Το κουράγιο να λες ΟΧΙ

Άρπαξες στις μπουνιές τον φόβο, την υπακοή, τον ρατσισμό, τον φασισμό, τον ιμπεριαλισμό και τελευταία την αρρώστια σου. Αντίο πρωταθλητή και το χώμα που θα σε σκεπάσει να είναι ελαφρύ.

ΚΑΝΕΝΑΣ ΒΙΕΤΚΟΓΚ ΔΕΝ ΜΕ ΑΠΟΚΑΛΕΣΕ ΠΟΤΕ ΝΕΓΡΟ

“Γιατί… θα έπρεπε να μου ζητήσουν να φορέσω στολή και να πάω 10.000 μίλια μακριά από το σπίτι μου για να ρίχνω βόμβες και σφαίρες επάνω σε μελαχρινούς ανθρώπους στο Βιετνάμ, ενώ αυτοί που τους αποκαλούν νέγρους στην Louisville απειλούνται σαν τα σκυλιά και βλέπουν να τους αρνούνται τα απλούστατα ανθρώπινα δικαιώματα τους?

Όχι, δεν θα πάω 10.000 μίλια μακριά από το σπίτι για να βοηθήσω να σκοτώσουν και να κάψουν ένα ακόμη φτωχό έθνος απλά για να συνεχίσουν την κυριαρχία των των λευκών δουλοκτητών επί των σκούρων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Αυτή είναι πλέον η ημέρα που όλα αυτά τα κακά  πρέπει να φτάσουν σε ένα τέλος.

Με προειδοποίησαν πως το να παίρνω αυτή την θέση θα μου κοστίσει εκατομμύρια δολάρια. Μα το έχω ήδη πει μια φορά και θα το πω ξανά. Ο αληθινός εχθρός για τους ανθρώπους μου είναι εδώ.

Δεν θα ατιμάσω την θρησκεία μου, τον κόσμο και τους ανθρώπους μου ή εμένα τον ίδιο γενόμενος εργαλείο για να υποδουλωθεί αυτός που μάχεται για την δικαιοσύνη, την ελευθερία και την ισότητα.

Εάν πίστευα πως ο πόλεμος θα έφερνε ελευθερία και ισότητα στα 22 εκατομμύρια των ανθρώπων του κόσμου μου και γι αυτό τον λόγο θα έπρεπε να επιστρατευτώ, θα το έκανα αύριο κιόλας. Δεν έχω τίποτα να χάσω υποστηρίζοντας τις πεποιθήσεις μου. Θα πάω στην φυλακή, και λοιπόν? Δεν βρισκόμασταν στην φυλακή για 400 χρόνια”.

Στις 29 Απριλίου 1967 πραγματοποιήθηκε η συνέντευξη τύπου στην οποία ο Άλι ανακοίνωσε ότι δεν θα συμμετάσχει στην επίθεση των ΗΠΑ στο Βιετνάμ.

Μετά από μια τετραετή μάχη, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ ανέτρεψε την ποινή με ομόφωνη απόφαση. Ο Muhammad Ali όχι μόνο επέστρεψε στην πυγμαχία, αλλά συνέχισε να καταγγέλλει τη φυλετική καταπίεση στις Ηνωμένες Πολιτείες και πολλές άλλες αδικίες στον κόσμο.

Ο Muhammad Ali κέρδισε τον βαθύ σεβασμό των καταπιεσμένων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο, που τον είδαν ως άνθρωπο αρχών που δεν φοβόταν να μετατρέψει τα λόγια του σε πράξεις και να πολεμήσει από την πλευρά του κόσμου.

Nα πω κι εγώ πως χάρη σε αυτό τον τεράστιο άνθρωπο αγάπησα την πυγμαχία, πως χάρη και  σε  αυτόν αγάπησα και την ανυπακοή…

«They ain’t done me no wrong

 So I ain’t got no fight

 With them Vietcong!»

Έχει περάσει πάνω από μισός αιώνας από εκείνη τη δήλωση και 77 χρόνια από τότε που γεννήθηκε στο Λούιβιλ του Κεντάκι, στις 17 Ιανουαρίου 1942. Ασφαλώς αποτελεί ένα πολιτιστικό μνημείο, ένα απαύγασμα φιλειρηνισμού, που είναι παράδοξο να προέρχεται από έναν πυγμάχο.

Ο Μοχάμεντ Αλί όχι μόνο δεν κρατούσε το στόμα του κλειστό, αλλά σκάρωνε ποιήματα για να μιλήσει, που προφανώς, αν και δεν αφορούσαν μόνο στις δικές του ραψωδίες στα ρινγκ, έχουν περίοπτη θέση στην αθλητική ανθολογία.

Ο Αλί έκανε την πυγμαχία πιο συναρπαστική από ό,τι ήταν απλώς ρίχνοντας τη χρυσόσκονή του πάνω της

Ένα σπορ που ούτως ή άλλως είχε χιλιάδες οπαδούς έβγαινε στο φως και τη διαφάνεια, αφήνοντας τον σκοταδισμό που το συνόδευε. Η δήλωση-ποιηματάκι για το Βιετνάμ, μία από τις πιο σπουδαίες στην ιστορία, ήταν απλώς ένα τρίστιχο που συνοδεύτηκε από ένα ολοκληρωμένο ποίημα:

«My conscience won’t let me go shoot my brother,

or some darker people,

or some poor hungry people in the mud

for big powerful America.

And shoot them for what?

They never called me nigger,

they never lynched me,

they didn’t put no dogs on me,

they didn’t rob me of my nationality,

rape and kill my mother and father.

Shoot them for what?

How can I shoot them poor people?

Just take me to jail!»

Δυο λέξεις

‘Είμαι η Αμερική. Είμαι η πλευρά της που δεν αναγνωρίζετε, θα με συνηθίσετε όμως.

Είμαι νέγρος, σίγουρος για τον εαυτό μου. Αλαζόνας. Ali είναι το όνομά μου, όχι το δικό σας, η θρησκεία μου, όχι η δική σας.’ ‘Ο πιο μεγάλος’ βγαίνει από ένα εστιατόριο της Louisville, Kentucky, ένα ακριβό εστιατόριο που βλέπει στον ποταμό Ohio, ένα αποκλειστικό εστιατόριο, ένα από εκείνα όπου, για να μπεις, σε υποχρεώνουν να φορέσεις σακάκι και γραβάτα.

Αρνήθηκαν να τον σερβίρουν, εξ αιτίας του χρώματος του δέρματός του, τον ονομάζουν ‘μαϊμού’, του λεν να γυείσει στην Αφρική, αποκαλώντας τον ‘δούλο’.

Πονάει το χέρι του εξ αιτίας του δεξιού με το οποίο έστειλε έναν από τους σερβιτόρους να καθίσει μακριά, είναι όμως η ψυχή που τον πονάει περισσότερο. Του συνέβη και άλλες φορές να τον αποκαλέσουν σκλάβο, τώρα όμως η υπομονή έχει τελειώσει.

Μια φορά, στο Μαϊάμι, τον συνέλαβαν την ώρα που έκανε το πρωϊνό του jogging. Πέρασε το βράδυ του στο κελί, μόνο και μόνο για το χρώμα του δέρματός του. Ο Muhammad Ali ψιθυρίζει δυο λόγια στον εαυτό του : τώρα φτάνει !

Ψάχνει στις τσέπες του παντελονιού του και βρίσκει το χρυσό μετάλλιο που κέρδισε στην Ολυμπιάδα της Ρώμης. Κοιτάζει το μετάλλιο, το κοιτάζει επί μακρόν. Το κοιτάζει για τελευταία φορά, μετά το κλείνει στη γροθιά του και το πετάει μακριά, μέσα στα νερά του Οχάϊο. Φτάνει λοιπόν να είναι ο πρωταθλητής των λευκών!

Χρόνια μετά, τελειωμένη η καριέρα του πυγμάχου, καλούν τον Αλι να δώσει μάθημα στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, στους απόφοιτους. Τους δίνει μια εκπληκτική ομιλία, δίχως να διαβάζει, απ’ τη στιγμή που είναι δυσλεξικός.

Μιλά για τη ζωή και τον πολιτισμό. Μιλά για την δυνατότητα να αρπάζεις τις ευκαιρίες που επιτρέπουν ν’ αλλάξεις τον κόσμο. Οι φοιτητές, μετά ένα μακρύ, αποθεωτικό χειροκρότημα, ξεκινούν να του φωνάζουν ‘Θέλουμε ποίημα πρωταθλητή’. Ο Ali τους γνέφει καταφατικά. Στην αίθουσα πέφτει σιωπή. Ο Άλι κοιτά τους φοιτητές και σπάει τη σιωπή με το ποίημά του. «Me, We. ‘Εγώ, Εμείς’. Δύο λέξεις.

Ο μαύρος σοφιστής

Γροθιές και λόγια στον Mohammed Ali

Alì: όταν η σύγκρουση μεταφέρεται στην γλώσσα

Ο Muhammad Ali (στο μητρώο Cassius Clay) δεν είναι μοναχά ο μεγαλύτερος μποξέρ βαρέων βαρών όλων των εποχών: είναι η φωτογραφία του σύγχρονου κόσμου και των αμφιθυμιών του. Από την μια, ο πυγμάχος είναι εικόνα της κοινωνίας της αγοράς και των φωτεινών διαφημίσεων της. Από την άλλη, είναι το σύμβολο του κινήματος διαμαρτυρίας των χρόνων Εξήντα και των χρόνων Εβδομήντα: είναι αυτός που κλονίζει το κίνημα ενάντια στον πόλεμο στο Βιετνάμ και για τις φυλετικές διακρίσεις ενάντια στους μαύρους. Το βιβλίο προτείνει μια φιλοσοφική βιογραφία σε θέση να εξηγήσει όλες αυτές τις πτυχές: μέσα από μια προσεκτική διερεύνηση της ζωής του πυγμάχου το δοκίμιο προτείνει μια φιλόδοξη ηθική και πολιτική εκ νέου ανάγνωση του Muhammad. Ο Ali είναι αυτός που φέρνει τον λόγο μέσα στην πυγμαχία , άθλημα της σιωπηλής γροθιάς, δραστηριότητα μέσα στην οποία μέχρι εκείνη την στιγμή το να μιλάς ήταν δουλειά των αδύναμων. Ο boxeur από την Louisville, αντιθέτως, κάνει την ευγλωττία του ένα όπλο τρομερό. Οι προσβολές του, τα επιθετικά ποιήματα και οι προβλέψεις του για το ποιος θα κερδίσει το επόμενο match γεννούν στο ring το σύγχρονο ισοδύναμο ενός μαύρου σοφιστή: μια απειλητική φιγούρα σε θέση να αλλάξει τον κόσμο που την περιτριγυρίζει. Ο Ali προλαμβάνει τον παρόντα κόσμο, γιατί πριν από τους άλλους αντιλαμβάνεται πως η δουλειά θα είναι συνδεδεμένη όλο και περισσότερο με την εκμετάλλευση της ανθρώπινης ικανότητας του λόγου, του να μιλάς.
Ο Muhammad Ali δεν είναι μοναχά ο πρόδρομος της πυγμαχίας, μα του κόσμου της εργασίας σήμερα: δεν προκαταβάλει απλά τον Mike Tyson αλλά την οικονομία των call-center και του Amazon που επικεντρώνεται στη λέξη και στο λόγο.

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

Ο Marco Mazzeo, φιλόσοφος, διδάσκει φιλοσοφία της γλώσσας στο πανεπιστήμιο της Calabria. Υπήρξε μεταξύ των ιδρυτών του περιοδικού «Forme di vita» (DeriveApprodi), συνεργάζεται με τις λογοτεχνικές σελίδες της εφημερίδας «il manifesto». Το τελευταίο του βιβλίο: Il bambino e l’operaio. Wittgenstein filosofo dell’uso – Το μωρό και ο εργάτης. Wittgenstein φιλόσοφος της χρήσης (Quodlibet, 2016).

https://youtu.be/axMLZZNINCU

και https://youtu.be/GKhWqGNep-s

Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος