ΜΝΗΜΗΣ ΧΑΡΙΝ

THOMAS GEORG HANS SCHULTZE–WESTRUM (1937-2022), ΒΙΟΛΟΓΟΣ, ΕΘΝΟΛΟΓΟΣ, ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ. 

Γεννiέται στις 5 Απριλίου 1937 στό Βερολίνο της Γερμανίας από γονείς που εργάζονται και οι δύο στο θέατρο. Γιά λόγους ασφαλείας, όταν ο Thomas γίνεται έξι ετών, στο απόγειο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η μητέρα του τον μεταφέρει σε ένα παραδοσιακό αγρόκτημα στην ανατολική Βαυαρία κοντά στα σύνορα με την Αυστρία. Σ’ αυτή τη φάρμα ανακαλύπτει τα ενδιαφέροντά του για την άγρια φύση και τον αγροτικό τρόπο ζωής. Ενώ είναι ακόμα στο δημοτικό σχολείο αλληλογραφεί με δύο βιολόγους, τον Herman Kahmann, ειδικό στα μικρά θηλαστικά και τον Philipp Lehrs, ερπετολόγο. Και στα έντεκα του χρόνια γίνεται μέλος τού “Conservation Bund Naturschutz” (Ένωση Προστασίας τής Φύσης) στην Βαυαρία.

Το 1957 εγγράφεται με υποτροφία στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου. Τελειώνοντας τις σπουδές και το διδακτορικό του, ταξιδεύει για είκοσι χρόνια ως ερευνητής σε Ασία, Αφρική και Λατινική Αμερική μελετώντας αρχέγονους πολιτισμούς και ανεξερεύνητες περιοχές. Μαγεύεται με την Ινδονησία που τη θεωρεί παράδεισο επί της γής. Σύντομα αναδεικνύεται σε κορυφαίο βιολόγο, εθνολόγο, αλλά και εξαιρετικό δημιουργό ντοκυμαντέρ για την άγρια φύση.

Το 1973 ανακαλύπτει τη χώρα μας. Πρώτος του σταθμός η Αλόννησος, όπου κινηματογραφεί  τους αίγαγρους, το το σπάνιο αγριολούλουδο fritilaria sporadum, αλλά κυρίως τη Φώκια monachus –monachus. Στίς 6 Οκτωβρίου 1976 με επτασέλιδη επιστολή στον Εκτελεστικό Γραμματέα τού Εθνικού Συμβουλίου για τον Φυσικό Σχεδιασμό και το Περιβάλλον, στην Αθήνα κ. Μ. Γερουλάνο, προτείνει  πρώτος αυτός  τη δημιουργία του Θαλάσσιου Πάρκου Αλοννησου Βορείων Σποράδων. Την πρότασή του υποστηρίζουν το Μουσείο Γουλανδρή, ο Βύρων Αντύπας με τη “Φύση”, ο Μ. Γερουλάνος, οι ψαράδες της Αλοννήσου καθώς και πολλές αθηναϊκές εφημερίδες και περιοδικά. Παράλληλα την αποτυπώνει και σε ντοκυμαντέρ που προβάλλεται στις 15 Αυγούστου 1977 στο ZDF. Η θεαματικότητα  του ξεπερνά τα 36.000.000 θεατές. Αμέσως δέκα Ευρωπαϊκές χώρες και η Ελλάδα το αγοράζουν.

Και έρχεται η ώρα της Θάσου. Ο Thomas μαγεύεται από το νησί μας και εγκαθίσταται στο Καζαβήτι που το επιλέγει ως την Ιθάκη του. Αρχικά αγοράζει παλιά σπίτια, ηια να τα σώσει από την εγκατάλειψή τους από τους κατοίκους που έχουν εγκτατασταθεί πλέον στον Πρίνο. Οι κάτοικοι τον θεωρούν γραφικό, ιδιαίτερα όταν θυμώνει έντονα με όσους αλλοιώνουν τα παλιά σπίτια κλείνοντας τα χαρακτηριστικά χαγιάτια, ή  με όσους θέλουν να υπερυψώσουν τις στέγες τους καθώς είναι  χαμηλοτάβανα.

Εικόνα 1 Το αγαπημένο του σπίτι με το χαγιάτι, πνιγμένο στη βλάστηση

Τους χωρίζει μεγάλη διαφορά σκέψης. Ο Thomas υποκλίνεται στον παραδοσιακό τρόπο ζωής και επιλέγει να ζει σ ένα σπίτι με χαγιάτι σαν τους παλιούς Θασίτες, μόνο με το παραδοσιακό τζάκι, διατηρώντας ακόμη και το χαρακτηριστικό μικρό παράθυρο του χαγιατιού χωρίς τζάμι παρά μόνο με ξύλινο παντζούρι. Είναι όμως ευτυχισμένος, και προσπαθεί με χίλιους αυτοσχέδιους τρόπους να διατηρήσει ορθά τα πολλά σπίτια που αγόρασε αλλά αδυνατεί να επισκευάσει.

Εικόνα 2. Το ασκητικό του δωμάτιο-σαλόνι, αταβάνωτο, με το τζάκι, το μπαούλο και το σοφρά.

Θυμάμαι ακόμη τις βόλτες σ αυτά τα υπέροχα, οικολογικά σπίτια αλλά τις συζητήσεις μας στο γραφείο του στην πλατεία, όταν ήταν ακόμη ακμαίος και ανυποχώρητος. Με συγκίνηση μεγάλη αυτές τις μέρες ξαναβρήκα το χειρόγραφό του για το Καζαβήτι  με τίτλο, «Το Ιστορικό χωριό Καζαβήτι και το φυσικό του περιβάλλον», που χρηματοδοτήθηκε το 1993 από το ίδρυμα EYRONATUR, αλλά και το βιβλίο για το Αργυρόκαστρο που μου χάρισε το 1996. Το  μάζεψε από το δρόμο, όπου το πέταξαν μετά την κατάρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος της Αλβανίας, γιατί ο Thomas ήταν εκείνη την ώρα κι εκεί. Όσον αφορά τη μελέτη του για το χωριό, προφητικές οι απόψεις του και τόσο σύγχρονες! Τις διαβάζω σήμερα και υποκλίνομαι στην πρωτοποριακή οικολογική του άποψη. Καταπληκτικές!  Και φυσικά είναι στη διάθεση των διοικούντων.

Εικόνα 3. Το χειρόγραφο του για το Καζαβήτι.

Με τα χρόνια χαθήκαμε. Ο ίδιος όμως παρέμεινε πιστός στο Καζαβήτι και στις απόψεις του, αλλά τα σπίτια του δεν μπόρεσε να τα αναστυλώσει, γιατί είναι μεγάλη δοκιμασία να το επιχειρείς κάτι τέτοιο στη χώρα μας, όσο καλές προθέσεις και να έχεις, είναι σα να κυνηγάς αβοήθητος ανεμόμυλους.

Εικόνα 4. Το παραδοσιακό θασίτικο παράθυρο χωρίς τζάμι, ασφαλισμένο με ξύλινη αμπάρα. Άθικτο στο πέρασμα των χρόνων, χάρις σ αυτόν.

Και ύστερα ήλθε και η φυσική φθορά του, που αποφάσισε να τη ζήσει μόνος  κι αυτή στο Καζαβήτι, δίνοντας μάλιστα εντολή, μετά θάνατο η τέφρα του να διασκορπιστεί στην αγαπημένη του «πλατάνα» της πλατείας. Όπως και  το έκανε ο γιος του.

Καλό Ταξίδι Thomas, το Καζαβήτι θα είναι διαφορετικό χωρίς εσένα και τα σπίτια του απροστάτευτα στον «εκσυγχρονισμό» μας……

Σαπφώ Αγγελούδη-Ζαρκάδα