ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΦΛΕΒΕΣ – Ιππήλατος

Η Ένωση Μικρόσωμης Φυλής Αλόγων Σκύρου υπογραμμίζει στην ιστοσελίδα της για το μικρόσωμο αλογάκι της Σκύρου, πως πρόκειται για μία από τις πιο σπάνιες φυλές αλόγων που υπάρχουν στον κόσμο και μία από τις αυτόχθονες φυλές ελληνικών αλόγων, που υπήρχε στην αρχαιότητα σε όλο τον ελλαδικό χώρο. Η φυλή αυτή των αλόγων κατάφερε να επιβιώσει μέχρι σήμερα και χαρακτηρίζεται ως προστατευόμενο είδος. Το National Geographic αναφέρει πως τα 260 άλογα που υπάρχουν σε όλο τον κόσμο βρίσκονται αποκλειστικά στην Ελλάδα και από αυτά, τα 187 ζουν στη Σκύρο. Το Σκυριανό αλογάκι και η ιστορία του είναι συνυφασμένα με την ελληνική Μυθολογία. Γνωρίζουμε άλλωστε ότι τα άλογα στην αρχαία Ελλάδα δεν ήταν ιδιαίτερα μεγαλόσωμα, αλλά ήταν δυνατά και γεροδεμένα.

Ο Όμηρος αναφέρει τον Ξάνθο και τον Βαλίο, τα δύο άλογα που έσερναν το άρμα του Αχιλλέα στον πόλεμο της Τροίας. Σύμφωνα με την Μυθολογία, τα είχε δωρίσει ο Ποσειδώνας σαν γαμήλιο δώρο στον γάμο των γονιών του, του Πηλέα και της Θέτιδας και ήταν αθάνατα. Λέγεται δε, πως το Σκυριανό άλογο είναι απόγονος εκείνων των αρχαίων αλόγων του Αχιλλέα που απαθανατίστηκαν και από τον Κωνσταντίνο Καβάφη στο ποίημά του «Τα άλογα του Αχιλλέως».
Κάποιοι συνδέουν και τον Βουκεφάλα – το αγαπημένο άλογο του Μακεδόνα Βασιλιά Αλέξανδρου – με την ίδια φυλή αλόγων γιατί οι περιγραφές αναφέρουν πως ήταν ένα μικρόσωμο αλλά πολύ δυνατό και γεροδεμένο θεσσαλικό άλογο αλλά τα ίδια χαρακτηριστικά είχαν όλες οι ελληνικές φυλές αλόγων.
Η φυλή του Σκυριανού αλόγου θεωρείται πως είναι συγγενής με ορεσίβιες φυλές μικρόσωμων αλόγων, που μετανάστευσαν από την Αλάσκα κατά μήκος της Ασιατικής Ορεινής αλυσίδας και έφτασαν στην Ευρώπη πριν από 12000 χρόνια. Εκτιμάται πως στην Σκύρο τα έφεραν οι Αθηναίοι τον 5ο αιώνα π.Χ.

Η ΛΕΞΗ

Ιππήλατος, ο

Ιππήλατος είναι αυτός που μετακινείται με τη βοήθεια ίππων, που σύρεται από άλογα. Κατά την αρχαιότητα ήταν ο κατάλληλος χώρος για ιππηλασία. Ο όμηρος στην Οδύσσεια αναφέρει «κατάλληλος για ιππασία ή αρματηλασία» και ο Απολλώνιος Σοφιστής στο λεξικό του λέει «ἱππηλάτος, ο ἵππους ἐλαύνων». Σύνθετο επίθετο που σχηματίζεται από το ουσιαστικό ίππος και το ρήμα ελαύνω (κινώ, οδηγώ).

Το 1879 ξεκίνησαν στον Πειραιά για πρώτη φορά τα έργα για την εγκατάσταση ιπποκίνητων τραμ. Βελγική εταιρεία ανέλαβε σε Αθήνα και Πειραιά το έργο, κατασκευάζοντας μεγάλες αρτηρίες μεταλλικών ράβδων που θα κινούνταν οι λεγόμενοι ιπποτροχιόδρομοι – τραμ συρόμενοι από άλογα. Στις διαδρομές τα άλογα άλλαζαν σε προκαθορισμένα σημεία, προκαλώντας τη διακοπή του δρομολογίου. Οι επιβάτες τότε κατέβαιναν από το όχημα και περίμεναν να γίνει η αλλαγή των αλόγων. Η βελγική εταιρεία ιπποσιδηροδρόμων διέθετε σε Αθήνα και Πειραιά 700 άλογα και 900 αμαξάδες. Οι εισπράκτορες στις αφετηρίες και στους σταθμούς αλλαγής, περιφερόταν έξω από τα τραμ και οι επιβάτες ήταν εκείνοι που είχαν την υποχρέωση να τους βρουν για να προμηθευτούν το εισιτήριό τους.

Ο Βενιαμίν Βωτύ, ανέλαβε διευθυντής τής Εταιρείας Τροχιοδρόμων Αθηνών-Πειραιώς και Περιχώρων (βελγικών συμφερόντων) το 1882 και παρέμεινε στην Αθήνα περισσότερο από δύο δεκαετίες. Εγκλιματίσθηκε πλήρως στην καθημερινότητά της και με τα καμώματα και τις αδυναμίες του αποτέλεσε έναν από τους γραφικούς τύπους της.
Τα άλογα των τραμ λόγω των κακουχιών, της μεγάλης ταλαιπωρίας και της συνεχούς εξάντλησης, ζούσαν γύρω στα 3 με 5 χρόνια, αντί 15 που ζουν κανονικά. Όσο εξελίσσονταν οι συγκοινωνίες στην Ευρώπη η κοινή γνώμη στην πρωτεύουσα απαιτούσε από την εταιρεία να προχωρήσει σε εκσυγχρονισμό. Η εμφάνιση των πρώτων μηχανοκίνητων τραμ άρχισε σταδιακά να απαλλάσσει τα άλογα από την σκληρή και επίπονη εργασία τους. Το εισιτήριο κόστιζε μία δεκάρα της δραχμής (όταν το μεροκάματο ήταν περίπου στις τρεις δραχμές) και για μία απόσταση 5,5 χιλιομέτρων έπρεπε κανείς να ταξιδεύει περίπου μία ώρα. Τελικά το ατμήλατο τέθηκε σε λειτουργία το 1887.
Ο Βωτύ παρέμεινε στην Αθήνα με την οικογένειά του και έγινε μία από τις γραφικές φιγούρες της πρωτεύουσας. Η εμφάνισή του, η ιδιόμορφη προφορά του, η αθυροστομία του και η μεγάλη του αγάπη για την ρετσίνα, τον έφερναν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Όταν πέθανε ο συνάδελφός του, μηχανικός Μολνέ που δεν τον συγκινούσε το ποτό, ο Βωτύ πήγε μεθυσμένος στην κηδεία και φώναξε ότι αν ο μακαρίτης έπινε ρετσίνα δεν θα πέθαινε : «Σι μοσιέ Μολνέ μπυβαί ντυ ρεζινέ νε σιραί πά… πετανέ»!

Κάποια στιγμή, ο Βωτύ καταγγέλθηκε ότι έσπειρε κριθάρι όλους τους αγρούς της Καλλιθέας, περιλαμβάνοντας παράνομα και κτήματα που ανήκαν σε άλλους κι έτσι οδηγήθηκε σε δίκη. Στην πραγματικότητα, είχε φροντίσει να σπείρει τους αγρούς που ήταν ιδιοκτησία της εταιρείας του για να καλύπτει τις ανάγκες των ζώων που εξυπηρετούσαν τον ιπποσιδηρόδρομο. Ωστόσο, οι εφημερίδες βρήκαν ευκαιρία να σατιρίσουν τα τεκταινόμενα του Βωτύ. «Όποτε του συνιστούσε η κυβέρνηση να διορθώσει τον τροχιόδρομο, αυτός αγρόν ηγόραζε», έγραφε μία εφημερίδα. «Μηνύεται όχι για τους αγρούς της Καλλιθέας, αλλά για τους αργούς ίππους του τροχιοδρόμου του», έγραφε άλλη. Κι επειδή είχε σπείρει κριθάρι και όχι σανό, άφηναν υπονοούμενα ότι προτιμούσε το κριθάρι από το οποίο παραγόταν ο αγαπημένος του… ζύθος! Εν τέλει, ανακλήθηκε από την εταιρεία του στις Βρυξέλλες τον Μάρτιο του 1903 στερώντας υλικό από τους ευθυμογράφους της εποχής.

ΠΗΓΕΣ

ΛΕΞΙΚΟΝ ΚΑΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΟΝ ΙΛΙΑΔΟΣ ΚΑΙ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ – ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΥ ΣΟΦΙΣΤΟΥ

ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΡΩΜΑΪΚΗΣ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑΣ – PIERRE GRIMAL

ΚΑΙ ΠΕΡΝΟΥΣΑΝΕ ΤΑ ΤΡΑΜ – ΚΟΥΡΟΥΖΙΔΗΣ ΣΑΚΗΣ – ΕΥΩΝΥΜΟΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, 2003