Ο «Φιλοκτήτης» στο Κάστρο – Η ηθική του δόλου κόντρα στην ηθική της ευθύτητας

Η εταιρία καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων αρτIVITIES και το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας στο πλαίσιο του 57ου Φεστιβάλ Φιλίππων, παρουσιάζουν στο Θέατρο Κάστρου Καβάλας για δύο παραστάσεις, το αριστούργημα του Σοφοκλή «Φιλοκτήτης» σε σκηνοθεσία Κώστα Φιλίππογλου τη Δευτέρα 7 και την Τρίτη 8 Ιουλίου. Πρόκειται για τη δεύτερη παράσταση του φετινού προγράμματος, το ταξίδι της οποίας ξεκίνησε στις 30 Ιουνίου στο Ρωμαϊκό Ωδείο της Αχαϊκής πρωτεύουσας. Τους πρωταγωνιστικούς ρόλους κρατούν τρία δυνατά ονόματα που αποτελούν πόλο έλξης. Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός στο ρόλο του Φιλοκτήτη, ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης στο ρόλο του Οδυσσέα και ο Αιμίλιος Χειλάκης στο ρόλο του Νεοπτόλεμου.

Άπαντες παρόντες στη συνέντευξη τύπου που δόθηκε το μεσημέρι της Δευτέρας στο δημαρχείο, όπου μίλησαν για την τραγωδία του Σοφοκλή. Μεταξύ φίλων και σπουδαίων συναδέλφων δήλωσε πως βρέθηκε ο καλλιτεχνικός διευθυντής Θοδωρής Γκόνης, εκφράζοντας τη χαρά του για τη φιλοξενία της παραστάσεως στο Κάστρο της Καβάλας. Παραγωγές όπως η συγκεκριμένη προσδίδουν νόημα σε ένα φεστιβάλ.

Τη χαρά του εξέφρασε και ο Αιμίλιος Χειλάκης για την ένταξη της παραστάσεως στο πρόγραμμα έστω και την τελευταία στιγμή. Δήλωσε ότι ο «Φιλοκτήτης», που δεν ανεβαίνει συχνά, πραγματεύεται τον πόνο που τον κρατάς ως παράσημο στη ζωή σου για τα τιμάς τον εαυτό σου και τους γύρω σου. Ηθική και κοινό συμφέρον είναι το δίπολο πέριξ του οποίου εξελίσσεται η πλοκή. Αντιθέσεις και γόνιμες συζητήσεις μεταξύ των πρωταγωνιστών γέννησε η συμμετοχή σε μια παράσταση, η οποία τους ενεργοποιεί πνευματικά και κινητοποιεί σε περισσότερα επίπεδα. Μέσω της κίνησης δημιουργούν το συναίσθημα οι πρωταγωνιστές, υποστηριζόμενοι και από τα νέα παιδιά του χορού. Μια ωραία συνάντηση, κατά τον Αιμίλιο Χειλάκη, μια ευτυχή συγκυρία θα μπορούσε να πει ο θεατής.

Η τραγωδία του Φιλοκτήτη ήταν ότι τον πέταξαν μετά τη λαβωματιά του από ένα φίδι οι ίδιοι οι σύντροφοί του, εξήγησε ο Μιχαήλ Μαρμαρινός, υπερασπιζόμενος το ρόλο του έναντι των άλλων δόλιων «καθαρμάτων» – συμπρωταγωνιστών του. Ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης άρχισε ήδη να «λυγίζει» από τα επιχειρήματα, αν και κρατά το ρόλο του γνωστού πανούργου και δόλιου Οδυσσέα. Πρόκειται για τον Οδυσσέα που ξέρει να διαχειρίζεται κρίσεις, παρά το γεγονός ότι ο ίδιος δεν ήθελε καν να μετέχει στον τρωικό πόλεμο. Κινούμενος στη «γκρίζα ζώνη» εμφανίζεται λοιπόν σ’ αυτή τη τραγωδία ο Οδυσσέας, εξυπηρετώντας τον κοινό σκοπό εκπόρθησης της Τροίας, χρησιμοποιώντας ωστόσο το Φιλοκτήτη και το τόξο του. Χωρίς Οδυσσέα, Τροία δε θα βλέπαμε, ξεκαθάρισε ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης. Βαθιά συγκινητικό έργο χαρακτήρισε το «Φιλοκτήτη» ο πρωταγωνιστής.

Ο δε χορός είναι ο καθρέφτης επί του οποίου αντανακλούν και μεγεθύνονται τα συναισθήματα των τριών ηρώων.

ΗΘΙΚΗ Vs ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΟΣ

Ο «Φιλοκτήτης» είναι τραγωδία του Σοφοκλή αποτελούμενη από 1.471 στίχους, με κεντρικό πρόσωπο τον ομώνυμο ομηρικό ήρωα. Το έργο πραγματεύεται το θέμα της σύγκρουσης του συναισθήματος και του πατριωτισμού με τον ανθρωπισμό. Παρουσιάστηκε στα Διονύσια το 409 π.Χ. και κέρδισε το πρώτο βραβείο. Στη συγκεκριμένη τραγωδία δεν αντιτίθενται θεοί και άνθρωποι, αλλά άνθρωποι και άνθρωποι. Κυρίως αντιτίθενται δύο ηθικές αξίες. Η ηθική του δόλου με την ηθική της ευθύτητας.

Η πρώτη παράσταση του «Φιλοκτήτη» ανέβηκε στις 16 και 28 Φεβρουαρίου 1818 στην Οδησσό σε διασκευή του Νικολάου Πίκολλου με ερασιτέχνες ηθοποιούς. Η παράσταση αυτή αποτελεί και την πρώτη παρουσίαση αρχαίας τραγωδίας στο νεοελληνικό θέατρο. Ακολούθησε το ανέβασμά της από σημαντικούς θεατρικούς οργανισμούς, με διάσημες σκηνοθετικές υπογραφές και με εξαιρετικούς ηθοποιούς στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Μάλιστα, δύο φορές η τραγωδία του Σοφοκλή φιλοξενήθηκε και το αρχαίο θέατρο των Φιλίππων:

•Από τον Όμιλο Αρχαίας Τραγωδίας, στο δημοτικό θέατρο Αθηνών το 1955, σε σκηνοθεσία Κωστή Λειβαδέα και με τον ίδιο ως πρωταγωνιστή.

•Από το Εθνικό Θέατρο, στο αρχαίο θέατρο Επιδαύρου το 1967, σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή και με τον ίδιο ως πρωταγωνιστή.

•Από τη Νέα Σκηνή Κ. Λειβαδέα, στο αρχαίο ωδείο Πατρών στο 1969, σε σκηνοθεσία Κωστή Λειβαδέα και με τον ίδιο ως πρωταγωνιστή.

•Από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, στο αρχαίο θέατρο Φιλίππων το 1974, σε σκηνοθεσία Κωστή Μιχαηλίδη και με το Γιάννη Βόγλη ως πρωταγωνιστή.

•Από το Εθνικό Θέατρο, στο αρχαίο θέατρο Επιδαύρου το 1977, σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή και με τον ίδιο ως πρωταγωνιστή.

•Από το Θίασο Παλκοσένικο, στο θέατρο Κνωσός το 1988, σε σκηνοθεσία Χρήστου Τσάγκα και με τον ίδιο ως πρωταγωνιστή.

•Από το Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν, στο αρχαίο θέατρο Επιδαύρου το 1988, σε σκηνοθεσία Γώργιου Λαζάνη και με τον ίδιο ως πρωταγωνιστή.

•Από το Εθνικό Θέατρο, στο αρχαίο θέατρο Φιλίππων το 1991, σε σκηνοθεσία Διαγόρα Χρονόπουλου και με πρωταγωνιστή το Νίκο Κούρκουλο.

Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Φιλοκτήτης: Μιχαήλ Μαρμαρινός

Νεοπτόλεμος: Αιμίλιος Χειλάκης

Οδυσσέας, έμπορος: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης

Χορός: Γιάννης Γιαννούλης, Τάσος Δημητρόπουλος, Κώστας Κορωναίος, Δημήτρης Κουρούμπαλης, Γιώργος Παπανδρέου, Κρις Ραντάνοφ, Γιώργος Ρουστέμης

Μετάφραση: Γιώργος Μπλάνας

Σκηνοθεσία: Κώστας Φιλίππογλου

Σκηνικά-κοστούμια: Κenny MacLellan (Κέννυ Μακλέλλαν)

Πρωτότυπη μουσική: Lost Bodies

Σχεδιασμός φωτισμών: Nίκος Βλασόπουλος

Επιμέλεια κίνησης: Φρόσω Κορρού

βοηθός σκηνοθέτη: Εριφύλη Στεφανίδου

Φωτογραφίες: Γιάννης Βασταρδής

Δημιουργικό: Kiss My Art

Βοηθός σκηνογράφου –promo video: Όλγα Μπρούμα

Συντονισμός-καλλιτεχνική συνεργασία: Ελένη Καψαμπέλη

Διεύθυνση παραγωγής: Αναστασία Καβαλλάρη

Βοηθός παραγωγής: Σωτήρης Μίχας