Η λογοτεχνία μάς μαθαίνει τι είναι η επανάσταση

Επανάσταση: εκ της πρόθεσης επί και του ρήματος ανίσταμαι, θηλυκού γένους από την φύση της, κάθε γένους μέσα από την ιστορία της.

Η ανθρωπότητα έχει γνωρίσει αμέτρητες επαναστάσεις, έκδηλες και άδηλες, υπόγειες και προγραμματισμένες, άσημες και διαχρονικές, εθνικές, διατοπικές και παγκόσμιες ακόμα και προσωπικές.

Επαναστατούμε, ομολογουμένως, οι άνθρωποι συνεχώς στη δουλειά μας, στις φιλίες μας, στις αποφάσεις και στον τρόπο ζωής μας, στην θρησκευτική μας ταυτότητα, στην προσωπικότητα μας… είναι γύρω μας και μέσα μας. Όμως, αγνοούμε την ομορφιά της επανάστασης, λησμονούμε το ύφος και την τεχνική της, αδιαφορούμε για την συνέχεια της και το βάθος της σε χρόνο, απομονώνουμε το στιγμιαίο φως και ξεχνάμε να αναζητήσουμε πώς δημιουργήθηκε το πυροτέχνημα.

Γράφει η Ελένη Τσεπελίδου στο βιβλίο.net πως μέσα στο μυαλό μας η επανάσταση είναι ένα χάος. Φωτιές, αναρχία, κατεστραμμένες πόλεις και αδικοχαμένοι άνθρωποι, κατάλοιπα ίσως ενός συστήματος που αδυνατούσε να προστατέψει τους πολίτες του.

Εάν ψηλαφίσουμε την ιστορία, κοιτάζοντας λίγο στα σκοτεινά της σοκάκια και στις κρυφές τις γωνιές θα διαπιστώσουμε επαναστάσεις που πετούσαν φωτιές με το μελάνι και έγραφαν ιστορία στο χαρτί, κάτω από το συμπονετικό φως ενός κεριού.

Όταν ο Όσκαρ Ουάιλντ συνέγραφε το  “Τέλενυ” επαναστάτησε για την προσποιητή ηθική μίας ‘’καθωσπρέπει’’ κοινωνίας, η Βιρτζίνια Γούλφ καθώς συνέχιζε το Ορλάντο και το Ένα δικό της δωμάτιο ήρθε σε σύγκρουση με την τότε – και υπολανθάνουσα ακόμα και σήμερα – πεποίθηση πως οι γυναίκες αδυνατούν ή θα έπρεπε να απαγορεύεται να γράφουν.

Η λίστα συνεχίζεται με τον Καβάφη, τον Πεσόα, τον Όργουελ, τον Μπουκόφσκι, την Σιμόν ντε Μποβουάρ και άλλους αποκηρυγμένους λογοτέχνες που προσπάθησαν να αλλάξουν τον κόσμο και παρόλες τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν, μπορούμε να πούμε με σιγουριά πως το κατάφεραν.

Μας έμαθαν να μην συμβιβαζόμαστε, να ψάχνουμε και να εξελισσόμαστε, μας δίδαξαν πως η αποτυχία θα έρθει αλλά δεν πειράζει, έχουμε την δύναμη να προσπαθήσουμε, μπορούμε να είμαστε διαφορετικοί, μοναχικοί, ονειροπόλοι, ρεαλιστές… μακριά από τα κοινωνικά ‘’πρέπει’’.

Η επανάσταση μπορεί να πραγματοποιηθεί σιωπηλά και αθόρυβα, με ανθρώπους με ιδέες και όνειρα, στόχους και ‘’πιστεύω’’, γεμάτους διάθεση για ζωή που διαβάζουν εκείνο το παραμελημένο και ξεχασμένο βιβλίο με τις δαιμονοποιημένες προτάσεις, το ποίημα ενός αποκηρυγμένου ανθρώπου που μιλάει για την ζωή.

Όλα εκείνα τα επαναστατικά κείμενα τώρα καλύπτονται από σελίδες μυθιστορημάτων που έχουν μοναδικό σκοπό να τέρψουν την διάθεση του αναγνώστη και όχι να αναστήσουν την ψυχή του και να εξεγείρουν το μυαλό του.

Ο Καμύ, στον Επαναστατημένο άνθρωπο, είπε πως για να είσαι επαναστάτης πρέπει να πιστεύεις ακόμη σε κάτι που εκεί δεν απομένει πλέον τίποτα να πιστέψεις και είχε απόλυτο δίκιο. Ο επαναστάτης μπορεί να φαίνεται -και μπορεί να είναι- εκείνος που πετάει πρώτος μία βολή, που βρίσκεται στην πρώτη σειρά του πολέμου, που μάχεται με κάθε κόστος, που δεν σκέφτεται τίποτα άλλο παρά τον στόχο του αλλά εκείνος ο άγνωστος άλλος.

Εκείνος ο άνθρωπος που έχει σκεφτεί τι εστί ελευθερία, δικαιοσύνη, αγάπη, ισότητα, ανθρώπινα δικαιώματα και τα έχει καταγράψει, τα έχει φιλοσοφήσει, τα έχει κατανοήσει εις βάθος και τα αποδίδει στους ανθρώπους.

Ο επαναστάτης πιστεύει σε όλα εκείνα που έχουμε πάψει να θεωρούμε πραγματοποιήσιμα, σε όλα αυτά που φοβόμαστε να προ(σ)φέρουμε εκείνος τα φωνάζει, τα διατυμπανίζει, τα γράφει και το μελάνι του είναι παντοδύναμο.

Η σκέψη είναι το πιο περίπλοκο, δυσεύρετο και επικίνδυνο απόκτημα του ανθρώπου που πυροδοτεί τα πάντα και μέσα στις σελίδες των βιβλίων υπάρχουν τα σπίρτα και η φλόγα. Μονάχα εκεί μπορεί να υπάρξει μία επανάσταση ιδεών… που αυτή δημιουργεί τα πάντα.

Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος