To Lucy Art Residency είναι μια πρωτοβουλία που ξεκίνησε το 2017 από τη Μαρία Μιτζάλη,  όταν η εικαστική φωτογράφος βρέθηκε να ζει στην Καβάλα για τρία χρόνια, προκειμένου να επιβλέπει την ανακαίνιση της οικογενειακής επιχείρησης, Lucy Hotel. Το ξενοδοχείο λειτουργεί στην πόλη από το 1976 και αποτελεί τουριστικό τοπόσημο της περιοχής. Η ανακαίνισή του ολοκληρώθηκε το 2009 και έμεινε πιστή στη μοντερνιστική προσέγγιση του αρχικού σχεδιασμού του κτιρίου. Η δημιουργία του Lucy Art Residency, μιας διεθνούς πρωτοβουλίας  είχε εξαρχής ως στόχο τη συγκρότηση μιας κοινότητας που θα βρίσκεται σε επαφή με τη σύγχρονη τέχνη και τη σταδιακή ανάπτυξη ενός hub τεχνών σε συνεργασία με τοπικούς φορείς και διεθνείς παράγοντες και οργανισμούς.

Ο διεθνούς φήμης φωτογράφος και καλλιτεχνικός διευθυντής του Lucy Art Residency Νικόλας Βεντουράκης, με το κάλεσμα της διοργάνωσης απευθύνεται σε καλλιτέχνες από την Ευρώπη και την ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου ανεξάρτητα από την ηλικία ή το εκπαιδευτικό υπόβαθρό τους να ζήσουν την πόλη της Καβάλας, να σκεφτούν και να πειραματιστούν με πρώτη ύλη τη δημιουργικότητά τους για την παραγωγή ενός έργου εμπνευσμένου από την πόλη της Καβάλας σε ένα διάστημα έξι μηνών μετά το τέλος της φιλοξενίας. Ο φετινός φιλοξενούμενος είναι ο Oλλανδός εικαστικός Sjoerd Knibbelerπου η δουλειά του έχει αποσπάσει βραβεία όπως το Grand Prix du Jury Photographie στην Ιέρ της Γαλλίας το 2015.

Sea Turtle Conservation Area 2015 80cm x 100cm C-Type Print

Για το Lucy Art Residency μιλήσαμε με τον Νικόλα Βεντουράκη. Καλλιτέχνης που ζει και εργάζεται μεταξύ Αθήνας και Λονδίνου, διερευνά την υπόσταση της φωτογραφικής εικόνας με το έργο του να επικεντρώνεται στο όριο μεταξύ τέχνης και ντοκουμέντου. Με πολλά βραβεία και συμμετοχές στις αποσκευές του ο κορυφαίος φωτογράφος μάς μιλά για την πρόκληση της τέχνης της  φωτογραφίας στην εποχή μας και το «στοίχημα» του Lucy Art Residency.

Ξεκινήσατε από μικρός να ενδιαφέρεστε για τη φωτογραφία; Και τι ήταν αυτό που σας τραβούσε την προσοχή;

Η σχέση μου με την ερασιτεχνική φωτογραφία ξεκίνησε από αρκετά νωρίς, αλλά μέχρι τις σπουδές μου έβλεπα τη φωτογραφία πιο πολύ ως εργαλείο καταγραφής παρά ως εικαστικό μέσο. Δεν τη χρησιμοποιούσα αυτόνομα, αλλά ως ενδιάμεσο για άλλες χρήσεις. Μου άρεσε πάρα πολύ και ο κινηματογράφος, και πάντα προσπαθούσα να φανταστώ πώς ακριβώς είχαν γυριστεί από τεχνικής σκοπιάς κάποιες σκηνές. Ο πατέρας μου, ο οποίος είναι αρχιτέκτονας, ήταν λάτρης της φωτογραφίας και είχε διάφορες αναλογικές μηχανές τις οποίες εγώ ξέκλεβα και χρησιμοποιούσα, σε διακοπές, ταξίδια κτλ. Επίσης ήταν συνδρομητής σε ξένα περιοδικά φωτογραφίας και μαζί με τη μητέρα μου είχαν ήδη αρκετά βιβλία από κλασικούς φωτογράφους στη βιβλιοθήκη του σπιτιού μας, οπότε είχα την τύχη να έχω πρόσβαση σε αυτά από μικρή ηλικία. Όσο για το τι μου τραβούσε την προσοχή, θα έλεγα τότε ήταν κυρίως το αστικό τοπίο και δευτερευόντως οι άνθρωποι. Αλλά δεν θα πω ότι είχα κάποια συστηματική ενασχόληση, ούτε φανταζόμουν το τι θα ακολουθούσε.

Είχατε κάποιον που σας επηρέασε στο να ασχοληθείτε με τη φωτογραφία ή και ακόμα και σήμερα υπάρχει κάποιος ομότεχνός σας που σας εμπνέει;

Οι γονείς μου και  η στήριξη που μου έδωσαν όταν πέρασα στη σχολή ήταν ένας βασικός παράγοντας για να συνεχίσω τις σπουδές μου και να ασχοληθώ με το αντικείμενο σοβαρά. Πραγματικά ο ενθουσιασμός τους ήταν μεγαλύτερος από το δικό μου τότε! Αυτός που κατά κάποιο τρόπο θα έλεγα ότι με έσπρωξε να ασχοληθώ με την καλλιτεχνική φωτογραφία ήταν ο καθηγητής μου, Νίκος Παναγιωτόπουλος.  Ως προς τους σύγχρονούς μου, νομίζω όλοι κοιτάμε τι κάνουν οι άλλοι γύρω μας, και με τον ένα ή τον άλλο τρόπο εμπνεόμαστε – είτε γιατί μας αρέσει αυτό που κάνουν, είτε το αντίθετο. Με κάποιους που έχουμε πιο κοντινή σχέση όμως, η ανταλλαγή ιδεών είναι πιο άμεση και πολύ γόνιμη. Ενδεικτικά μόνο θα αναφέρω τους Sina Michalskaja, Anna Skladman, Jack Latham, Paul Hutchinson, Stelios Kallinikou, Antonis Theodoridis, Fotis Milionis.

«Το φωτορεπορτάζ μαρτυράει, ενώ η τέχνη θέτει»

Υπάρχει πάντα μια «παρεξήγηση» ανάμεσα στην καλλιτεχνική φωτογραφία και τη φωτογραφία του ρεπορτάζ; Ποια είναι η διαφορετική προσέγγιση;

Η παρεξήγηση υπάρχει ευρύτερα και έχει να κάνει με το μέσο αυτό καθαυτό. Η φωτογραφία είναι ένα εργαλείο και έχει πολλές διαφορετικές χρήσεις. Οπότε η διαφορά είναι η αντίστοιχη που υπάρχει ανάμεσα σε κάποιον που χρησιμοποιεί τις λέξεις ως δημοσιογράφος, για να γράψει ένα άρθρο ή ακόμα και ένα βιβλίο, και κάποιον άλλον ο οποίος γράφει ένα μυθιστόρημα ή ένα ποίημα.

Σήμερα, στα σόσιαλ μίντια όλοι τραβάμε φωτογραφίες, τις ανεβάζουμε με μια συγκεκριμένη επεξεργασία και πολλοί θεωρούν ότι κάνουν τέχνη. Πώς σας φαίνεται αυτό; Αλλάζει κάτι στη φωτογραφία;

Είναι δύσκολο να απαντηθεί αυτή η ερώτηση, γιατί θα έπρεπε να ορίσουμε πρώτα τι σημαίνει “τέχνη”. Στο πλαίσιο της σύγχρονης τέχνης, έχει πιο μεγάλη σημασία ο στόχος του καλλιτέχνη. Για ποιο λόγο κάνει τις επιλογές που κάνει. Αυτό που συνήθως αποκαλείται τέχνη στο πλαίσιο που αναφέρατε, σχεδόν πάντα έχει να κάνει με το γενικώς αποδεκτό ως “όμορφο” ή το “εντυπωσιακό”. Δεν είναι κάτι διαφορετικό από ότι συνέβαινε πάντα στη φωτογραφία, μόνο η κλίμακα έχει αλλάξει, καθώς όλοι έχουμε πρόσβαση στους ίδιους αλγόριθμους με ένα κουμπί στο κινητό.

Σήμερα, το ντοκουμέντο από τη φωτογραφία του φωτορεπορτάζ είναι πολύ ισχυρή. Σε τι κατά τη γνώμη σας διαφοροποιείται η φωτογραφία ως τέχνη από το φωτορεπορτάζ σε ό,τι τουλάχιστον αφορά τα επείγοντα ζητήματα του κόσμου που απασχολούν και την τέχνη;

Το ένα έχει να κάνει με την επιτόπια μαρτυρία και το επείγον ενώ το άλλο με την προσωπική, χωρίς επίφαση αντικειμενικότητας πρόταση. Το φωτορεπορτάζ μαρτυράει, ενώ η τέχνη θέτει.

Πείτε μου τι σας ενδιαφέρει να εστιάζετε ως φωτογράφος και ποια είναι η πρόκληση όταν ασχολείστε με κάτι τετριμμένο και φαινομενικά αδιάφορο. Τι θέλετε να αναδείξετε;

Δεν υπάρχουν συγκεκριμένα θέματα. Είναι πιο πολύ μια αλληλουχία ιδεών, όπου η έρευνα θα οδηγήσει πολλές φορές τυχαία στην επόμενη θεματική. Συνήθως καταλήγω να εστιάζω σε εκφάνσεις των κοινωνικών κατασκευών μας στον κόσμο που έχουμε δημιουργήσει – το οποίο με πιο απλά λόγια τελικά φαίνεται ή αποκαλύπτεται στις πόλεις και στο αστικό χώρο. Γενικώς, με ενδιαφέρει το πώς δημιουργείται η αφήγηση και η νοηματοδότηση της εικόνας. Οπότε, εν τέλει, δεν θεωρώ ότι υπάρχουν τετριμμένα θέματα. Η ανάδειξή οποιουδήποτε αντικειμένου γίνεται στο πλαίσιο μιας συγκεκριμένης αφήγησης και εξυπηρετεί κάποιο σκοπό. Δεν είναι το αντικείμενο από μόνο του που οφείλει να έχει εγγενώς ενδιαφέρον.

Motocross and Radars 2015 120cm x 150 cm C-Type Print

Σήμερα ποια είναι η αφήγηση που σας ενδιαφέρει να μας δείξετε περισσότερο μέσω της φωτογραφίας σας;

Αυτό το καιρό προσπαθώ να καταλάβω λίγο καλύτερα την έννοια της δημοκρατίας. Θα δούμε πού θα καταλήξω, γιατί για την ώρα χρειάζεται πολύ έρευνα ακόμα!

Είστε καλλιτεχνικός διευθυντής ενός φεστιβάλ φωτογραφίας που έχει ένα πολύ υποσχόμενο στόχο και πρόγραμμα. Γιατί γίνεται στην Καβάλα και ποια είναι η πρόκληση της διοργάνωσης;

Η επιλογή της Καβάλας προέκυψε λόγω της σχέσης που έχει η ιδρύτρια του Residency, εικαστική φωτογράφος Μαρία Μιτζάλη, με τη περιοχή. Η οικογένεια της Μαρίας διατηρεί το ξενοδοχείο Lucy – από το οποίο και παίρνει το όνομά του το residency – και η ίδια από παιδί πέρναγε μεγάλο μέρος τους χρόνου της – κυρίως τα καλοκαίρια – μεταξύ της γειτονικής Θάσου και της Καβάλας. Πριν την έναρξη του residency χρειάστηκε να εγκατασταθεί ημι-μόνιμα για  ένα διάστημα στην πόλη λόγω της ανακαίνισης του ξενοδοχείου αλλά και διότι την ίδια περίοδο έγινε μητέρα και έπρεπε να περιορίσει τα ταξίδια της. Αυτή η αλλαγή στον τρόπο ζωής της την βοήθησε να βιώσει τη Καβάλα με ένα διαφορετικό τρόπο και της έδωσε το έρεισμα να ξεκινήσει μία προσπάθεια δημιουργίας μιας διεθνούς κοινότητας από το καλλιτεχνικό χώρο που μέσα από το πρόγραμμά του residency θα μπορούσαν να έρθουν σε επαφή με τη πόλη, καθώς και οι κάτοικοι αυτής να έχουν την ευκαιρία να συναντήσουν επιμελητές και καλλιτέχνες με διεθνή καριέρα. Για τους καλλιτέχνες υπάρχει το πολύ ισχυρό ερέθισμα μιας πολυεπίπεδης ιστορικής πόλης, η οποία έχει επαφή με καλλιτεχνικά δρώμενα (Φεστιβάλ Φιλίππων κτλ.).  Από εκεί και πέρα το ίδιο το format του προγράμματος από μόνο του αποτελεί πόλο έλξης. Εκτός από την οικονομική ενίσχυση και ανταπόδοση ως προς το χρόνο που μας προσφέρει ο/η καλλιτέχνης,  έχει την ευκαιρία να γνωρίσει από κοντά και να συζητήσει μέσα σε ένα άνετο περιβάλλον με τους κριτές της επιτροπής που τον/την επέλεξαν. Και δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να υποτιμούμε την ανάγκη για τη βασική πρόταση/προσφορά : Τον ελεύθερο χρόνο.

Τι είναι αυτό που βλέπετε στους νέους φωτογράφους; Ποιες είναι οι ανησυχίες τους;

Αυτή είναι πολύ δύσκολη ερώτηση – και δεν είμαι σίγουρος ότι είμαι ο κατάλληλος άνθρωπος για να απαντήσω σχετικά με το ποιες είναι οι ανησυχίες τους. Σίγουρα αυτό που βλέπω είναι ότι είναι πολύ καλύτερα ενημερωμένοι από τις προηγούμενες γενιές ως προς το τι συμβαίνει στο χώρο της φωτογραφίας αυτή τη στιγμή, παγκοσμίως, είναι πιο εξωστρεφείς, πιο ανεκτικοί, και ανοικτοί σε συνεργασίες.

Defining Lines – Panel 1 Installation 2015-2016

Τι ακριβώς είναι τα προγράμματα art residencies, τα οποία όπως διαβάζουμε τα τελευταία χρόνια αποτελούν παγκόσμια τάση; Τι σημαίνουν για τους νέους φωτογράφους;

Τα art residencies είναι ένας θεσμός πολύ παλιός στο χώρο της τέχνης, τα οποία έχουν γνωρίσει πολύ μεγάλη άνθηση τη τελευταία δεκαπενταετία. Μέσα από αυτά δίνεται η ευκαιρία σε επαγγελματίες του χώρου της σύγχρονης τέχνης να έρθουν σε επαφή με συναδέλφους τους από άλλες χώρες, και να έχουν την επιτόπια εμπειρία μιας διαφορετικής κουλτούρας. Αυτό είναι απαραίτητο κατά τη γνώμη μου για οποιονδήποτε καλλιτέχνη, γιατί αυτές οι εμπειρίες εμπλουτίζουν τον τρόπο σκέψης. Υπάρχουν πολλά διαφορετικά residencies, κάποια που διαρκούν από λίγες εβδομάδες έως μήνες, κάποια που θέτουν συγκεκριμένους στόχους, κάποια που λειτουργούν ως κοινότητες ή άλλα ως ησυχαστήρια κτλ. Για τους νέους φωτογράφους, τους νέους καλλιτέχνες, είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα για να βγουν από το comfort zone τους και να σπάσουν την καθημερινότητά τους. Επίσης για να μεγαλώσουν τον κύκλο γνωριμιών τους, κάτι το οποίο δεν πρέπει να προσποιούμαστε ότι δεν είναι σημαντικό για το συγκεκριμένο χώρο.

Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια. Είναι στόχος σας αυτή η διοργάνωση να γίνει θεσμός για την πόλη της Καβάλας; Και πώς θα ωφελήσει και όλη τη φωτογραφική κοινότητα;

Ελπίζουμε ότι είμαστε ήδη ένας μικρός θεσμός! Από του χρόνου αν όλα πάνε καλά θα έχουμε πρόγραμμα και το χειμώνα με περισσότερες συνεργασίες με ιδρύματα του εξωτερικού. Βασικός στόχος μας είναι όσοι συμμετέχουν να αποτελούν με κάποιο τρόπο μέρος και των μελλοντικών μας προγραμμάτων, οπότε ο κύκλος συνεχώς να μεγαλώνει- αυτό από μόνο του είναι σίγουρα καλό για όσους ενδιαφέρονται για το μέσο της φωτογραφίας. Καθότι όμως είμαστε ακόμα στην αρχή του σχεδιασμού θα μου επιτρέψετε να μην αποκαλύψω από τώρα το τι θα θέλαμε να είμαστε σε θέση να κάνουμε, θα το ανακοινώσουμε το 2020!

Πηγή : www.elculture.gr