Ομιλία του Βουλευτή Καβάλας και Συντονιστή Κοινωνικών Υποθέσεων της Νέας Δημοκρατίας Νίκου Παναγιωτόπουλου στην Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων, στη συνεδρίαση της 11ης Οκτωβρίου 2016 με θέμα: Επεξεργασία και εξέταση του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης «Κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία και ανάπτυξη των φορέων της και άλλες διατάξεις».
ΝΙΚΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ: Η συζήτηση αφορά ένα θεσμό ο οποίος επιχειρείται να εισαχθεί ακόμα πιο βαθιά στην ελληνική πραγματικότητα, με συνθήκες τέτοιες ώστε η θεωρία μας να προσαρμοστεί στην πραγματικότητα και όχι η πραγματικότητα στη θεωρία μας. Όλα αυτά παρά το γεγονός ότι κάποιοι πολιτικοί σχηματισμοί δεν μπορούν να αντισταθούν στον πειρασμό να κάνουν το δεύτερο, δηλαδή να προσαρμόσουν την πραγματικότητα στη θεωρία τους.
Η συζήτηση για την κοινωνική οικονομία έχει ξεκινήσει εδώ και πάρα πολλά χρόνια στα πλαίσια της Ε.Ε. Από την Κομισιόν έρχεται όλη η πίεση και η προτροπή προς την ελληνική κυβέρνηση να εισαχθεί επιτέλους ενισχυμένος αυτός ο θεσμός και στην οικονομική πραγματικότητα. Ορθώς είπε η κυρία Υπουργός ότι εισάγεται αυτό το νομοσχέδιο για να επεκταθεί θεσμικά το υφιστάμενο πλαίσιο που ξεκίνησε με το Ν.4019/2011 και ορθώς φέρνετε προς ψήφιση αυτό το νομοσχέδιο. Θα συμφωνήσω ότι μέχρι τώρα οι θεσμοί της κοινωνικής οικονομίας ήταν κυρίως οι 23 ΚΟΙ.Σ.Π.Ε., οι οποίες αναφέρονται περισσότερο σε δομές ψυχικής υγείας και οι δράσεις ΤΟΠΕΚΟ-ΤΟΠΣΑ, οι οποίες ό ήταν προγράμματα.
Το χαρακτηριστικό των προγραμμάτων είναι ότι πρώτον έχουν συγκεκριμένη χρηματοδότηση και δεύτερον έχουν ορισμένο χρόνο. Άρα, έχουν ημερομηνία λήξης. Οι δομές που εδώ πρέπει να εισαγάγουμε στην ελληνική οικονομία πρέπει να έχουν μόνιμο χαρακτήρα, έτσι ώστε ένα συγκεκριμένο κομμάτι της κοινωνίας που αποτελείται από ευάλωτες ομάδες να καρπώνεται το σχετικό κοινωνικό και οικονομικό όφελος. Αυτή είναι η κεντρική ιδέα. Η κοινωνική οικονομία δεν είναι μια συζήτηση για το συνεταιριστικό κίνημα, είναι μια συζήτηση για ένα θεσμό που θα παράγει συγκεκριμένες ωφέλειες, οι οποίες θα είναι, η παροχή κάποιων συγκεκριμένων υπηρεσιών με κοινωνική ωφέλεια ή η παραγωγή κάποιων συγκεκριμένων προϊόντων από μία ομάδα προσώπων, τα οποία επίσης θα διατεθούν στην τοπική οικονομία, επομένως θα παράγουν κάποια ωφέλεια. Είναι η διαδικασία μέσα από την οποία θα προκύψουν θέσεις εργασίας σε κάποιες συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων που τις χρειάζονται. Έρχεται και καλύπτεται ένα κενό που ενδεχομένως οι άλλοι θεσμοί δεν μπορούσαν να καλύψουν.
Θα ξαναφέρω στη μνήμη το γνωστό παράδειγμα του προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι», όταν πριν 3-4 χρόνια εκλιπαρούσαμε τους εργαζόμενους να αυτοργανωθούν σε μορφές κοινωνικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων για να παράσχουν αυτή την υπηρεσία, η οποία αναμφίβολα πρέπει να παραχθεί, συναντούσαμε μια σθεναρή αντίσταση, όχι μόνο γιατί υπήρχε δυσπιστία ή ακόμα και άγνοια, όχι με υπαιτιότητα των εμπλεκομένων γι’ αυτό το θεσμό, για την κοινωνική οικονομία, αλλά γιατί είχαν υποστεί μεγάλη πίεση να μην δεχθούν οτιδήποτε άλλο εκτός από προσλήψεις στο δημόσιο. Όλα αυτά από αυτοδιοικητικές μονάδες που δεν μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν αυτές τις προσλήψεις. Θυμίζω ότι το πρόγραμμα «Βοήθειας στο Σπίτι» ήταν ένα πρόγραμμα χρηματοδοτημένο από την Ευρωπαϊκή Ένωση, επεκτάθηκε με χρηματοδοτικό μηχανισμό από τη χώρα, αλλά είχε και ημερομηνία λήξης. Επομένως, έπρεπε να βρούμε τη λύση της επόμενης μέρας.
Νομίζω ότι έχει ωριμάσει πλέον ο καιρός για να δουν αυτή την εναλλακτική οι εργαζόμενοι, αφού όλοι συμφωνούμε ότι πρέπει να βρούμε τρόπο να συνεχίσουν να παρέχουν αυτή την υπηρεσία. Φέρνω ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που θα μπορούσε αυτή η μορφή να λειτουργήσει, από κει και πέρα νομίζω ότι υπέρ τονίζεται, δεν μπορώ να πω ότι δεν υπάρχει μια λογική βάση σε αυτό, άλλωστε είστε φιλικά διακείμενοι προς την ιδέα του συνεταιρισμού, περισσότερο από ό,τι είστε στην ιδέα της επιχειρηματικότητας. Νομίζω ότι εδώ υπερτονίζεται το συνεταιριστικό στοιχείο, ενώ θα έπρεπε να γίνει λόγος και για το επιχειρηματικό στοιχείο.
Η κοινωνική επιχειρηματικότητα είναι η τάση, όσον αφορά στην κοινωνική οικονομία, αυτή τη στιγμή την Ε.Ε. κι έτσι και αλλιώς κάποιος, ο οποίος πρέπει, να αυτοοργανωθεί στη μορφή αυτή, θα πρέπει, να λάβει υπόψη το τι προϊόν θα πρέπει να παράξει, πώς να το προωθήσει. Καταρχήν, όλα προϋποθέτουν λίγη φαντασία και τη λεγόμενη «ιδέα». Αυτό που μας είπε η κυρία Υπουργός για την περίπτωση της ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. της Ρόδου. Πρέπει να το σκεφτείς όλο αυτό και να δεις, όπως μπορείς, να το εξελίξεις σε μια κοινωνική συνεταιριστική κι από κει και πέρα, βέβαια, θέλει τη σχετική οργάνωση, θέλει τη σχετική καινοτόμο δράση, θέλει και τη σχετική χρηματοδότηση και τους μηχανισμούς γι’ αυτό. Επομένως, το στοιχείο της επιχειρηματικότητας δεν μπορεί να λείψει.
Σχετικά με το πρακτικό πρόβλημα κι εδώ θα κλείσω, γιατί τα ειδικά ζητήματα των δομών και των ειδικών άρθρων νομίζω ότι θα έχουμε τη δυνατότητα, να τα συζητήσουμε και στις προσεχείς συζητήσεις. Αυτή είναι συζήτηση επί της Αρχής κι εγώ θέλω, να επικεντρωθώ στην αρχή της κοινωνικής οικονομίας. Το κεντρικό πρόβλημα είναι πρακτικό: Πώς θα κάνουμε τον κοινωνικά αποκλεισμένο, τον άνεργο, το μέλος της ευάλωτης ομάδας να ενδιαφερθεί, να επιμορφωθεί και να καταλάβει ότι αυτός ο θεσμός είναι χρήσιμος γι’ αυτόν. Είναι δύσκολο εγχείρημα, γιατί υπάρχει έλλειμμα πληροφόρησης, που πρέπει να καλυφθεί. Δεν θέλω να ρίξω ευθύνες κάπου, αλλά νομίζω ότι υπάρχει ένα σχετικό έλλειμμα. Είναι μια δύσκολη και σύνθετη σχετικά έννοια, καινούργια έννοια και επομένως ως κάθε τέτοια αντιμετωπίζεται και με λίγη δυσπιστία από έναν άνθρωπο, ο οποίος ήδη έχει βιώσει ή υποφέρει δυσμενείς κοινωνικοοικονομικές συνέπειες της πραγματικότητας που τον χτύπησε τα τελευταία χρόνια.
Επομένως, πρέπει σ’ αυτό, να γίνει πολύ δουλειά, για να επιμορφωθεί ο κόσμος και να καταλάβει περί τίνος πρόκειται και να μην πιστέψει ότι καλείται ξαφνικά, να γίνει έμπορος, επιχειρηματίας με όλους αυτούς τους συμβατικούς όρους, αλλά είναι κάτι άλλο, το οποίο στην ουσία θα τον ωφελήσει. Αυτό νομίζω ότι είναι το βασικό πρόβλημα: Η ενεργοποίηση του ατόμου, η οποία, άλλωστε, είναι και στην ουσία της ρήξης με τον κοινωνικό αποκλεισμό. Θέλει να ενεργοποιηθούν όλοι αυτοί, οι οποίοι αύριο θα είναι ωφελούμενοι αυτού του συστήματος.
Επομένως, νομίζω ότι καλώς έρχεται και επεκτείνει το νομοθετικό πλαίσιο αυτό το νομοσχέδιο. Το στηρίζουμε άλλωστε κι εμείς και θα έχουμε, να πούμε πολλά επιπλέον για κάποια ειδικά θέματα, όπως π.χ. φορολόγηση αυτών των μονάδων ή η ασφάλιση των εργαζομένων αυτών των μονάδων ή αυτή η παρεξήγηση που πρέπει, να διευθετηθεί, εάν μιλάμε για εγγραφή στο Γ.Ε.ΜΗ. ή στο μητρώο των ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. Νομίζω ότι είναι θέμα, αλλά στην πορεία της συζήτησης θα μπορούμε, να το επιλύσουμε μέχρι την εισαγωγή στην Ολομέλεια.
