Για την αυτοδιάθεση των ζωών μας, με αφορμή ένα βιβλίο και μια κατάληψη

01/12/2023

Εκδήλωση συνάντηση Σάββατο 20 Γενάρη πολυχώρος Nekubi, ώρα 19:30

Στα λάθος χέρια

Το αυξανόμενο μαρτύριο που κάνει την καθημερινή ζωή σκοτεινή λόγω των πολέμων και των περιβαλλοντικών και κλιματικών καταστροφών που φαίνονται να μην γνωρίζουν όρια δεν πρέπει να μας εμποδίσει να σκεφτούμε και να δούμε τον κόσμο διαφορετικά.

Είναι αναγκαίο να συνειδητοποιήσουμε ότι η ανάθεση της φροντίδας των σχέσεων μεταξύ των ανθρώπινων όντων και μεταξύ αυτών και της φύσης στους κυβερνητικούς μηχανισμούς των κρατών σημαίνει ότι την θέτουμε σε αδιέξοδο.

Πρέπει να αντιστρέψουμε την προσέγγιση των προβλημάτων, γράφει ο Paolo Cacciari: να σταματήσουμε να αναθέτουμε τη λύση τους σε όσους καταλαμβάνουν θέσεις εξουσίας στην οικονομία, στη θεσμική πολιτική, στην τεχνοεπιστήμη και να βασιστούμε στις κοινότητες που βιώνουν τις περιοχές με πολλούς διαφορετικούς τρόπους

Ο δυτικός κόσμος βρίσκεται σε βαθιά παρακμή, ο πολιτισμός του τρεκλίζει, κι ας τρέχει προς τα εμπρός η τεχνολογία. Ο λευκός άνθρωπος βιώνει αυτή την ηθική, πολιτισμική και πολιτική κρίση τυφλωμένος από τα φώτα μιας προπαγάνδας μονόπλευρης, επικίνδυνα γκεμπελικής.

Περικυκλωμένες οι δυτικές μητροπόλεις από τα κινήματα του νότου και των περιφερειών της, αρνείται πεισματικά να κοιτάξει παραπέρα. Βογκάει και καταστέλλει, αυτό ξέρει πολύ καλά να φτιάχνει, χρόνια τώρα.

Αποικιοκρατική ούσα το έχει μάθει πολύ καλά. Δημιούργησε την πεποίθηση στον λευκό άνθρωπο, μέσω ενός ασταμάτητου προπαγανδιστικού μηχανισμού από τα μέσα ελέγχου των μαζών, τέτοια έχουν καταντήσει τα μμε, πως δεν υπάρχει εναλλακτική έξω από αυτή την γκρίζα που υφίσταται κα υπομένει εδώ και χρόνια, ουσιαστικά από την πτώση του τείχους του Βερολίνου και μετά. Επιμένει βραχνά στην μονοπολικότητα.

Έξω από τα τείχη της δυτικής, λευκής αίσθησης υπεροχής, συμβαίνουν αντιθέτως πράματα και θάματα. Στο βιβλίο »ένας παγκόσμιος χάρτης που περιέχει την Χώρα Ουτοπία» ασχολούμαστε με δυο από αυτά.

Το πείραμα άμεσης δημοκρατίας που λαμβάνει χώρα στην Τσιάπας του Μεξικού από τους ζαπατίστας, και αυτό στην βόρεια Συρία – και όχι μόνο- από τους κούρδους μαχητές της αυτοδιαχείρισης της ζωής, το πρόταγμα του δημοκρατικού συνομοσπονδισμού.

Η επανάσταση της καθημερινής ζωής

Η κλίση των Ζαπατίστας, σύμφωνα με «ένα λακωνικό ορισμό», είναι «να είσαι καλός σπόρος», δήλωσε ο υποδιοικητής Moisés του Στρατού Εθνικής Απελευθέρωσης των Ζαπατίστας (EZLN, Ejército Zapatista de Liberación Nacional).

Στο προηγούμενο βιβλίο μας, »εκκενώστε τους δρόμους από τα όνειρα», μιλήσαμε για την προσπάθεια που έγινε από ένα αυτόνομο κομμάτι της ιταλικής κοινωνίας να αποτινάξει τα δεσμά της καπιταλιστικής ύδρας, χρησιμοποιώντας κάθε δυνατό μέσον και όπλο.

Θεωρούμε πως τα δυο κινήματα που μόλις αναφέρθηκαν συνεχίζουν το έργο από εκεί που το άφησαν, ηττημένοι, οι ιταλοί μαχόμενοι, εμπλουτίζοντας το με καινούρια υλικά. Για όλα αυτά μιλά το νέο μας βιβλίο. Βιωματικό το πρώτο, τα ίδια και το δεύτερο, αυτή η οδός μας, δεν παρεκκλίνουμε από τον δρόμο μας, δίχως να αφήνουμε έξω τις απαραίτητες θεωρητικές επεξηγήσεις.

Το κόκκινο νήμα που ενώνει όλες αυτές τις εμπειρίες, η έννοια της αυτονομίας, στην ζωή στην καθημερινότητα στη λήψη των αποφάσεων στην οργάνωση. Αυτονομία από όλα όσα έρχονται απ’ έξω, επιβάλλονται από τα πάνω, δεν έχουν αποφασιστεί συλλογικά και δημοκρατικά από τους άμεσα ενδιαφερόμενους

Στον δρόμο μας προέκυψε η ΒΙΟΜΕ. Από τις πολλές περιπτώσεις στο δυτικό κόσμο, ευτυχώς, που οι άνθρωποι, οι εργαζόμενοι, παίρνουν τις τύχες στα χέρια τους, αυτοκυβερνούν τη ζωή και τη δουλειά τους, δίχως ανάγκη αφεντικού, δεν έχουμε ανάγκη αφεντικών στην καθημερινότητα μας. Μια από τις λίγες στη χώρα μας, εμβληματική όμως.

Σε όλους εμάς τους πρώην αριστερούς, δεν έχω τίποτα εναντίον της λέξης, η έννοια της εργατικής τάξης ήταν πάντοτε μυθική. Απομυθοποιημένη τα τελευταία χρόνια, βρίσκει ξανά τη σημασία της σε περιπτώσεις όπως αυτές της ΒΙΟΜΕ ή αυτές του εργοστασίου GKN, στην Φλωρεντία της Ιταλίας όπου εγώ έζησα τις εμπειρίες για τις οποίες μιλώ στο πρώτο μου βιβλίο, όπως προαναφέρθηκε.

ΒΙΟΜΕ λοιπόν. Όταν μου έγινε η πρόταση να παρουσιάσω εκεί την καινούργια μου δουλειά πήδηξα από χαρά. Δεν είναι στέκι το εργοστάσιο, είναι τόπος ζωής και αγώνα, είναι εκεί όπου η ιδέα γίνεται πράξη, είναι εκεί όπου το πρόταγμα γίνεται γεγονός, απόδοση.

Εκεί δείχνουμε στην πράξη πως ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός, πως η αυτοκυβέρνηση, όπως στην Τσιάπας την Ροζάβα και το Κουρδιστάν είναι πραγματικότητα, είναι καθημερινότητα, έξω και μακριά από την ανάθεση της μοίρας και των ζωών μας σε τρίτους!

Δεν ήρθαμε εδώ να μιλήσουμε για βιβλία μα για ζωές που προκαλούν ανακοπή σε αυτό το γερασμένο, άρρωστο σύστημα. Ρωγμές στο οικοδόμημα του. Τι ήμαστε εμείς όλοι εδώ μέσα αν όχι μια μικρή κοινότητα υπό εκκόλαψη, σαν κι αυτές για τις οποίες μιλάμε, που ζουν ήδη από τα σήμερα την κοινωνία του αύριο.

Διότι κι εμείς λέμε Ya Basta, Φτάνει, αρκετά, ως εδώ, Εnough με την καταπίεση των ζωών μας. Να έρθει ξανά ο άνθρωπος στο επίκεντρο και όχι τα κέρδη και οι αγορές. Θυμάμαι μόλις λίγο χρόνο νωρίτερα που έγραφαν και έλεγαν καθημερινά πως θέλουν να μας πείσουν για τα προεκλογικά τους προγράμματα οι κάθε είδους διαχειριστές της πολιτικής.

Να γίνουμε εμείς οι διαχειριστές, προχωρώντας ερωτώντας όπως κάνουν οι ζαπατίστας. Να φέρουμε τα πάνω κάτω όπως έκαναν οι φίλοι μας της ΒΙΟΜΕ, να προκαλέσουμε την ανακοπή! Λέμε λοιπόν πως: το μεγάλο ποτάμι των επαναστατικών αφηγήσεων που διέσχισε δύο αιώνες έχει στερέψει.

Επικρατεί η εποχή της εξουσίας, ο αφηρημένος χρόνος της οικονομίας, με την εμμονική στείρα και βίαιη αφήγηση της, που καταστρέφει, ερημώνει τη γη και αυξάνει τη δυσκολία να φανταστούμε το μέλλον.

Χρειαζόμαστε αφηγήσεις που προκύπτουν από την εμπειρία: σύμφωνα με τον Gian Andrea Franchi, υπάρχουν πολλές καταστάσεις στις οποίες είναι δυνατόν να ξεκινήσουμε «σκεπτόμενες πρακτικές αντίστασης, αγώνα και φροντίδας», είναι αυτό κάνει το κίνημα No Tav εδώ και πολλά χρόνια. αυτή για την οποία αγωνίζονται σήμερα οι εργαζόμενοι του GKN, αλλά και οι μετανάστες.

Σκεπτόμενος αυτό που συμβαίνει στην Τεργέστη, όπου καταφθάνουν καθημερινά τόσοι πολλοί πρόσφυγες από τη «Βαλκανική διαδρομή», ο Gian Andrea γράφει: «Είναι γυμνή ανθρώπινη ζωή, άνθρωποι γυμνοί θεσμών ελέγχου, που μας προτείνουν νέες μορφές αλληλεγγύης, ελπίδας, συλλογικής ζωής…

Το θέμα δεν είναι να μείνει κανείς απομονωμένος, κλεισμένος στη δράση του, αλλά, από την αρχή, να πλέξει έναν πολιτικό καμβά, δίκτυα, να ξαναχτίσει την κοινωνία από κάτω, έξω και ενάντια στο Κράτος, χωρίς να προσπαθεί πλέον να οριοθετήσει μια μεγάλη αφήγηση που έχει ήδη δοθεί, αλλά χτίζοντας μια νέα πληθυντική αφήγηση, δηλαδή έναν χρόνο-χώρο προικισμένο με νόημα, ξεκινώντας από την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε…”

Από τότε που πρωτοεμφανίστηκε στη σκηνή στις αρχές της δεκαετίας του 90, το κίνημα των Ζαπατίστας έχει γίνει μάλλον ένα από τα πιο συμβολικά και με μεγάλη επιρροή στοιχεία του επαναστατικού φαντασιακού διεθνώς.

Οι Ζαπατίστας ανέτειλαν ακριβώς όταν ο παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός γιόρταζε το «τέλος της ιστορίας», και η ιδέα της κοινωνικής επανάστασης φαινόταν ένας ρομαντικός αναχρονισμός που ανήκε στο παρελθόν.

Οι αγώνες στη Ροζάβα και την Τσιάπας είναι δυνατά παραδείγματα στον κόσμο, που αποδεικνύουν τις τεράστιες δυνατότητες της αυτοοργάνωσης της βάσης, και τη σπουδαιότητα των κοινοτικών δεσμών απέναντι στον ατομικισμό που έχει προδιαγράψει ο καπιταλισμός. Επιπλέον, οδηγούν πολλούς δυτικούς αριστερούς – και αναρχικούς – να ξανασκεφτούν τις αποικιακές νοοτροπίες τους και τον ιδεολογικό δογματισμό τους.

Ένας κόσμος χωρίς καπιταλισμό, ιεραρχία, κυριαρχία και περιβαλλοντική καταστροφή – ή όπως λένε οι Ζαπατίστας ένας κόσμος στον οποίο πολλοί κόσμοι είναι εφικτοί – έχει συχνά χαρακτηριστεί ουτοπικός και μη ρεαλιστικός. Όμως αυτός ο κόσμος δεν είναι κάποια μελλοντική χίμαιρα που μας έρχεται από τα βιβλία.

Οικοδομείται ήδη από τους Ζαπατίστας και τους Κούρδους, επιτρέποντας μας να ξαναφανταστούμε με τι μοιάζει η ριζική κοινωνική αλλαγή και παρέχοντας μας ένα πιθανό μοντέλο για τους δικούς μας αγώνες. Τα κόκκινα αστέρια που λάμπουν στην Τσιάπας και τη Ροζάβα ρίχνουν φως στο δρόμο για την απελευθέρωση.

Αν πρέπει να συνοψίσουμε σε μια λέξη τι φέρνει κοντά αυτούς τους δυο αγώνες, αυτή η λέξη θα ήταν οπωσδήποτε η αυτονομία. Ο μασκοφορεμένος εκπρόσωπος του αντάρτικου στρατού, υποδιοικητής Μάρκος, αμφισβήτησε την έννοια της ιστορικής πρωτοπορίας και πρότεινε αντ΄ αυτού, την ιδέα της επανάστασης από κάτω – μία μορφή κοινωνικού αγώνα που δε στοχεύει να αναλάβει την κρατική εξουσία αλλά μάλλον επιδιώκει να την καταργήσει.

Αυτή η ιδέα της αυτονομίας και της άμεσης δημοκρατίας έγινε κεντρική σε πολλά από τα αντικαπιταλιστικά κινήματα που έχουμε δει από τότε – από τις διαμαρτυρίες στο Σηάτλ και τη Γένοβα μέχρι τις καταλήψεις στο Σύνταγμα, την Puerta de Sol και το Zuccotti Park.

Πριν από δέκα χρόνια άρχισε να γράφεται στην Ελλάδα μια εξαιρετική ιστορία που κανείς δεν είχε προβλέψει, αποτελούμενη από άνδρες και γυναίκες που καταλαμβάνουν, παίρνουν στα χέρια τους, μετατρέπουν και ανοίγουν ένα εγκαταλελειμμένο εργοστάσιο στην επικράτεια.

Αυτή τη στιγμή οι εργαζόμενοι της ΒΙΟΜΕ στη Θεσσαλονίκη δεν είναι γνωστοί μόνο για τα οικολογικά απορρυπαντικά τους, αλλά και για το ότι δημιούργησαν έναν χώρο αγώνα, πολιτισμού, αλληλεγγύης.

“Σήμερα βρισκόμαστε στην ατυχή θέση να σας ενημερώσουμε ότι η αυτοδιαχειριζόμενη VIOME κινδυνεύει περισσότερο από ποτέ – γράφουν – Μέσω αδιαφανών διαδικασιών, η γη της χρεοκοπημένης μητρικής της VIOME Filkeram πουλήθηκε σε ένα νοτιοαφρικανικό hedge fund…”.

Για μια δεκαετία, η ΒΙΟΜΕ ήταν το μοναδικό αυτοδιαχειριζόμενο εργοστάσιο στην Ελλάδα, όπου οι εργάτες ελέγχουν την παραγωγή. Είναι ένας κόμβος στη συνέχεια των παγκόσμιων αγώνων αξιοπρέπειας των εξεγερμένων ενάντια στην καπιταλιστική εισβολή που σαρώνει τον κόσμο: από τη Ροζάβα μέχρι την Τσιάπας, από τα κίτρινα γιλέκα της Γαλλίας μέχρι το «Black Lives Matter» στις Ηνωμένες Πολιτείες, από τα κατεχόμενα εργοστάσια στην Αργεντινή μέχρι τους δίχως κατοικία, τους άστεγους της Βραζιλίας και της Νότιας Αφρικής, από τις εξεγέρσεις στο Ιράν και τη Χιλή έως τους πανταχού παρόντες αγώνες ενάντια στην ιδιωτικοποίηση των κοινών αγαθών και τη λεηλασία της φύσης.

Πριν από δέκα χρόνια, οι εργαζόμενοι της ΒΙΟΜΕ άρχισαν να παράγουν οικολογικά απορρυπαντικά στο εργοστάσιο που εγκατέλειψαν οι ιδιοκτήτες. Ενάντια στις επιθέσεις του κράτους και του κεφαλαίου, η ΒΙΟΜΕ πάλεψε και επιβίωσε χάρη στη στήριξη ενός τεράστιου κύματος αλληλεγγύης που εκδηλώθηκε παγκοσμίως.

Ταυτόχρονα, το κατειλημμένο εργοστάσιο έχει γίνει ένας σημαντικός χώρος αγώνα, δημιουργίας και πολιτισμού: αυτόνομες αγορές, συντονισμός των εργαζομένων στα ανακτημένα εργοστάσια και συνεργατικές πρωτοβουλίες από όλο τον κόσμο, η πρώτη εργατική κλινική στην Ελλάδα, φεστιβάλ, εικαστικές παρεμβάσεις, θεατρικές παραστάσεις, προβολές κινηματογραφικές, συναυλίες, πολιτικές συζητήσεις, δράσεις αλληλεγγύης για πρόσφυγες και μετανάστες.

Το μοναδικό εργοστάσιο της χώρας που απελευθερώθηκε από τα αφεντικά και επέστρεψε στην κοινωνία, το μόνο εργοστάσιο που λειτουργεί με όρους αυτοδιαχείρισης, ισότητας και αλληλεγγύης, κινδυνεύει! Αυτός ο τόπος είναι η ζωή μας και αναπόσπαστο κομμάτι των κοινωνικών αγώνων της πόλης μας! λένε

Για να τελειώνουμε: η επανάσταση είναι μια διαδικασία που λαμβάνει χώρα μες τις ψυχές και τα μυαλά των ανθρώπων, και όταν ωριμάσουν οι συνθήκες φτάνει στην κορύφωση της μέσα στην κοινωνία από το χθες στο σήμερα οι άνθρωποι αγωνίζονται με όραμα μια καλύτερη, δικαιότερη κοινωνία!

Είμαστε εμείς ταξιδευτές, φουσκώνουν τα πανιά μας, πλέουμε μαζί με τους ζαπατίστας στην Ευρώπη, σε αυτό το ταξίδι που έκαναν απ’ τη γεωγραφία τους στα μέρη μας ώστε να προχωρήσουμε όλοι μαζί ρωτώντας, να ακούσουμε για το θαυμάσιο τους συνελευσιακό πείραμα άμεσης δημοκρατίας την ώρα που στη σκηνή εισβάλλουν κούρδοι μαχητές μαζί με διεθνιστές αγωνιστές για να μας δείξουν πως απελευθέρωσαν την πολύπαθη Γη τους από τους δημίους του ισλαμικού κράτους, να μας μιλήσουν για το δικό τους όραμα δημοκρατικού συνομοσπονδισμού, στις δικές τους γεωγραφίες.

Διότι ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΥΠΑΡΧΕΙ, είναι η αυτοκυβέρνηση στην πράξη, και η αυτοδιαχείριση των ζωών μας, υπερνικώντας τη σκλαβιά του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού! Κλείνοντας, θέλω να αποτίσω φόρο τιμής σε κάποιους άλλους που μας δίδαξαν για άλλη μια φορά την έννοια της αξιοπρέπειας, με τα λόγια του Φίλιππου Καλομενίδη:

«Η επανάσταση για την απελευθέρωση της Παλαιστίνης στις 7 Οκτωβρίου έδειξε πώς τα ανθρώπινα όντα – απαλλοτριωμένα για περισσότερα από 75 χρόνια κάθε ουσιαστικού στοιχείου της ύπαρξης – μπορούν να μοιραστούν το αδύνατο, δηλαδή να γονατίσουν μια πυρηνική δύναμη, όχι μόνο στρατιωτικά αλλά και σπάζοντας την εμπιστοσύνη της στον αποικιοκρατικό και ρατσιστικό θεϊσμό.

Η επανάσταση της 7ης οκτωβρίου επανεφηύρε τους φυσικούς νόμους. Δίδαξε ότι μπορούμε να τραβήξουμε τους εαυτούς μας έξω από τον βαθύτερο τάφο του πλανήτη – αυτόν όπου θάφτηκαν οι παλαιστίνιοι από τους σιωνιστές και τους δυτικούς – χωρίς κανένα σημείο υποστήριξης.

Οι νεοφερμένοι στον κόσμο πρέπει να φοβούνται περισσότερο τη γδαρμένη ζωή παρά τον θάνατο, απογυμνωμένη μέχρι τα νεύρα και τους τένοντες αυτού που είναι ανθρώπινο. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τους καταπιεσμένους παλαιστίνιους, αλλά και για τους νέους υποταγμένους από το φιλελεύθερο παρόν στη Δύση.

Η συντετριμμένη ύπαρξη βρίσκει νόημα μόνο στο να ξεσηκωθεί ενάντια στον δήμιο. Σηκώνεται από τη σκόνη, πετάει πάνω από τείχη διαχωρισμού και ατσάλινες διαβάσεις, αγκαλιάζει απαγορευμένους ουρανούς, ενώνεται σαρκικά με τα πιο απαλά σύννεφα για να τα γονιμοποιήσει και να χαρίσει απροσδόκητες επαναστατικές γενεαλογίες σε κάθε γη.

Οι μαχητές της Γάζας επάνω στα αλεξίπτωτα πλαγιάς έγιναν ριπές ανέμου και κραυγές που ανέτρεψαν τον χρόνο, ζωγραφίζοντας μια από τις υψηλότερες εικόνες απελευθέρωσης στην πρόσφατη ιστορία της ανθρωπότητας.

Μια αθάνατη εικόνα χαράς που κανένας παλαιστίνιος, καμία γυναίκα, κανένας άντρας σκλαβωμένος από τον φιλελεύθερο ολοκληρωτισμό, θα αφαιρέσει ποτέ από το βλέμμα του. Μια αυθεντική οπτική προσευχή για να την απαγγέλουμε με τα μάτια μπροστά σε κάθε κακοποίηση που υποφέρουμε».

Όπως λέει και ο Υποδιοικητής Moisés, για να κλείσουμε οριστικά: ‘Βλέπουμε αυτή την τρομερή καταιγίδα, της οποίας οι πρώτες θύελλες και βροχές χτυπούν ήδη ολόκληρο τον πλανήτη.»

Ευχαριστώ

Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος αέναη κίνηση