Αναπτυξιακή προοπτική και όρια του Δήμου Καβάλας: Κείμενο του δικηγόρου Νίκου Σιδηρόπουλου

ΟΡΙΑ ΔΗΜΟΥ ΚΑΒΑΛΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ

Με το παρόν άρθρο επιθυμώ να καταθέσω τις αποκλειστικά προσωπικές σκέψεις μου στον τοπικό δημόσιο διάλογο που άνοιξε τις τελευταίες ημέρες με πρωτοβουλία του κ. Γιάννη Εριφυλλίδη, αναφορικά με την πιθανή “απόσχιση” της Δημοτικής Ενότητας Φιλίππων από τον Δήμο Καβάλας.

Θυμίζουμε, ότι ο “καλλικρατικός” Δήμος Καβάλας προήλθε από την συνένωση των πρώην Δήμων Καβάλας και Φιλίππων, όπως αυτοί είχαν διαμορφωθεί ήδη με το πρόγραμμα “Καποδίστριας”. Ας μην διαφύγει της προσοχής μας ότι ο νόμος “Καποδίστρια” δημιούργησε τον πρώην Δήμο Φιλίππων, συνενώνοντας πλήθος οικισμών, που – αν τεθούν στο μικροσκόπιο ουδέτερου παρατηρητή – ακόμα και σήμερα ερίζουν για την ανάπτυξή τους με την λανθασμένη λογική “ο ένας σε βάρος του άλλου” (για να ακριβολογώ, είναι η περίπτωση Κρηνίδες – Αμυγδαλεώνας).

Περί του “δημοψηφίσματος”

Είναι νομικά σαφές και αποτελεί κοινό τόπο ότι με βάση το άρθρο 133παρ.1 του ν.4555/2018 (“Κλεισθένης”) δικαίωμα διενέργειας δημοτικού δημοψηφίσματος δεν προβλέπεται για την τροποποίηση ορίων, δηλαδή «ανακαθορισμός ορίων» κατά την ορολογία της διάταξης. Περαιτέρω – και αν ακόμα προβλεπόταν το δικαίωμα αυτό – η ισχύς της διάταξης αυτής έχει ανασταλεί για την τρέχουσα δημοτική περίοδο σύμφωνα με το άρθρο 11παρ.1 ν.4674/2020.

Τα περί άτυπου δημοψηφίσματος θεωρώ ότι πρέπει να παραμείνουν ως σκέψεις και μόνον, διότι θα ήταν ένα κακό προηγούμενο για επόμενα παρόμοια – ή και διαφορετικά – εκτός  νόμου  αιτήματα. Ως υπόθεση πολιτικής εργασίας, ας αναρωτηθούμε ποιος μελλοντικός Δήμαρχος Φιλίππων θα μπορούσε να αρνηθεί “δημοψήφισμα” των κατοίκων του Αμυγδαλεώνα για απόσχιση από τον ανασυσταθέντα Δήμο του και με το αναντίρρητο  δεδομένο ότι τα συμφέροντα της συντριπτικής πλειοψηφίας των κατοίκων του συγκεκριμένου οικισμού βρίσκονται στην πόλη της Καβάλας; Στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία – καλώς ή κακώς – οι εξουσιοδοτήσεις και εντολές από τον λαό προς τους εκλεγέντες δίνονται στις εκλογές και για την επόμενη περίοδο και όχι ενδιάμεσα. Συνεπώς, η μόνη περίπτωση που θα μπορούσε να κριθεί η κίνηση απόσχισης με στοιχειώδη βάση νομιμότητας είναι όταν κάποιος δημοτικός συνδυασμός συμπεριλάβει ξεκάθαρα στο πρόγραμμά του την συγκεκριμένη θέση. Και αν δεν με απατά η μνήμη μου, σε επίπεδο τοπικής κοινότητας Κρηνίδων αυτό έχει συμβεί στο πρόσφατο παρελθόν με μάλλον πενιχρό αποτέλεσμα.

Περί της νομικής δυνατότητας επανασύστασης του πρώην Δήμου Φιλίππων Υπήρξε η επίκληση των άρθρων 154 και 158 του νόμου 4600/2019 (ΦΕΚ τ.Α’43/9.3.2019) με τίτλο «Εκσυγχρονισμός και Αναμόρφωση Θεσμικού Πλαισίου Ιδιωτικών Κλινικών, Σύσταση Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας, Σύσταση Εθνικού Ινστιτούτου Νεοπλασιών και λοιπές διατάξεις». Σε ένα παντελώς άσχετο νομοσχέδιο, του Υπουργείου Υγείας (….) με εκπρόθεσμη τροπολογία που κατατέθηκε στην Ολομέλεια της Βουλής κατά τη συζήτηση του παραπάνω νόμου, προστέθηκαν τα άρθρα 154 μέχρι και 158. Με το άρθρο 154 ψηφίστηκε  η διάσπαση των πρώην δήμων Σάμου, Λέσβου, Κεφαλληνίας, Κερκύρας και Σερβίων – Βελβεντού, ενώ με το άρθρο 158 δίνεται η εξουσιοδότηση προς τον Υπουργό Εσωτερικών να συστήσει μία Επιτροπή επανεξέτασης της διοικητικής διαίρεσης των ΟΤΑ α’ βαθμού. Να σημειωθεί ότι μέχρι και σήμερα δεν έχει εκδοθεί η απαιτούμενη Υπουργική Απόφαση περί σύστασης της Επιτροπής, μάλιστα έχει παρέλθει και η διετία μέσα στην οποίαν η Επιτροπή πρέπει να ολοκληρώσει το έργο της, σύμφωνα με την παράγραφο 3 του άρθρου 158 και απομένει το έτος της παράτασης.

Ως πολίτης και ελάχιστα ασχολούμενος από απόσταση με τις διαδικασίες της τοπικής αυτοδιοίκησης οφείλω να εκφράσω την απογοήτευσή μου για την εντελώς πρόχειρη, αποσπασματική και ενίοτε ρουσφετολογική αντιμετώπιση των αυτοδιοικητικών θεμάτων σχεδόν από κάθε Κυβέρνηση. Δύο μήνες πριν τις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2019 η τότε Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ “νύχτα” διασπά δήμους με προσθήκες σε άσχετο νομοσχέδιο. Γραμμάτια, υποσχετικές, ή τι άλλο; Σε κάθε περίπτωση, ακόμα και η Αιτιολογική Έκθεση της συγκεκριμένης εκπρόθεσμης  τροποποίησης, στις 5 πρώτες σελίδες της αποδομεί το επιχείρημα περί εφαρμογής της ίδιας διαδικασίας και στην περίπτωση του Δήμου Καβάλας. Γίνεται λόγος για «οριακές περιπτώσεις, προφανείς επιμέρους αστοχίες», για δήμους που κατέστησαν μη λειτουργικοί, δημιουργώντας «σοβαρά προβλήματα στην κάλυψη ζωτικής σημασίας αναγκών των δημοτών τους». Γίνεται μνεία της πάγιας νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας με ρητή αναφορά ότι «Κριτήριο στην απόφαση ανασυγκρότησης της τοπικής αυτοδιοίκησης σε κάθε περίπτωση, είτε δηλαδή προς την κατεύθυνση της συνένωσης είτε της διάσπασης δήμων, πρέπει να είναι η προσφορότερη και αποτελεσματικότερη διοίκηση των τοπικών υποθέσεων προς τον σκοπό της τήρησης της συνταγματικής αρχής της ισότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών από τους ΟΤΑ προς τους πολίτες  της επικράτειας.» Περαιτέρω, λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες και οι ιδιαιτερότητες – τοπικές και εθνικές – και με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον.

Αυτά ελήφθησαν υπόψη από την ΚΕΔΕ στο συνέδριο  του 2007 κατά τη διαβούλευση του Καλλικράτη, με βάση τα εξής κριτήρια που δέχθηκε και η απόφαση 38/2013 της Ολομέλειας του ΣτΕ:

1) Πληθυσμιακά (ο αριθμός των δημοτών, ο αριθμός των κατοίκων, η πληθυσμιακή πυκνότητα, η κατανομή των κατοικιών),

2) Κοινωνικά (το μέσο μέγεθος νοικοκυριού, οι μορφωτικοί δείκτες, το ποσοστό αλλοδαπών),

3) Οικονομικά (η απασχόληση, η δομή της απασχόλησης, η εργασιακή κινητικότητα, το εισόδημα),

4) Γεωγραφικά (το σχήμα, η προσβασιμότητα, τα δίκτυα υποδομών,

5) Αναπτυξιακά (η δομή της τοπικής οικονομικής δραστηριότητας και γενικότερα της τοπικής ανάπτυξης, η ύπαρξη εκπαιδευτικών και ερευνητικών φορέων, η συμμετοχή σε κοινοτικά και εθνικά προγράμματα) ,

6) Λειτουργικά και βιωσιμότητας του νέου δήμου (πόροι και ενδογενές δυναμικό),

7) Πολιτικά και ιστορικά,

8) Χωροταξικά κριτήρια.

Με αυτά επιδιώκεται: α) η γεωγραφική/χωρική ολοκλήρωση των διαφόρων κοινωνικών, διοικητικών και οικονομικών λειτουργιών, εξυπηρετήσεων και υποδομών που διασφαλίζουν συνθήκες βιωσιμότητας, β) η γεωγραφική κινητικότητα και τα χωρικά πεδία που αυτή διαμορφώνει σε ημερήσια βάση, σύμφωνα με την απασχόληση και σε συνδυασμό με τις λειτουργικές εξαρτήσεις και επιρροές μεταξύ των οικιστικών κέντρων, γ) η ταυτότητα του τόπου που αναφέρεται στο συμβολικό και στο σημειολογικό επίπεδο για την τοπική κοινωνία.

Είναι λοιπόν προφανές ότι τα παραπάνω κριτήρια πληρούνται και ορθά είχε συσταθεί ο νέος Δήμος Καβάλας στα σημερινά όριά του. Τώρα, αν κάποιος έχει την γνώμη ότι δεν έχουν επιτευχθεί οι στόχοι που έχουν τεθεί, αυτό είναι υπό συζήτηση. Να συζητήσουμε λοιπόν, αν τα έντεκα χρόνια από την ψήφιση του νόμου  “Καλλικράτη” είναι αρκετά για να υπάρχουν αποτελέσματα, να εξετάσουμε την εθνική διαδρομή της τελευταίας δεκαετίας, αν ήταν ανέφελη ή όχι και αν προκάλεσε εμπόδια στην ολοκλήρωση του προγράμματος, να συγκρίνουμε την αναπτυξιακή πορεία όμορου Δήμου της Δημοτικής Ενότητας Φιλίππων που ανήκει στην Π.Ε. Δράμας, να προβούμε και σε αυστηρή κριτική των τοπικών αρχόντων και λοιπών εκλεγμένων παραγόντων του Δήμου, της Δημοτικής Ενότητας και του νομού, ασφαλώς! Προσωπικά δεν πιστεύω σε λύσεις του τύπου «πονάει κεφάλι, κόβει κεφάλι».

Η περιοχή των Φιλίππων και ο ορεινός όγκος της αποτελεί την φυσική ενδοχώρα της πόλης της Καβάλας, η οποία είναι γεωγραφικά και πολεοδομικά περίκλειστη δυτικά και ανατολικά. Η πόλη της Καβάλας και το λιμάνι της  είναι διαχρονικά η φυσική διέξοδος των Φιλίππων στον κόσμο, το επίνειό τους. Είναι πρόβλημα όλων μας που ο αρχαιολογικός χώρος των Φιλίππων δεν δέχεται τουλάχιστον 1.000 επισκέπτες κάθε ημέρα. Ο Αμυγδαλεώνας και ο Σταυρός έχουν καταστεί επί της ουσίας προάστεια της Καβάλας και αν δεν υπήρχαν τόσα προβλήματα  στην ταραγμένη δεκαετία που πέρασε, θα είχε σε μεγάλο βαθμό υλοποιηθεί ο στόχος του ισχυρού περιφερειακού δίπολου Καβάλας – Δράμας. Είναι ορθό να προβληματιζόμαστε για το σημείο που  βρισκόμαστε σήμερα, κάνοντας την ανασκόπηση, την κριτική και την αυτοκριτική μας. Είναι όμως λάθος, άκαιρο, άτοπο, απογοητευτικό και χαμηλής προσδοκίας στόχος να επιδιώκουμε να σπάσουμε με δικές μας ενέργειες τον μοναδικό αναπτυξιακό μοχλό που έχουμε, αλλά αγνοούμε: την ενότητα.

Νικόλαος Σιδηρόπουλος

Δικηγόρος