Η εποχή των εξεγέρσεων

02/02/2023

Και εδώ, όπως και αλλού στον δυτικό κόσμο η δημοκρατία μοιάζει να παίρνει τη μορφή ενός διφορούμενου συστήματος χωρίς προοπτικές. Φαίνεται πως η σύγχρονη κοινωνία δεν χρειάζεται πλέον τις εγγυήσεις της δημοκρατίας, αντίθετα μια αυταρχική και ένοπλη δημοκρατία φαίνεται να είναι το πιο αποτελεσματικό εργαλείο για να δώσει δύναμη στην καπιταλιστική συσσώρευση..

Γράφει ο Marco Sansoè στο Volere la Luna πως

η εργασία που καθίσταται επισφαλής, ο κατακερματισμός της κοινωνίας, οι ψηφιακές πλατείες των κοινωνικών μέσων, οι ψεύτικες πλατείες των εμπορικών κέντρων, η εξευγενοποίηση των πόλεων-gentrificazione, τα συστήματα παρακολούθησης μέσω βίντεο, η τηλεματική παρακολούθηση και Big Data, το daspo, [Divieto di Accedere alle manifestazioni SPOrtive, Απαγόρευση πρόσβασης σε αθλητικές εκδηλώσεις] και οι προληπτικές απαγορεύσεις των πολιτικών διαδηλώσεων φαίνεται να είναι συνήθεις πρακτικές για τη διαχείριση της καθημερινής ζωής των πολιτών: εργαλεία για προσωπικό, πολιτικό και κοινωνικό έλεγχο. Η πολιτική μοιάζει να είναι το εργαλείο διαχείρισης των διεθνών παγκόσμιων οικονομικών σχεδίων ή ο φορέας, ο χειριστής του στενού κοινωνικού ελέγχου. Αυτοαναφορική επίδειξη μιας εξουσίας που ανταποκρίνεται σε διάφορα οικονομικά συμφέροντα και αναπαράγεται μέσω μιας ολοένα και πιο περιορισμένης εκλογικής συναίνεσης, αλλά εγγυημένης από τις θεσμικές αλχημείες των επιβραβεύσεων της πλειοψηφίας.

Εδώ και αρκετό καιρό, λίγο περισσότεροι από τους μισούς από αυτούς που έχουν δικαίωμα συμμετέχουν στις εκλογές. κυβερνούν συνασπισμοί που δεν αντιπροσωπεύουν το μισό +1 των ψηφοφόρων, διότι οι εκλογικοί νόμοι δίνουν στους νικητές μεγαλύτερη κοινοβουλευτική βαρύτητα από αυτή που τους έχουν δώσει οι πολίτες. Ο συνασπισμός που κυβερνά σήμερα την Ιταλία δεν συγκέντρωσε το 50%+1 των συναινέσεων αλλά καταλαμβάνει τα 2/3 του κοινοβουλίου. το κόμμα της σχετικής πλειοψηφίας συγκέντρωσε λίγο πολύ το 16% των συγκαταθέσεων όσων έχουν δικαίωμα ψήφου, αλλά καταλαμβάνει περίπου το ένα τρίτο των κοινοβουλευτικών εδρών. Εάν αυτά είναι «τα κόλπα» για να διατηρηθεί ζωντανή η αντιπροσωπευτική δημοκρατία, είναι ξεκάθαρο ότι κάτι δεν πάει καλά. Αν μετά το Κοινοβούλιο στερείται συστηματικά των λειτουργιών του, εμποδίζοντάς το να είναι ο χώρος συζήτησης και αντιπαράθεσης σχετικά με τους νόμους, μεταβιβάζοντας τη συζήτηση στις κοινοβουλευτικές επιτροπές, και στη συνέχεια καταφεύγοντας σε ψήφο εμπιστοσύνης (όπως συμβαίνει εδώ και καιρό), για ποια αντιπροσωπευτική δημοκρατία μιλάμε;

Ακριβώς τα ίδια συμβαίνουν και στην Ελλάδα

Η πολιτική βιδώνεται πάνω της, συνεταιρίζεται, διαχωρίζεται, ανακατεύεται, μεταμφιέζεται με μοναδικό στόχο τη διακυβέρνηση. Έχει χάσει τον ορίζοντα του μετασχηματισμού ή και μόνο της μεταρρύθμισης, εκπαιδεύεται αποκλειστικά στη διαχείριση του προκαθορισμένου έργου, καθήκοντος, που περνά εξίσου από κυβέρνηση σε κυβέρνηση, δίνοντας ζωή σε μια ολιγαρχία, πολύπλευρη μόνο στην επιφάνεια, παρούσα στα διάφορα επίπεδα των θεσμικών οργάνων πολιτικών, οικονομικών και δικαστικών. Έτσι, η τεχνολογία αντικαθιστά την πολιτική επειδή το καθήκον της είναι μόνο να ικανοποιήσει τις συμβατότητες του συστήματος: την ελευθερία της αγοράς, τον ανταγωνισμό, την αξιοκρατία, την εθνική ταυτότητα, την πίστη στον ατλαντισμό. και να φέρει μέσα στις γραμμές αυτούς που στέκονται απ’ έξω, για να διατηρηθεί ανέπαφη η γενική εικόνα. Η προσπάθεια παραγωγής μιας ιδεολογίας που να δικαιολογεί όλα αυτά δεν χρειάζεται καν, το σκέφτεται η αγορά, αυτή φροντίζει με την πειστική της δύναμη και τη διαπεραστική, διαβρωτική δύναμη των ψηφιακών μέσων. Η πολιτική είναι νεκρή, αντικαθίσταται από έναν μηχανισμό διοίκησης, ελέγχου, ο οποίος προέρχεται απευθείας από αυτά που θεωρούνται τα συμφέροντα του συστήματος. Ο λαός δεν είναι πλέον το θεμέλιο της δημοκρατίας, είναι μια μεταβλητή που εξαρτάται από τις κυρίαρχες επιλογές, που εκφράζονται από μια τεράστια, ομογενοποιημένη, τυποποιημένη και σπονδυλωτή ολιγαρχία δίχως κουλτούρα.

Η κρίση των κομμάτων άνοιξε την κρίση της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας: μια μη αναστρέψιμη διαδικασία που χρειάζεται γενναίες απαντήσεις. Πλέον είναι πολλοί εκείνοι που πιστεύουν πως η μόνη «χρήσιμη ψήφος» είναι να μην ψηφίσεις. Μια οδυνηρή απόφαση, ειδικά για όσους πιστεύουν στην πολιτιστική και πολιτική δύναμη του Συνταγματικού μας Χάρτη, αλλά απαραίτητη. Μια τελευταία κραυγή πόνου και εξέγερσης ενάντια στην πολιτική όπως εκδηλώνεται στα κτίρια που απλώνονται σε όλη τη χώρα, στα οποία ασκείται ποικιλοτρόπως η εξουσία.

Πρέπει να έχουμε το θάρρος να δηλώσουμε ότι ένας ιστορικός κύκλος έφτασε στο τέλος του, αυτός που γεννήθηκε από τη γαλλική Επανάσταση, η οποία γέννησε τα κόμματα, τους δημοκρατικούς θεσμούς και την αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Η πολιτική πρέπει να ξαναγραφτεί, δεν μπορεί πλέον να νοηθεί ως εργαλείο ή μια πρακτική διαχείρισης της εξουσίας. Νέες μορφές δημοκρατίας πρέπει να ερευνηθούν, με αυστηρότητα και φαντασία, και να ακολουθηθούν μονοπάτια, ακόμη και ανεξερεύνητα, που να μπορούν να εγγυηθούν τη δημοκρατία μέσω της συμμετοχής των πολιτών στην πολιτική ζωή. Αλλά δεν υπάρχουν τραπέζια γύρω από τα οποία μπορεί να ανασυντεθεί ένα νέο δημοκρατικό σχέδιο ή να ξαναχτιστούν πολιτικοί συνασπισμοί. Μόνο η πρακτική των συγκρούσεων, ικανή να κρατήσει μαζί ανθρώπους, ανάγκες και εδάφη, μπορεί να ανοίξει χώρους για την οικοδόμηση νέων συμμετοχικών και δημοκρατικών πρακτικών. Μόνο οι ταραχές και οι ανταρσίες μπορούν να βάλουν τέλος στην παρακμή της δημοκρατίας και να δημιουργήσουν χώρο για εμπειρίες ικανές να ξαναγράψουν το περίγραμμα της πολιτικής. Αλλά οι εξεγέρσεις δεν προγραμματίζονται, δεν έχουν τόπους όπου αποφασίζονται, δεν έχουν «ηγετικές ομάδες» ή «πρωτοπορίες» να τις καθοδηγούν. Οι εξεγέρσεις βρίσκονται μέσα στις τάξεις, μέσα στις κοινωνικές ομάδες που ζουν μια κοινή συνθήκη, που έχουν μια επιθυμία ή/και ένα σκοπό. Μπορείς να φέρεις ανθρώπους κοντά, να τους φροντίζεις, να κατανοήσεις τις κοινές συνθήκες, να κάνεις τις επιθυμίες να μεγαλώσουν, να μοιραστείς εμπειρίες, να ασκήσεις την κριτική της σύγχρονης κοινωνίας, να δώσεις ζωή σε συγκρούσεις, να ανοίξεις διαμάχες, να πολεμήσεις, να δώσεις ουσία στις εξεγέρσεις. Αυτό μπορεί να γίνει, αυτό πρέπει να κάνουμε. Οι καιροί της πολιτικής που αλλάζει είναι μεγάλοι, δεν έχουν συντομεύσεις, πρέπει να εφευρεθούν, θα είναι δύσκολοι.

In homepage Honoré Daumier, La rivolta, 1860, olio su tela, Phillips Collection, Washington

Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος