Σκέψη και γλώσσα Αμαρυλλίς (Μυθοπλασία  ολύμπιου πάθους): του Αντώνη Κόντου

Οι βασικές πηγές- αφετηρίες που τροφοδοτούν την πλουσιότερη μυθοπλασία και κατ΄ επέκταση τον πολιτισμό μας σχετίζονται  με την αρχαιοελληνική παράδοση, αποτυπωμένη στα ποιητικά έργα  μεγάλων δημιουργών.

Οι πλέον γνωστές  σχετίζονται με το ηρωικό και  διδακτικό έπος (Όμηρος- Ησίοδος) επιχειρώντας να μας «διαφωτίσουν», αλλά και να μας «τέρψουν», με την πλοκή λογικών και εξωλογικών στοιχείων, που διαμορφώνουν τον κόσμο και τον ανθρώπινο ψυχισμό.

Πράγματι, πόσο επίκαιρα και κλασικά είναι πάντοτε τα μηνύματα αυτής της σύνθεσης –λόγου και μύθου-  που «απαλύνουν», μέσα από τους συμβολισμούς και αλληγορίες τους, τα αρχέγονά μας ερωτήματα  για την κοσμογένεση, την ανθρώπινη μοίρα και συμπεριφορά!

Οι μεγάλοι δραματουργοί – κλασικοί και νεότεροι-  εμπνέονται από τη πλούσια ομηρική παρακαταθήκη και την προομηρική παράδοση  αξιοποιώντας στη θεματική τους κατά τον καλύτερο τρόπο τα δραματικά γεγονότα που σχετίζονται  με τα ανθρώπινα, αλλά και τα θεϊκά πάθη.

Μητροκτονίες, πατροκτονίες, αδελφοκτονίες… με κυρίαρχο αίτιο τις περισσότερες φορές τον ερωτισμό και την αντιζηλία ως συνακόλουθο, συγκλονίζουν το ψυχισμό του κάθε είδους αποδέκτη (θεατές -ακροατές, αναγνώστες…).

Στο πλούσιο αυτό δραματικό ρεπερτόριο, η παιδοκτονία  είναι αυτή που προκαλεί περισσότερο  το δημόσιο αίσθημα, όταν το κίνητρο σχετίζεται με το αβυσσαλέο ερωτικό πάθος και  της αντιζηλίας, που αφορά κύρια την μητέρα, ως ενορχηστρωτή και θύτη.

Κλασική περίπτωση είναι η τεκοκτόνος Μήδεια, που παρουσιάζεται από τον Ευριπίδη (431 π. Χ.), βαριά ερωτοχτυπημένη και εκδικητική  προς τον αργοναύτη  Ιάσονα  και την αντίζηλό της Γλαύκη.

Από την αρχαιοελληνική γραμματεία  ανάλογοι προσδιορισμοί προσάπτονται στον γονέα  τεκνοποιό, ως ωλεσικτόνο, τεκνοφόνο, τεκνοτρώτη (Κρόνος ), τεκνορραίστη. Ωστόσο, στο πλαίσιο της αρχαιοελληνικής μυθοπλασίας, το θέμα δεν περιορίζεται μόνο στον κόσμο των θνητών. Είναι γνωστές ανάλογες αντιλήψεις και στον «ατελή» ηθικά θεϊκό χώρο, όπου και εκεί κυριαρχούν ανάλογα πάθη (ανθρωπομορφισμός).

Έτσι, η  άρτια γλωσσικά και πλούσια  λογοτεχνικά «γραφίδα»  της Κορνηλίας Πρεβεζιώτου σε δημοσίευμά της στο «Νεολόγο» της Κωνσταντινούπολης (1894) «μυθοπλαστεί» με το δικό της τρόπο την περιπέτεια και μεταμόρφωση της νεαρής Αμαρυλλίδος, ως θύμα  της γυναικείας  φιλαρέσκειας και αντιζηλίας από την ίδια την μητέρα της ,την Αφροδίτη, η οποία Αφροδίτη, όταν αντίκρυσε την «απαστράπτοντος  κάλλους» κόρη της,(άλλωστε, η λέξη Αμαρυλλίς, που προέρχεται από το ομηρικό ρήμα μαρμαίρω=λάμπω, ακτινοβολώ και περιλαμβάνει την ομηρική ρίζα –μαρ-, εξού και το μάρμαρο), φοβηθείσα αστόργως μη, αυξανόμενον το βρέφος ,και αυτήν έτι αμαυρώση, την  εγκατέλειψε εις τας υπωρείας του Ολύμπου.

Και η  Πρεβεζιώτου αναφωνεί: Ω του ζηλοτύπου της φιλαρεσκείας εγωισμού! επέπρωτο και η μητρική στοργή να θυσιασθή εις αυτόν! Ωστόσο και η  Ήρα, η αδαμαντόστεπτος ερατεινή μελανώπις συμβία τουπαντοδυνάμου πατρός ανδρών και θνητών, επλήχθη καιρίως την καρδίαν υπό του οξέος του φθόνου βέλους εις την θέαν των εξαισίων χαρίτων της κόρης.

Και απέστειλε ποτέ κατά της αγνής δρυάδος οφιώδη και βλοσυρόφθαλμον  δράκοντα … αλλ΄έκθαμβος  και αυτός και άναυδος …αφήκεν άθικτον την θείαν παρθένον… Τελικά, το λογοτεχνικότατο αυτό αφήγημα της Πρεβεζιώτου  καταλήγει με την παρέμβαση  της Χρυσής Αφροδίτης, η οποια πικρώς μεταμελομένη ότι αστόργως αφήκεν επί της γης την περικαλλή θυγατέρα, μετέβαλε την άμοιρον εις αειθαλή παρόχθιον ιτέαν….Μελάγχολος  δε αηδών επ΄αυτής καθημένη, κελαδεί θρηνωδώς τον πικρόν θάνατόν της…

ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ (TRANSFIGURATION)

«Οπόση θλίψις», για το κακό ριζικό κάθε νεαρής Αμαρυλλίδος που αντιμετωπίζει την μητρική αστοργία!