ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΦΛΕΒΕΣ – Απορία

 ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΦΛΕΒΕΣ – Απορία

Το «Λεμονοδάσος» είναι το πρώτο βιβλίο του Κοσμά Πολίτη που γράφτηκε το 1931 και ο τίτλος αφορά στο πραγματικό και διάσημο Λεμονοδάσος καθώς τα γεγονότα της μυθοπλασίας διαδραματίζονται μεταξύ Αθήνας-Πόρου.

Ο Παύλος ερωτεύεται την Βιργινία – Βίργκω – κι ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται «τον εγκλωβισμό του ανάμεσα στον σωματικό και τον πνευματικό έρωτα, και, εντέλει, την φυγή του, την ψυχική παραίτηση ζωής πολύ πριν τον σωματικό θάνατο -την απόλυτη παραίτηση μπροστά στο φόβο που υψώνει, το ίδιο απόλυτα, το τέρας της πραγματικότητας»*.

Την ίδια παραίτηση αντιλαμβάνεται και ο επισκέπτης του τοπίου με τις λεμονιές καθώς τα δέντρα 160 χρόνια μετά την πρώτη δενδροφύτευση, εξακολουθούν να ευωδιάζουν, αλλά παράλληλα και να αργοπεθαίνουν.

Αν και έχει ανακηρυχθεί από την ΟΥΝΕΣΚΟ ως τοπίο φυσικού κάλλους και με τη συνθήκη ΡΑΜΣΑΡ το 2003, επιδιώκεται αναζωογόνησή του, οι 25.000 λεμονιές ξεραίνονται σιγά- σιγά και δεν ξαναφυτεύονται.

Οι περισσότεροι ιδιοκτήτες τους τις έχουν εγκαταλείψει, αφού η συγκομιδή είναι αντιοικονομική. Κι αφού «τα δέντρα πεθαίνουν όρθια», το Λεμονοδάσος γίνεται οικόπεδα. Δεκάδες σπίτια, σπιτάκια και βίλες ξεφυτρώνουν κάθε τόσο ανάμεσα στις λεμονιές.

Το δάσος γίνεται οικισμός. Και κάποτε θα αφηγούνται οι μεγαλύτεροι : «Μια φορά και έναν καιρό, ήταν ένα μεγάλο Λεμονοδάσος. Ψηλά στην κορυφή υπήρχε ένας νερόμυλος που δούλευε με καταρράκτη. Το Λεμονοδάσος και τον καταρράκτη, τις δεκαετίες 60-70, τα επισκέπτονταν οι τουρίστες με γαϊδουράκια, που τα νοίκιαζαν από την Πλάκα…».

Ο Φάνης Καράτσης, με ένα από αυτά τα γαϊδουράκια πήρε μέρος στο γύρισμα της ταινίας Η ΑΛΙΚΗ ΣΤΟ ΝΑΥΤΙΚΟ, όταν μάζεψαν όλα τα γαϊδουράκια που έκαναν δρομολόγια Πλάκα-Καρδάση μεταφέροντας εκδρομείς για τις ανάγκες της ταινίας.

Στην είσοδο του «Λεμονοδάσους», πλάι στον Άγιο Σεραφείμ υπάρχει με κεφαλαία γράμματα η εξής επιγραφή: «ΤΟΔΕ ΛΕΜΟΝΟΔΑΣΟΣ ΑΡΙΘΜΟΥΝ ΥΠΕΡ TΑΣ 20.000 ΥΨΙΚΟΜΩΝ ΛΕΜΟΝΕΩΝ ΠΡΟΣΕΒΛΗΘΗ ΤΟ 1873 ΥΠΟ ΚΟΜΙΑΣΕΩΣ EΝΣΚΗΨΑΣΗΣ ΤΟ ΠΡΩΤΟΝ ΕΝ ΔΑΜΑΛΑ ΤΟ l869 ΑΝΕΦΥΤΕΥΘΗ ΔΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΕΝ ΕΤΕΙ 1882-Ι883 ΔΙΑ ΝΕΡΑΤΖΟΦΥΤΩΝ».

Ο Πόρος, το μοναδικό νησί «αρσενικού γένους» της Ελλάδας, έχει εμπνεύσει αρχαίους συγγραφείς και σύγχρονους λογοτέχνες. Η λέξη «Πόρος» από την αρχαιότητα ακόμη, σημαίνει «πέρασμα» και αναφέρεται σε μια μικρή λωρίδα θάλασσας που ενώνει δύο μικρούς κόλπους. Άλλωστε ο Πόρος αποτελεί το σύνδεσμο που ενώνει το Σαρωνικό με τις Πελοποννησιακές ακτές.

«Μπαίνοντας στον Πόρο έχεις την ψευδαίσθηση ότι βρίσκεσαι μέσα σ’ ένα βαθύ όνειρο. Ξαφνικά η γη συγκλίνει απ’ όλες τις μεριές και το καράβι ζουλιέται μέσα σε μια στενή λουρίδα θάλασσας απ’ όπου δεν φαίνεται να υπάρχει έξοδος…», είχε γράψει κάποτε ο Χένρι Μίλερ.

Η ΛΕΞΗ

Απορία, η

Η λέξη ἀπορία, (αρχαία ελληνική ἀπορία), αποτελείται από το ἀ- στερητικό και το ουσιαστικό πόρος (πέρασμα). Σημαίνει δυσκολία προσπελάσεως ή διαβάσεως. Λέγεται επίσης για πράγματα εννοώντας δυσχέρεια, δυσκολίες, αμηχανία ή έλλειψη πόρων για κάτι.

«Ές ἀπορίην ἀπιγμένος, ἀπειλημένος, ἐν ἀπορίῃ ἔχεσθαι ἀπορίῃσιν ἐνέχεσθαι», (Ηρόδοτος) και «ἀπορία τοῦ μὴ ἡσυχάζειν», (αδύνατον να παραμείνει κάποιος ήσυχος, Θουκυδίδης). Όταν αναφερόμαστε σε πρόσωπα, η λέξη εκφράζει την δυσκολία χαρακτήρα, την δυστροπία και την δυσχέρεια στην κοινωνική συναναστροφή, (Ηρόδοτος). Απορία σημαίνει και έλλειψη μέσων, πόρων ή αποθεμάτων, αμηχανία, δυσχέρεια, αμφιβολία, ενδοιασμός, περιπλοκότητα, (Πλάτων) και πενία, φτώχεια, (Θουκυδίδης).

Στην φιλοσοφία είναι η κατάσταση κατά την οποία ο φιλόσοφος δεν μπορεί να δώσει απάντηση σε κάποιο φιλοσοφικό ερώτημα, επειδή έχει φτάσει σε αντίφαση ή επειδή δύο αντίθετες προτάσεις φαίνονται εξ’ ίσου πειστικές. Στη σημερινή εποχή, εκφράζει ένα ερώτημα ή την έλλειψη οικονομικών πόρων, την φτώχεια.

Από την λέξη πόρος (διάβαση, πέρασμα), σήμερα χρησιμοποιούμε τη λέξη πορεία. Επίσης αποκαλούμε άπορο τον φτωχό και εύπορο κάποιον που έχει χρήματα, γιατί έχει εύκολες διαβάσεις, μπορεί δηλαδή να περάσει όπου θέλει, εξ ου και η ρήση «όταν προπορεύεται το χρήμα, όλοι οι δρόμοι ανοίγουν».

Η λέξη πόρος, σήμερα χρησιμοποιείται για να δηλώσει μια πηγή (ενεργειακή, πρώτης ύλης, χρηματοοικονομική ή ανθρώπινου δυναμικού). Στους υπολογιστές, όταν λέμε πόρος, αναφερόμαστε σε μια δικτυακή υπηρεσία προς διάθεση, σε μια υπηρεσία υλοποιημένη σε λογισμικό και σε υλικό προς διάθεση, δηλ. μνήμη, επεξεργαστής, κλπ.

Φυσικά υπάρχουν και οι πόροι στο ανθρώπινο σώμα όπως ο πόρος του δέρματος, ο ακουστικός πόρος και ο δακρυϊκός πόρος. Με το όνομα Πόρος αναφέρονται και μερικές νησίδες και χωριά στην ελληνική επικράτεια. Ο Πόρος Ακαμαντίδας, ήταν αρχαίος αττικός δήμος της Ακαμαντίδας φυλής.

Εκτός από τον έρωτα του Παύλου και της Βίργκως που περιγράφει στο βιβλίο του ο Κοσμάς Πολίτης, υπήρξε στον Πόρο κι ένας πραγματικός έρωτας. Ήταν ο μεγάλος έρωτας του φιλέλληνα και ταξιδιωτικού συγγραφέα, Σερ Πάτρικ Λη Φέρμορ – ο οποίος κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο είχε δράσει στον Πόρο μαζί με άλλους Άγγλους κομάντος – και της Ρουμάνας πριγκίπισσας Μπαλάσα Καντακουζηνού.

Ο Φέρμορ έλεγε χαρακτηριστικά : « Συγκινούμαι πολύ όταν έρχομαι στο Λεμονοδάσος. Εδώ έχω περάσει τις πιο συγκλονιστικές στιγμές της νιότης μου». Όμως, κι αυτός ο θυελλώδης έρωτας, όπως και ο έρωτας στο βιβλίο του Πολίτη, δεν ευοδώθηκε με αίσια αποτελέσματα.

*Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου «Λεμονοδάσος» του κοσμά Πολίτη.

ΗΡΩ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ

ΠΗΓΕΣ

ΛΕΞΙΚΟΝ ΑΡΧΑΙΑΣ ΓΛΩΣΣΑΣ – LIDDELL & SCOTT

ΛΕΞΙΚΟ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ – ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ

ΚΟΣΜΑΣ ΠΟΛΙΤΗΣ – ΛΕΜΟΝΟΔΑΣΟΣ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΡΜΗΣ, 2003 – ΠΡΩΤΗ ΕΚΔΟΣΗ, 1930

Διαβάστε επίσης