Οι λέξεις είναι φλέβες

Γράφει η Ηρώ Καραμανλή

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ο Ασκληπιός ήταν γιος του θεού Απόλλωνα και της Κορωνίδας, κόρης του βασιλιά Φλεγύα. Από την κλεψιγαμική ένωσή τους, η Κορωνίς έμεινε έγκυος. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της, ερωτεύτηκε έναν Θεσσαλό ηγεμόνα και επέσυρε τη μήνη του Απόλλωνα ο οποίος την καταδίκασε σε θάνατο δια πυράς. Επάνω στην πυρά, την πρόλαβε ζωντανή ο θεός Ερμής που έβγαλε από την κοιλιά της τον Ασκληπιό. Το βρέφος παραδόθηκε στον Κένταυρο Χείρωνα που του δίδαξε την Ιατρική. Λέγεται ότι ο Ασκληπιός έγινε τόσο καλός γιατρός που δεν θεράπευε απλώς τους νοσούντες αλλά επανέφερε και νεκρούς στη ζωή. Για τον λόγο αυτό, ο Πλούτωνας παραπονέθηκε στον αδελφό του Δία ότι ο Ασκληπιός τού έκλεβε ανθρώπους από το βασίλειο  του κάτω κόσμου. Ο Δίας τιμώρησε τον Ασκληπιό, τον μεταμόρφωσε σε αστερισμό με το όνομα Οφιούχος και αφαίρεσε από τους ανθρώπους το δικαίωμα της αθανασίας.

Σε αρχαίες αγγειογραφίες, εμφανίζεται ο Ασκληπιός να φέρει ένα ραβδί, χοντρό στο κάτω μέρος, που λεπταίνει προς την κορυφή και γύρω από αυτό, είναι τυλιγμένος ένας όφις. Η ράβδος με το φίδι είναι μέχρι και σήμερα, σύμβολο της Ιατρικής. Το ραβδί συμβολίζει την εξουσία και το στήριγμα που χρειάζεται ένας νέος γιατρός εξασκώντας την ιατρική. Ο όφις ήταν αρχαίο σύμβολο της μακροζωίας, της ίασης και της ανανέωσης διότι αλλάζει κάθε χρόνο το δέρμα του. Τα τρία ημικύκλια που σχηματίζονται στη ράβδο από την περιστροφή του φιδιού συμβολίζουν την ευφυΐα, τη σύνεση και την αλήθεια.

Ως σύμβολο της ιατρικής, η ράβδος του Ασκληπιού, είχε λησμονηθεί στα βάθη των αιώνων και μόνο κατά την Αναγέννηση επανήλθε και πάλι στο προσκήνιο. Στη Γαλλία υιοθετήθηκε το 1798, στην Ελλάδα αφού ξεχάστηκε και διεθνοποιήθηκε, επαναπατρίσθηκε το 1833. Ακολούθησε η Γερμανία το 1868, η Αγγλία το 1898 και κατόπιν και άλλες πολλές χώρες.

 Η ΛΕΞΗ

Κηρύκειον, το

Η λέξη παράγεται από το ρήμα κηρύσσω / κηρύττω που σημαίνει, γνωστοποιώ επίσημα, εξαγγέλλω, κάνω κήρυγμα. Το κηρύκειο ήταν κατά την αρχαιότητα το έμβλημα του θεού Ερμή. «Ράβδος του κήρυκος, οίαν ο Ερμής παρίσταται φέρων εις τα αρχαία έργα τέχνης, πολλάκις μετά δύο όφεων περιπλεγμένων περί αυτήν», (Ηροδ. 9, 100) και «ο, επί τη κηρύξει, μισθός» λέει ο Σουίδας, καθώς επίσης και «Κηρυκίνη ράβδος, η ράβδος του Ερμή». Το κηρύκειο, το χρησιμοποιούσαν ως έμβλημα προστασίας οι κήρυκες και οι πρέσβεις επειδή απαγορευόταν να τους βλάψουν ακόμη κι όταν βρίσκονταν σε εχθρικό έδαφος.

Σε πολλές ξένες χώρες, κυρίως στη Βόρεια Αμερική, έχουν μπερδευτεί κι έχουν υιοθετήσει ως σύμβολο της ιατρικής το κηρύκειο του Ερμή κι όχι την ράβδο του Ασκληπιού. Μέγιστο ατόπημα και αναμφήριστο λάθος! Το κυρύκειο αποτελείται από ένα λεπτό κλαδί ελιάς ή δάφνης στο οποίο περιστρέφονται δύο φίδια που στην κορυφή, επάνω από τα αντικριστά κεφάλια τους, υπάρχουν οι δύο φτερούγες του φτεροπόδαρου Ερμή.  Ο μύθος λέει ότι ο Ερμής κάποτε βρέθηκε μπροστά σε δύο φίδια που πάλευαν μεταξύ τους και τα χώρισε με ένα ραβδί. Από τότε το ραβδί του έγινε σύμβολο της ομόνοιας.

Από το βιβλίο του Δημήτρη Στεργίου «4.500 μυκηναϊκές, ομηρικές, βυζαντινές και νεοελληνικές λέξεις στο βλάχικο λόγο», (εκδόσεις Παπαδήμα),  μαθαίνουμε πως οι Βλάχοι αποκαλούν την γκλίτσα,  κηρύκο. Η ρίζα της λέξης εντοπίζεται στη μυκηναϊκή γλώσσα : «Karuke»  που σημαίνει ράβδος.

ΠΗΓΕΣ

ΛΕΞΙΚΟΝ ΣΟΥΙΔΑ ή ΣΟΥΔΑ

ΕΠΙΤΟΜΟ ΛΕΞΙΚΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑΣ, ΕΚΔ. ΟΙΚΟΣ ΧΑΡΗ ΠΑΤΣΗ

ΝΕΩΤΕΡΟΝ ΕΦΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ «ΗΛΙΟΥ»