Ηλύσια, Αïφελ και Ρεπουμπλίκ

Γράφει από το Παρίσι ο Μιχάλης Μαυρόπουλος

Από τότε που διαμένω μονίμως στο Παρίσι, το 1968, αναρωτιέμαι γιατί οι Γάλλοι, ειδότερον οι Παριζιάνοι αλλά και οι κατοικούντες μετανάστες στην περιοχή της πρωτεύουσας, συγκεντρώνονται αυθορμήτως,χωρίς τη παραμικρή προτροπή κανενός, στην δεξιά όχθη του ποταμού Σηκουάνα, στη μεγαλοαστική συνοικία των Ηλυσίων Πεδίων που αρχίζει από την Αψίδα Θριάμβου και τελειώνει στην Πλατεία Κονκόρντ (place Concorde). Μαζεύονται εκεί όταν ένα έκτατο γεγονός μαρκάρει κατευθείαν ή μη την χώρα τους.Το ερώτημα ήρθε στο μυαλό μου παρατηρώντας στην τηλεόραση την παρελθούσα εβδομάδα την χαρά ή την απογοήτευση των θεατών των τριών ματς Μαρόκο-Πορτογαλία, Γαλλία-Αγγλία και Γαλλία-Μαρόκο. Κραυγές απ’ εδώ, κορναρίσματα απ ’εκεί, ψάλσιμο των εθνικών ύμνων απ΄όλες τις μεριές.Οι οπαδοί των εθνικών ομάδων των διαφόρων χωρών παίζουν ούτως ειπείν «πατριωτικά» με έντονο εθνικιστικό πουδράρισμα.Παρόλα αυτά, ειδικώς, την Τετάρτη 14 του μηνός, μετά την νίκη της Γαλλίας επί της εξαιρετικής ομάδος του Μαρόκου οι εθνικιστικοί τόνοι στο Παρίσι δεν υπερέβησαν τα όρια του πρέποντος εκτός από την εκτόξευση φωτοβολίδων. Φανταστείτε την επικρατήσασα ατμόσφαιρα χαράς ή απογοητεύσεως (οι γραμμές αυτές εγράφησαν πριν από τον τελικό της Κυριακής), ανεξαρτήτως της νίκης ή της ήττας της Γαλλίας. Τότε πώς να δώσει κανείς πίστη στην δήλωση του προέδρου Μακρόν ότι δεν πρέπει στις αθλητικές αναμετρήσεις να αντιδρούμε προεξάρχοντος του εθνικού αισθήματος και να πολιτικοποιούμε τα σπόρ; Βεβαίως όταν οι Γάλλοι πληροφορήθηκαν ότι ο πρόεδρος τους μετέβη και παρέμεινε στην Ντόχα, πρωτεύουσα του Κατάρ, για τον ημιτελικό Γαλλία-Μαρόκοκαι τον τελικό Γαλλίας-Αργεντινής για να υποστηρίξει τα γαλλικά χρώματα μπλέ, κόκκινο, δεν είδαν τίποτε το επιλήψιμο σ’ αυτό. Αρχηγός κράτους είναι και έψαχνε πολιτικά οφέλη από αυτή την αναμέτρηση, ανεξαρτήτως αν ο υπεύθυνος του αριστερού κόμματος Ανυπότακτη Γαλλία τον κατέκρινε. Αδράττομαι της ευκαιρίας για να υπενθυμίσω ότι στο γυμνάσιο των ετών 1957-1960 μαθαίναμε ότι στην αρχαία Ελλάδα διακόπτονταν οι πολεμικές επιχειρήσεις κατά την διάρκεια διεξαγωγής την ολυμπιακών αγώνων.

Προσπαθώντας να δώσω μια πιθανή απάντηση στο ανωτέρω ερώτημα συμπέρανα ότι οι πολίτες πολλών χωρών ταυτοποιούν,κυρίως χάρις στα ρεπορτάζ της τηλεοράσεως,την πατρίδα του Βίκτωρος Ουγκό με την παγκοσμίως γνωστή Αψίδα του Θριάμβου και το Σαν Ελυζέ (Ηλύσια Πεδία). Βλέπουν στην γυάλινη οθόνη ότι σ’ αυτή την λεωφόρο παρήλασε ο στρατηγός ντε Γκώλλ άμα τη απελευθερώσει από τα χιτλερικά στρατεύματα της πόλεως του φωτός.Εδώ άλλωστε είναι, στην ευρύτατη και ωραιότερη λεωφόρο του κόσμου, όπως υπερηφανεύονται οι Γάλλοι, που διεξάγονται τη παρουσία χιλιάδων ατόμων οι καθιερωμένες στρατιωτικές παρελάσεις, μεταξύ δε άλλων και εκείνη της 14^ης Ιουλίου προς υπενθύμιση και απόδοση τιμών στην Επανάσταση του 1789.Εξ άλλου, τα Ηλύσια Πεδία επέλεξε η συντηρητική Γαλλία που διαδήλωσε συγκεντρώνοντας εκατοντάδες χιλιάδες άτομα πρωτοβουλία του Αντρέ Μαλρώ,σε απάντηση των διαδηλώσεων εργατών και σπουδαστών τον Μάη στο Καρτιέ Λαταίν, την Λατινική συνοικία, της πόλεως.Για όλους αυτούς τους λόγους, Γάλλοι και ξένοι που κατοικούν εδώ, λόγω κεκτημένης συνήθειας, παραδόσεως και ανάγκης εκδηλώσουν τα προς στιγμή αισθήματά για κάτι το εξαιρετικό, κατευθύνονται αυθορμήτως κάθε παραμονή νέου έτους στα Ηλύσια Πεδία για να τον υποδεχθούν την νέα χρονιά.

Ένα άλλο μνημείο που ταυτίζεται με το Παρίσι, είναι ασφαλώς και ο πύργος του Αïφελ, με το έμπροσθεν αυτού κείμενο Πεδίον του Άρεως, τον οποίο εκατομμύρια ανθρώπων αναγνωρίζουν την εικόνα που έχουν σχηματίσει για την γαλλική πρωτεύουσα. Και εδώ επίσης η ταύτιση Παρίσι- πύργος του Άιφελ οφείλεται στην τηλεόραση και στις πάμπολλες ταινίες αφιερωμένες σ’ αυτό τον χώρο, εξ ού και ατελείωτες ουρές τουριστών, καιρού επιτρέποντος,σχηματίζονται για να επισκεφθούν το πιο γνωστό παρισινό αξιοθέατο.Παρ όλα αυτά,κάποιοι γνώστες της Ιστορίας,ξέρουν, ότι τα αφικνούμενα με τάξη άτομα, αντιθέτως με εκείνα των Ηλυσίων,ναι μεν μετακινούνται χωρίς σπρωξίματα, δεν εκδηλώνουν θορυβωδώς την παρουσία τους ούτε και κραυγάζουν συνθήματα αλλά αγνοούν ένα σπουδαίο ιστορικό γεγονός που συνέβη εδώ. Στις 17 Ιουλίου 1791 συγκεντρωθέντες στο Πεδίο του Άρεως, πολλοί Γάλλοι έπεφταν από τα πυρά την υπευθύνων για την διατήρηση της τάξεως, επειδή διαμαρτύρονταν εναντίον της αποφάσεως της διηρημένης τότε πολιτικώς Συντακτικής Εθνοσυνελεύσεως να επιτρέψει την διατήρηση της μοναρχίας. Σημειωτέον ότι δυο μέρες πριν, τα μέλη της βασιλικής οικογενείας αποπειράθηκαν να εγκαταλείψουν την χώρα (πρόκειται για την ονομασθείσα φυγή της Βαρέν) συμμαχώντας με τους ξένους αντεπαναστάτες για να επανέλθουν στη Γαλλία. Σήμερα, πολλοί Γάλλοι επισκέπτονται το Πεδίον του Άρεως μόνο και μόνο για ψυχαγωγικούς λόγους,να περάσουν μερικές ευχάριστες στιγμές καθήμενοι πάνω στο ηλιόλουστο χλοοτάπητα συζητώντας με τους φίλους, ενώ ολίγα μέτρα μακρύτερα άλλα άτομα υπομένουν τις μακριές ουρές για την εξασφάλιση εισιτηρίου για τον πύργο του Άïφελ.

Χιλιάδες ατόμων συγκεντρώνονται επίσης και στην άλλη άκρη της πόλεως στην αριστερή όμως όχθη του Σηκουάνα, όχι όμως αυθορμήτως αλλά κατόπιν πολιτικών και συνδικαλιστικών προτροπών. Δίνουν συνήθως ραντεβού είτε στην πλατεία Ρεπουμπλίκ είτε σε εκείνη της Βαστίλλης και παρελαύνουν, μέχρι προσφάτως με τάξη, για να κάνουν γνωστά τα αιτήματα τους: βελτίωση την μισθών τους, καλύτερους όρους εργασίας, μείωση των ωρών δουλειάς, δίκαιο μοίρασμα των υπερκερδών της εργοδοσίας. Στα χρόνια 50 με 70, όταν πολιτικοί οργανισμοί, σε μια πρώην αποικιοκρατική χώρα όπως η Γαλλία, ήταν πιο συγκεντρωτικώς οργανωμένοι και οι οπαδοί τους υπερασπίζονταν μαχητικώς τα προβαλλόμενα συνθήματα, τα αριστερά κυρίως κόμματα διοργάνωναν συχνά διαδηλώσεις με την συμμετοχή χιλιάδες ατόμων. Θυμάμαι π.χ. μεταξύ πολλών άλλων τις διαμαρτυρίες εναντίον των στρατιωτικών δικτατοριών. Για την Ελλάδα τα συνθήματα ήταν: US έξω από την Ελλάδα (US hors de Grèse), για την Χιλή: Χιλή – Χιλή αλληλεγγύη (Tsile-Tsile-Tsilesolidarité), για τον θάνατο τον Μάιο του 1981 από απεργία πείνας του Ιρλανδού πατριώτη, προτεστάντη το θρήσκευμα Μπόμπυ Σάντ (Bobby Sands): Θάτσερ-Θάτσερ, Θάτσερ δολοφόνισσα των αθώων (assasind’ innocents).