Εκείνη ήταν η Φλέρυ Νταντωνάκη. Εμείς ήμασταν οι καβαλιώτες που θελήσαμε να κρυφοκοιτάξουμε κάποιες πτυχές της ζωής της κι ανταποκριθήκαμε στο κάλεσμα του Παύλου Λεμοντζή, της Έφης Πριμικυρλίδου και του Τάσου Καλαφάτη. Έτσι, το βράδυ της Δευτέρας βρεθήκαμε στο «Chocolat Café» του εμπορικού κέντρου, αλληλοσυστηθήκαμε με ένα μύθο και «συνομιλήσαμε» μαζί του. Μετά το τέλος της παράστασης αναρωτηθήκαμε: «Αλήθεια, πόσοι γνωρίζουν τη Φλέρυ Νταντωνάκη;» Τουλάχιστον εμείς συλλέξαμε ορισμένες πληροφορίες και κυρίως συλλέξαμε κάποιες νέες πολύτιμες εμπειρίες, ακούγοντας την Έφη να ερμηνεύει και τον Τάσο να παίζει το πιάνο. Αυτό από μόνο του αποτελεί ένα θαυμάσιο επιχείρημα ώστε να προτείνουμε και σ’ εσάς να δοκιμάσετε κάτι ανάλογο. Να σπεύσετε στο συγκεκριμένο χώρο την επόμενη Δευτέρα ή όποια άλλη Δευτέρα σας βολέψει, στις 21:30. Υποσχόμαστε ότι όσα θα αποκομίσετε θα είναι άκρως ενδιαφέροντα.
ΤΗΝ ΠΛΗΣΙΑΣΕ ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΤΗΝ ΑΠΟΜΥΘΟΠΟΙΗΣΕΙ
Δυο προτερήματα που μπορώ να αναγνωρίσω στον Παύλο Λεμοντζή είναι η πρωτοτυπία των επιλογών του και η εξαντλητική προετοιμασία της κάθε λεπτομέρειας. Αυτή η πρωτοτυπία φέτος γέννησε την ιδέα του να συστήσει στο κοινό τη Φλέρυ Νταντωνάκη. Την Ελευθερία Παπαδαντωνάκη, που γεννήθηκε το 1937 και πέθανε το 1998. Την Ελληνίδα τραγουδίστρια, γνωστή για τη συνεργασία της με το Μάνο Χατζιδάκι και την ερμηνεία της στο δίσκο του «Ο Μεγάλος Ερωτικός». Τη γυναίκα που διανύοντας μια περίοδο εσωτερικής αναζήτησης, «χάθηκε στα μονοπάτια του μυαλού της». Εκείνη που «ξεκουράζεται» στο κοιμητήριο της Παιανίας, πλάι στο Μάνο Χατζιδάκι.
Μόνο που ο Παύλος, διασκευάζοντας και σκηνοθετώντας την ατμοσφαιρική μουσικοθεατρική δουλειά του «Εγώ, η Φλέρυ» επέλεξε να φωτίσει λίγες μόνο από τις πτυχές του μύθου. Προτίμησε να ρίξει στο κοινό το «δόλωμα», ώστε εκείνο στη συνέχεια να αναζητήσει κάτι περισσότερο για μια ερμηνεύτρια που παραμένει «κρυμμένη» για τους πολλούς. Όπως και ο ίδιος ο Παύλος διευκρίνισε, συμμετέχοντας στην παράσταση κι «εκτελώντας» κάποια στιγμή χρέη δημοσιογράφου, κανείς δεν μπορεί να βρει πολλά στοιχεία για τη Φλέρυ Νταντωνάκη.
Η ζωή της, οι μουσικές συνεργασίες της, οι σκέψεις της, λες και καλύπτονται από «πέπλο μυστηρίου». Μοναδικές πηγές πληροφοριών είναι ορισμένες λιγοστές συνεντεύξεις της. Μέσα από αυτές τις ελάχιστες πηγές, ο Παύλος Λεμοντζής άντλησε καίρια στοιχεία και τα διαμόρφωσε, τα οπτικοποίησε με τη χρήση φωτογραφιών, τα έντυσε με το πιάνο του Τάσου Καλαφάτη και τα εξιδανίκευσε με τη φωνή της Έφης Πριμικυρλίδου. Το αποτέλεσμα ήταν μια εξηντάλεπτη δουλειά που μας άφησε με την αίσθηση του «θέλω κι άλλο».
Χρησιμοποιώ τα λόγια που ο Παύλος επέλεξε, εξηγώντας στο κοινό του ότι: «Υπάρχουν κάποιοι μύθοι στη ζωή όλων μας, που δεν μπορούμε να θυμηθούμε πότε ακριβώς συναντηθήκαμε μαζί τους. Πλάσματα μυθικά, με ζωές που διαφέρουν από τον μέσο όρο. Που για να τα πλησιάσεις και να μπεις στη μαγεία που εκπέμπουν, χρειάζονται κάποια στάδια μύησης. Ψάχνουμε να βρούμε πληροφορίες γι’ αυτά και σκοντάφτουμε στη σιωπή.
Μια τέτοια περίπτωση είναι, ίσως για τους περισσότερους, η Φλέρυ Νταντωνάκη. Συναντηθήκαμε με τη φωνή της στον “Μεγάλο Ερωτικό” του Μάνου Χατζιδάκι. Γοητευθήκαμε από τη φωνή της κι αυτό που κατέθεσε από την ψυχή της. Την ψάξαμε. Κάποιες σποραδικές εμφανίσεις, ελάχιστες. Και αυτές, πιο παλιά. Στη δεκαετία του ‘70 και μία με τη Δήμητρα Γαλάνη στη Ρωμαϊκή Αγορά, στα χρόνια του ‘80. Δισκογραφία: τρεις, τέσσερις δίσκοι.
Στην ερώτηση “μα πού είναι η Φλέρυ Νταντωνάκη;” κανείς δεν ήξερε να απαντήσει. Η μυθολογία, που την ακολουθεί, την ήθελε πότε στην Αμερική και πότε στην Ινδία. Το 1991 κυκλοφόρησαν τα “Λειτουργικά”. Ηχογραφήσεις των αρχών της δεκαετίας του ‘70 στη Νέα Υόρκη, με τον Μάνο Χατζιδάκι στο πιάνο και τη Φλέρυ Νταντωνάκη να τραγουδά παλιά λαϊκά τραγούδια»….
ΦΩΝΗ ΠΟΥ ΤΗΝ ΑΚΟΥΣ ΜΕ ΤΗ ΨΥΧΗ ΣΟΥ
Στο διακριτικό κρυφοκοίταγμα που μας επιφύλαξε ο Παύλος, συνέργησαν ο Τάσος και η Έφη. Ο μεν Τάσος πλημμυρίζοντας με εξαίσιες νότες το χώρο και χαϊδεύοντας την ακοή μας. Η δε Έφη καθηλώνοντας όπως πάντα τους πάντες, όταν αποφασίζει να ερμηνεύσει. Το σπάνιο φωνητικό χάρισμα της Έφης λειτουργεί με άκρως παράδοξο κι ανάποδο τρόπο. Λες και δεν ακούς εξωτερικά το ερέθισμα που σου στέλνει, αλλά λες και το τραβά από μέσα σου, λες και σε βοηθά να ανασύρεις μια μελωδία που έκρυβες στα δικά σου εσώψυχα. Τη φωνή της Έφης πάντα την ακούω με τη ψυχή και ποτέ με τα αυτιά μου.
Και κάθε φορά που σωπαίνω για ν’ ακούσω την Έφη, ενδόμυχα ευχαριστώ: 1) Τις δισκογραφικές εταιρείες που δεν την ανακάλυψαν και μας την άφησαν στην Καβάλα για να τη χαιρόμαστε! 2) Την ίδια προσωπικά, γιατί προτιμά να μοιράζεται το χάρισμά της με γνωστούς και φίλους, θεωρώντας με μετριοφροσύνη πως υπάρχουν τραγούδια που είναι «άβατα» και άφταστες «κορυφές». 3) Τους ανθρώπους που της δίνουν την ευκαιρία να συμμετέχει στις δουλειές τους, χαρίζοντας απλόχερα τέρψη στις ταραγμένες μας ψυχές!
Θέλοντας να προετοιμασθώ πριν παρακολουθήσω την παράσταση, ερεύνησα τα μουσικά μονοπάτια στα οποία βάδισε η Φλέρυ Νταντωνάκη. Ενθουσιάστηκα και γαλήνεψα από τις απόκοσμες επανεκτελέσεις της. Κάτι μου λέει όμως, ότι αν θα μπορούσε και το «αερικό του ελληνικού τραγουδιού» να ακούσει την Έφη Πριμικυρλίδου να ερμηνεύει, τότε μάλλον θα ενθουσιαζόταν και θα γαλήνευε κι εκείνη. «Η μικρή Ραλλού», η «Φραγκοσυριανή», αλλά κυρίως «Ο Γιάννης ο φονιάς» είναι οι νέες ερμηνευτικές προτάσεις που εισέπραξα τη Δευτέρα και τις επεξεργάστηκα. Συμπέρασμα; Τόσα χρόνια ο Μανώλης Μητσιάς δεν είχε καταφέρει να με πείσει κι ωστόσο μέσα σε λίγα λεπτά η Έφη πέτυχε να μου αλλάξει άρδην την άποψη ότι τελικά «Ο Γιάννης ο φονιάς» είναι αξιόλογο τραγούδι.
Το στοίχημά της όμως η Έφη το κέρδισε πολλαπλώς, ερμηνεύοντας όπως και η Φλέρυ παγκοσμίως διάσημα τραγούδια όπως το «Imagine» του John Lennon και το «Yesterday» των Beatles. Συνεχίζω πάντως να επιμένω ότι εάν δε δίσταζε η Έφη, θα κατάφερνε να αναμετρηθεί και με το «Summertime» της Ella Fitzgerald, έστω κι αν κάποιοι υποστηρίζουν ότι η ερμηνεία της Φλέρυ ήταν ανατριχιαστική – αγγελική – θεϊκή!
ΠΟΙΑ ΗΤΑΝ ΤΕΛΙΚΑ;
Ποια ήταν τελικά η Φλέρυ Νταντωνάκη; «H τελευταία λέξη που βγήκε από το στόμα της, στο Νοσοκομείο Μεταξά, λίγο πριν η ανορθόγραφη λέξη «ΑΠΝΙΑ», καταγραφεί στον ιατρικό επίλογο της, σε τελευταίο στάδιο καρκινοπαθούς Ελευθερίας Παπαδαντωνάκη, ήταν η λέξη “Πούστηδες”….. «Η Φλέρυ, αφήνει την τελευταία της πνοή τον Ιούλιο του 1998. Επί κυβερνήσεως Κώστα Σημίτη. Τα έξοδα της ταφής, αναλαμβάνει ο θετός γιός του Μάνου Χατζιδάκι και η Φλέρυ Νταντωνάκη, αναπαύεται δίπλα στον Μάνο Χατζιδάκι στο κοιμητήριο της Παιανίας. Στην τηλεφωνική συνομιλία που είχαν οι παραγγελιοδόχοι του μνήματος με τους μαραμαροτεχνίτες, κάποιος αντέγραψε λάθος το επίθετο. Ακόμα και σήμερα, αν επισκεφθείς, ω αναγνώστη, τον τάφο της Φλέρυς στην Παιανία, το επίθετο που την συνοδεύει είναι ανορθόγραφο. ΦΛΕΡΥ ΑΤΑΝΤΩΝΑΚΗ»….. «Το 2000 σε ένα ταξίδι μου στη Νέα Υόρκη, στην προθήκη ενός καταστήματος βινυλίων στο Soho, βλέπω τον δίσκο της Flery – Isles of Greece. Στοιχίζει πιο ακριβά, από όσο στοιχίζουν όλοι οι υπόλοιποι δίσκοι της προθήκης μαζί. 350 δολάρια. Μπαίνω μέσα. Τον αγοράζω. Χωρίς παζάρι. Φεύγοντας ρωτάω τον νεαρό Αμερικάνο ιδιοκτήτη του καταστήματος. «Μα γιατί τον πουλάτε τον συγκεκριμένο δίσκο, τόσο ακριβά;» «Μα είναι η μεγαλύτερη φωνή της Ελλάδας, man»! (Toυ Μάνου Λαμπράκη, από τον Εξώστη).
Ποια ήταν τελικά η Φλέρυ Νταντωνάκη; Η φεγγαροπαρμένη; Το αερικό του ελληνικού τραγουδιού; Η σούπερ νόβα του εγχώριου μουσικού στερεώματος; Ερευνήστε το μόνοι σας, έχοντας ως σημαντική βοήθεια τον Τάσο και την Έφη, στην παράσταση «Εγώ, η Φλέρυ» από την ομάδα «Χ-οδός» σε διασκευή – σκηνοθεσία Παύλου Λεμοντζή, που θα επαναλαμβάνεται κάθε Δευτέρα στις 21:30 στο Chocolat Café.
ΒΟΥΛΑ ΘΑΣΙΤΟΥ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗ
