ΛΕΞΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΦΛΕΒΕΣ – Αλήθεια

Γράφει η Ηρώ Καραμανλή

Ο Κλαύδιος Αιλιανός αναφέρει στις διηγήσεις του ότι στην αρχαία Αίγυπτο ο Αιγύπτιος Αρχιερέας, ως δείγμα δίκαιου ανθρώπου, όταν εκτελούσε καθήκοντα δικαστή, κρεμούσε από το λαιμό του ιδιαίτερο περίαπτο από ζαφείρι που έφερε το όνομα «Αλήθεια».

Η Αλήθεια ήταν κόρη του Κρόνου και της Δικαιοσύνης. Παριστάνεται με την μορφή γυμνής γυναίκας που κρατάει στο ένα χέρι κάτοπτρο ή δάδα και τις περισσότερες φορές εικονίζεται να βγαίνει από βαθύ πηγάδι.

Η Αλήθεια ήταν θεότητα στην Ελληνική Μυθολογία και προστάτιδα της έννοιας. Ο Πίνδαρος λέει πως ήταν κόρη του Δία και ο Πλούταρχος την αναφέρει ως “Τροφό του θεού Απόλλωνα”.
Σύμφωνα με έναν μύθο του Αισώπου ο Προμηθέας έπλασε ένα πήλινο άγαλμα της Αλήθειας. Ο Δόλος που παραμόνευε τον Προμηθέα, όταν αυτός έφυγε από το εργαστήριο του, βρήκε την ευκαιρία και έφτιαξε ένα δεύτερο ομοίωμα. Αλλά δεν πρόλαβε ή δεν του έφτασε ο πηλός κι άφησε μισοτελειωμένο το δημιούργημά του, δίχως πόδια. Όταν ο Προμηθέας ζωντάνεψε και τα δύο αγάλματα, η Αλήθεια περπάτησε ενώ το ψεύτικο ομοίωμα του Δόλου δεν μπόρεσε να κάνει ούτε βήμα. Ίσως γι’ αυτό να δημιουργήθηκε η φράση «το ψέμα έχει κοντά ποδάρια».
Η Αλήθεια απεικονιζόταν δίχως πολυτελή ρούχα και χρυσά κοσμήματα και ο Οράτιος την αποκαλούσε nuda Veritas (γυμνή αλήθεια). Κι έτσι καθιερώθηκε η φράση «γυμνή αλήθεια» επειδή η αλήθεια λέγεται ωμά δίχως χρυσά περιτυλίγματα του λόγου.

Η ΛΕΞΗ

Αλήθεια, ουσ/κό θηλ.

Αλήθεια είναι καθετί που συμφωνεί με την πραγματικότητα, αυτό που όντως συνέβη ή συμβαίνει, καθετί που είναι ορθό, κάτι που ισχύει. Στην επιστήμη έχει την έννοια αυτού που μπορεί να επαληθευτεί πειραματικά ή να ελεγχθεί με τη λογική και την εμπειρία με αξιόπιστα δεδομένα. Η αλήθεια, αρχαία λέξη, είναι παράγωγο του επίσης αρχαίου «αληθής» και είναι λέξη σύνθετη, αποτελούμενη από το «α» το στερητικό και το ουσιαστικό «λήθη» (λησμονιά). Η λήθη προέρχεται από το αρχαίο ρήμα «λανθάνω» που τότε είχε την έννοια «παραμένω κρυμμένος», «δεν είμαι εμφανής», «δεν γίνομαι αντιληπτός» κι όχι την έννοια «κάνω λάθος» που αποδίδουμε σήμερα στη λέξη.

Οπότε, η αλήθεια δεν κρύβεται. Ακόμη κι αν αποσιωπηθεί, ακόμη κι αν δεν ειπωθεί, κάποτε μόνη, γυμνή, ωμή, πικρή, εμφανίζεται και δεν λησμονιέται. Η αρμονίας της κατέκτησε και το Σύμπαν. Υπάρχει στο ουρανό ένας μικρός αστεροειδής που ονομάζεται «Αλήθεια» και ανακαλύφθηκε στις 28 Ιουνίου του 1886. Η Αλήθεια περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό της μία φορά κάθε 15 ώρες και πήρε το όνομά της από την ελληνική Μυθολογία.

Στη Φιλοσοφία, η έννοια της αλήθειας γνώρισε μεγάλη απήχηση. Ο Δογματισμός, ο Πραγματισμός, ο Κριτικισμός και πλήθος άλλων φιλοσοφικών ρευμάτων, ασχολήθηκαν με την έννοια και το περιεχόμενό της. Μία φράση του Αριστοτέλη συνοψίζει το νόημά της: «Ου γαρ έστι το ψεύδος και το αληθές εν τοις πράγμασιν αλλ’ εν διανοία». Στην Καινή Διαθήκη η αλήθεια προσδιορίζει το πρόσωπο του Χριστού, «εγώ είμι η οδός και η αλήθεια και η ζωή», (Ιωαν. 14, 6). Στην Χριστιανική θρησκεία η Αγία Αλήθεια παριστάνεται ακτινοβολούσα εν μέσω νεφών με το ένα χέρι να κρατάει ανοιχτό ευαγγέλιο και με το άλλο να δείχνει τον ουρανό και τον σταυρό του Ιησού. Η μνήμη της εορτάζεται κάθε Μεγάλη Πέμπτη.

Πρέπει να κατανοηθεί πως η αλήθεια είναι η συμφωνία του πνεύματος, συνεπώς της ζωής του ανθρώπου, με την πραγματικότητα και τη λογική. Είναι το αιώνιο θεμέλιο της ζωής και η αρμονία και ισορροπία της ψυχής. Έγκειται στη διάθεση του κάθε ανθρώπου να ζει στο ψεύδος και να καταστρέφεται ή να διάγει τη ζωή «του ωραίου, του μεγάλου και του αληθινού».

ΠΗΓΕΣ

ΛΕΞΙΚΟ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ – Γ. ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗ

ΛΕΞΙΚΟ LIDDELL & SCOTT

ΛΕΞΙΚΟ ΣΟΥΙΔΑ Ή ΣΟΥΔΑ