Γράφει η Ηρώ Καραμανλή
Συκέη ή Συκή την ονόμαζαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι. Είναι η κοινή συκιά, δέντρο γνωστό από την Πλειστόκαινο εποχή της Τεταρτογενούς Περιόδου που απολιθώματά του βρέθηκαν στη Γαλλία, κοντά στο Παρίσι . Στην Ελλάδα η συκιά υπήρχε πριν την Ομηρική εποχή κι αυτό πιστοποιείται από ευρήματα απανθρακωμένων σύκων στο νησί της Λήμνου που η χρονολογία τους ανάγεται στην προϊστορική* εποχή. Στην αρχαιότητα αποτελούσε σύμβολο της γονιμότητας αλλά και σύμβολο του Διονύσου γι’ αυτό και του αποδόθηκε το επίθετο Συκίτης.
Φημολογείται πως η συκιά έχει καταγωγή από τη Μικρά Ασία αλλά αυτό είναι μόνο φήμη επειδή δεν υπάρχουν ιστορικές αποδείξεις. Ο Ηρόδοτος μιλώντας για την χώρα των Ασσυρίων αναφέρει : «τὰ γὰρ δὴ ἄλλα δένδρεα οὐδὲ πειρᾶται ἀρχὴν φέρειν, οὔτε συκέην οὔτε ἄμπελον οὔτε ἐλαίην», (γιατί, σ᾽ ό,τι αφορά τα δένδρα, δε γίνεται καν προσπάθεια να καλλιεργηθούν· ούτε η συκιά ούτε το αμπέλι ούτε η ελιά, Ἱστορίαι – 1,193,4). Ο Ηρόδοτος μας γνωστοποιεί ακόμη πως η συκιά δεν ευδοκιμούσε στην Λυδία και την Περσία κι ότι ο κυριότερος λόγος της εκστρατείας του Ξέρξη, βασιλιά των Περσών, ήταν να κατακτήσει την Αττική που η αξία των «βασιλικών» της σύκων ήταν πολύ σημαντική, γι’ αυτό η εξαγωγή τους απαγορευόταν και προσφερόταν αμοιβή σε όσους έδιναν πληροφορίες για εμπόρους σύκων, οι οποίοι ονομάζονταν «συκοφάνται». Επειδή, όμως, μερικοί απ’ αυτούς κατηγορούσαν ψευδώς αθώους ανθρώπους, η λέξη απέκτησε αργότερα αρνητική σημασία. Ίσως γι’ αυτό όταν ρώτησαν κάποτε τον Διογένη «ποιο ζώο δαγκώνει πιο άγρια», εκείνος απάντησε : «ο συκοφάντης»!
Στην Ορθόδοξη Χριστιανική θρησκεία και σύμφωνα με το Ευαγγέλιο του Ματθαίου, ο Ιησούς εισερχόμενος στα Ιεροσόλυμα είδε μια μεγάλη συκιά με καταπράσινο φύλλωμα και την πλησίασε με σκοπό να κόψει ένα σύκο. Διαπιστώνοντας όμως ότι η συκιά δεν είχε καθόλου καρπούς, την καταράστηκε. Η συμβολική πράξη του «καταραμένου δέντρου» σκοπό είχε να καταδείξει ότι ο άνθρωπος δεν είναι αυτό που λέει αλλά αυτό που πράττει. Η Μεγάλη Δευτέρα, μάς ξαναθυμίζει την θριαμβευτική είσοδο του Ιησού στην Ιερουσαλήμ και τους αρχιερείς που φοβούμενοι τη δημοφιλία του προσπάθησαν να τόν παγιδεύσουν ως στασιαστή κατά της Ρώμης. Η παραβολή λοιπόν της άκαρπης συκιάς συμβολίζει την Συναγωγή των Εβραίων εκείνης της εποχής και κατακεραυνώνει την υποκρισία των Φαρισαίων που ήταν φαινομενικά ενάρετοι και πρακτικά άκαρποι από καλά έργα με την επίκαιρη φράση : «Οὐαί ὑμῖν, Γραμματεῖς καί Φαρισαῖοι ὑποκριταί, οἱ διυλίζοντες τον κώνωπα, τήν δέ κάμηλον καταπίνοντες».
Η ΛΕΞΗ
Συκοφάντης, ο
«Ο ψευδώς καταγγέλλων τινα, ο διαβάλλων, ο διαδίδων ψευδείς κατηγορίας περί τινος», μας λέει το λεξικό του Ήλιου. Την λ. συκοφάντης την δανείζεται από την ελληνική γλώσσα η λατινική γλώσσα, sycophanta, και από εκεί περνάει στις νεότερες ευρωπαϊκές γλώσσες. Οι συκοφάντες παρουσιάστηκαν στην Αθήνα την εποχή του Περικλή κατά τον 5 ο π.Χ. αιώνα. Για τη σημασία της λέξης δεν υπάρχει ομοφωνία στους αρχαίους συγγραφείς. Κάποιοι αναφέρουν, επειδή η λέξη παράγεται από το ουσιαστικό σύκο και το ρήμα φαίνω, πως είναι αυτοί που καταγγέλλουν την παράνομη εξαγωγή των σύκων από την Αθήνα. Άλλοι λένε πως ήταν οι καταγγέλλοντες εκείνων που έκλεβαν τους καρπούς από τα ιερά δέντρα. Κάποιοι άλλοι υποστήριζαν πως οι συκοφάντες ήταν τα αρμόδια πρόσωπα που επέβαλαν πρόστιμο το οποίο πλήρωναν οι παραβάτες με σύκα, κρασί ή λάδι. Ο Ισοκράτης στο έργο του Περί Αντιδόσεως (στ. 312), λέει πως όσο παρήκμαζε η Αθηναϊκή κοινωνία, τόσο το κακό εξαπλωνόταν και οι συκοφάντες είχαν γίνει πρόσωπα χλευασμού και ειρωνείας από τους κωμωδοποιούς. Έτσι, θεσπίστηκαν αυστηροί νόμοι εναντίον τους που εκτός των άλλων, χαρακτήριζαν την πράξη της συκοφαντίας ως τη χειρότερη κακία μεταξύ άλλων κακών.
*(Ο όρος “προϊστορία” μπορεί να αναφέρεται στο τεράστιο χρονικό διάστημα από τη δημιουργία του Σύμπαντος, αλλά συχνότερα αναφέρεται στην περίοδο από την εμφάνιση της ζωής στη Γη).
ΠΗΓΕΣ
ΔΡ ΑΝΔΡΕΑΣ ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ & ΔΡ ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑ-ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗ, ΒΙΟΛΟΓΟΙ – ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΛΟΓΟΙ – ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
ΛΕΞΙΚΟ ΣΟΥΙΔΑ Ή ΣΟΥΔΑ
ΝΕΩΤΕΡΟΝ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ ΗΛΙΟΥ
