνει να υπερισχύει της δύναμης της λογικής, και οι δημοκρατικές του βεβαιότητες κλονίζονται μπροστά στην εξάπλωση της κατάθλιψης:

“Ξαφνικά, η συνταγματική αισιοδοξία με φέρνει σε δύσκολη θέση σαν να είναι μια ντροπή. Φοβάμαι ότι η λαμπερή πολιτική μου αισιοδοξία, αυτή που πολλοί από τους φίλους μου έχουν εκτιμήσει περισσότερο σε εμένα, έχει καταστεί μια παγίδα μαζικής αυταπάτης, μια αδυναμία που μπορούν να εκμεταλλευτούν οι εχθροί μας. Ταυτόχρονα, με τρόμο σκέφτομαι τι σημαίνει να ζεις χωρίς αυτόν τον ενθουσιασμό και χωρίς τον αγαπημένο μου αναντικατάστατο γιο. Τα δύο πράγματα στέκονταν μαζί και τώρα πρέπει να ζήσω χωρίς το ένα και χωρίς το άλλο”.

Η πολιτική αισιοδοξία αυτού του γενναιόδωρου καθηγητή Νομικής κλονίζεται από την ξαφνική συνειδητοποίηση ότι η φιλελεύθερη δημοκρατία στηρίζεται επάνω σε ένα εύθραυστο θεμέλιο. Μάλιστα γράφει:

“Τέσσερις από τους πρώτους προέδρους μας ήταν αφεντικά σκλάβων, και επτά από τους δέκα πρώτους προέδρους μας ήταν ιδιοκτήτες σκλάβων. Αυτά τα γεγονότα δεν είναι τυχαία, αλλά γεννιούνται από την ίδια την αρχιτεκτονική των πολιτικών μας θεσμών”.

Η αδιανόητη αποσύνθεση του τέρατος

Στην ομιλία του στις 6 Ιανουαρίου 2022, ο Μπάιντεν λέει: «Πρέπει να αποφασίσουμε τι είδους έθνος θα είμαστε». Μπορεί όμως η Αμερική να αποφασίσει ότι η βία δεν είναι ο κανόνας, εάν η αμερικανική ιστορία βασίζεται από την αρχή στη βία, τη σκλαβιά και τη γενοκτονία; Το ανεπανόρθωτο αυτού του παρελθόντος είναι τώρα μια πηγή συστημικής κατάθλιψης για τη Δύση, και επομένως είναι μια συστημική πηγή φασισμού, μέχρι να καταφέρουμε να χαράξουμε μια θεραπευτική στρατηγική παραίτησης. Αυτό είναι το θέμα, σε θεωρητικό επίπεδο: μπορούμε να προβλέψουμε την έκβαση ενός κύματος κοινωνικής κατάθλιψης; Μπορούμε να δράσουμε στην εξέλιξη της ψυχωτικής επιδημίας; Η εμπειρία του παρελθόντος μας διδάσκει ότι ένας τρόπος να αντιδράσουμε στην κατάθλιψη είναι ο φασισμός, ο οποίος τη μετατρέπει σε βία εναντίον ενός απόκοσμου εχθρού. Αυτός ο κύκλος κατάθλιψης-φασισμού έχει επανενεργοποιηθεί σε κάθε μέρος του κόσμου, και ειδικά στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ποια είναι η εναλλακτική; Για τον Τόμι, η εναλλακτική ήταν ο θάνατος.

Πώς μπορούμε να εκτρέψουμε την τροχιά της κατάθλιψης προς την ανανέωση, την επανοηματοδότηση; Να παραιτηθούμε; Η λέξη παραίτηση αντηχεί στο μυαλό μου σαν σπαζοκεφαλιά risuonanellamiamentecomeunrompicapo. Σημαίνει να εγκαταλείψουμε την εργασία, αλλά επίσης: να αποδεχθούμε το πεπρωμένο και να σκύψουμε το κεφάλι. Προτείνω μια διαφορετική ερμηνεία: αλλαγή του ορίζοντα των προσδοκιών, επαναπροσδιορισμός της κοινωνικής ζωής, εστίαση στη λιτότητα και τη χρησιμότητα, εστίαση στην ευχαρίστηση παρά στη συσσώρευση, εστίαση στην αλληλεγγύη και όχι στον ανταγωνισμό. Να κάνουμε να αναδυθεί από αυτή την ιογενή καταιγίδα αυτή την ψυχοπολιτισμική αλλαγή είναι το διανοητικό καθήκον του παρόντος.

Διαβάζοντας το βιβλίο του Raskin επιβεβαίωσα την πεποίθησή μου ότι η πολιτική οντότητα που ονομάζεται Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκεται στο χείλος μιας αβύσσου, μιας αβύσσου που είναι εγγεγραμμένη στην ιστορία αυτής της χώρας. Η κατάρρευση των Ηνωμένων Πολιτειών ως εθνικού Κράτους είναι μια μη αναστρέψιμη διαδικασία που η πολιτική βούληση δεν μπορεί να σταματήσει, αλλά η κατάρρευση αυτού του πολιτικού τέρατος δεν ανοίγει από μόνη της μια προοπτική ειρηνικής εξέλιξης.

Αντίθετα, η αποσύνθεση της πολιτικής οντότητας που ονομάζεται Ηνωμένες Πολιτείες δεν συνεπάγεται την απενεργοποίηση των παγκόσμιων πλατφορμών ελέγχου που αποτελούν παρακλάδι της αμερικανικής ισχύος. Μιλάω για τη στρατιωτική υποδομή που συνδέει ανθρώπους και μηχανές διεσπαρμένες σε όλο τον κόσμο (το Πεντάγωνο), μιλάω για την υποδομή που συνδέει κάθε μηχανογραφημένο σημείο του κόσμου σε ευρυζωνική σύνδεση. Μιλάω για την υλικοτεχνική υποδομή που σου επιτρέπει να μετακινείς ανθρώπους και φυσικά αγαθά. Και φυσικά για την οικονομική υποδομή, την χρηματοπιστωτική, που τα τελευταία σαράντα χρόνια έπαιξε ένα καθοριστικό ρόλο στην πολιτική υποταγή των πληθυσμών.

Τέλος η υγειονομική ή βιοπολιτική υποδομή που έχει αναλάβει την κεντρική θέση στη δυναμική του κόσμου τα τελευταία δύο χρόνια, και έχει ενσωματωθεί στην καθημερινή ζωή και πάνω από όλα στην ψυχοσυναισθηματική δυναμική της ανθρωπότητας.

Αυτές οι οντότητες δεν εξαρτώνται από πολιτικές αποφάσεις, καθώς τα εθνικά κράτη έχουν γίνει απλές διαρθρώσεις παγκόσμιων οντοτήτων χωρίς τις οποίες η κοινωνική επιβίωση θα ήταν αδύνατη.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να βρίσκονται σε διαδικασία πολιτικής εσωτερικής κατάρρευσης, μαρασμού, αλλά οι παγκόσμιες υποδομές δεν καταρρέουν με τη διάλυση του επίσημου εθνικού τους δοχείου. Αντίθετα, ενισχύουν την επικράτηση τους στο κοινωνικό σώμα, με κάθε κόστος, ακόμη και με τίμημα την καταστροφή του ίδιου του κοινωνικού σώματος. Το τέρας δεν πεθαίνει πριν προκαλέσει μια παγκόσμια καταστροφή: η Αμερική δεν θα εξαφανιστεί χωρίς μια τελική πράξη εξόντωσης.

Αυτός είναι ο γεωπολιτικός ορίζοντας σε αυτό το σημείο του αιώνα.

Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος