Τον Γιάννη Σπανό αποχαιρετά η ΠΡΩΙΝΗ
Φτωχότερη ξύπνησε την Παρασκευή η Ελλάδα και κυρίως εκείνοι που λατρεύουν την καλή μουσική. Ο Οκτώβρης επεφύλαξε μια ύστατη βροχερή μέρα και φεύγοντας πήρε μαζί του έναν σπάνιο άνθρωπο, έναν κορυφαίο μουσικοσυνθέτη που χαρακτηρίσθηκε «Πατέρας του Νέου Κύματος», γαλούχησε γενιές Ελλήνων με τις μελωδίες του και σκόρπισε θλίψη με την αποχώρησή του.
Το Σάββατο 2 Νοεμβρίου στην ιδιαίτερη πατρίδα του, το Κιάτο Κορινθίας, στον Ιερό Ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος θα πραγματοποιηθεί η κηδεία του μουσικουσυνθέτη Γιάννη Σπανού, η σορός του οποίου θα εκτεθεί σε προσκύνημα στις 13:00 και η εξόδιος ακολουθία θα ψαλλεί στις 14:00.
Σαστισμένος παραμένει ο κόσμος, ο καλλιτεχνικός και ο απλός. Ένας κόσμος που έχει ανάγκη από ανθρώπους στους οποίους δεν ξέρει κανείς τι να πρωτοξεχωρίσει: Το ταλέντο τους ή τη σεμνότητά τους…
Ο Γιάννης Σπανός μιλούσε πολύ σπάνια για τον εαυτό του. Γι’ αυτό και θεωρούνταν μεγάλη η επιτυχία όσων κατάφεραν να τον πείσουν να τους μιλήσει. Και βέβαια, δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να ανασυνθέσει κανείς την ιστορία κάποιου, από το να ακούσει να τη διηγείται ο ίδιος.
Τον Μάρτη του 2009 ο σπάνιος Γιάννης Σπανός βρέθηκε στην Καβάλα, φιλοξενούμενος του 12ου Δημοτικού Σχολείου, προκειμένου να παραβρεθεί ως τιμώμενο πρόσωπο στην καθιερωμένη μαθητική συναυλία την οποία διηύθυνε ο πρώην διευθυντής του συγκεκριμένου σχολείου Σπύρος Δημητρίου. Το μεσημέρι της συναυλιακής ημέρας, στο ξενοδοχείο ΕΓΝΑΤΙΑ όπου είχε καταλύσει, ο Γιάννης Σπανός είχε παραχωρήσει μια συνέντευξη στην ΠΡΩΙΝΗ.
Για μία και πλέον ώρα, πίνοντας τον πρώτο καφέ της ημέρας, αφηγήθηκε την συναρπαστική πορεία της ζωής του. Το υλικό της συνεντεύξεως είχε δημοσιευθεί στην εφημερίδα ΠΡΩΙΝΗ. Με την αναδημοσίευση εκείνης της συνεντεύξεως σήμερα, δέκα χρόνια μετά, η ΠΡΩΙΝΗ αποχαιρετά τον γλυκύτατο Γιάννη Σπανό στο στερνό του ταξίδι…
Για το Γιάννη Σπανό το διαχρονικό τραγούδι είναι κατάθεση ψυχούλας
Είχα το προνόμιο να τον γνωρίσω, να καθίσω μαζί του στο ίδιο τραπέζι και να πιω μαζί του ένα φλιτζάνι καφέ, να συζητήσω για την πορεία του στο ελληνικό τραγούδι, να αποκτήσω φωτογραφικά ντοκουμέντα της συνάντησής μας, να του κλέψω ένα αποχαιρετιστήριο φιλί και να υποσχεθώ ότι θα δώσω το παρόν στην συναυλία του 12ου Δημοτικού Σχολείου όπου ήταν ο επίσημος καλεσμένος. Όταν απομακρύνθηκα λίγα μέτρα από το ξενοδοχείο ΕΓΝΑΤΙΑ κατάφερα να συνειδητοποιήσω εκείνο που είχε συμβεί. Είχα γνωρίσει προσωπικά το Γιάννη Σπανό. Υπάρχουν γεγονότα που μόνο σαν εμπειρίες ζωής θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν κι αυτήν έτσι ακριβώς θα την περιέγραφα.
Με δυο απλούστατες κουβέντες, η δημοσιογραφική ιδιότητα μου εξασφάλισε την πολυτέλεια να ανταλλάξω απόψεις με ένα από τα κορυφαία και πολυτιμότερα κεφάλαια της ελληνικής μουσικής. Ευχαριστώ λοιπόν τον ίδιο για την απλότητα και την ανθρωπιά που τον διακρίνει, όπως ευχαριστώ τον πρώην διευθυντή του 12ου Δημοτικού Σχολείου Σπύρο Δημητρίου που στάθηκε η αιτία φιλοξενίας του Γιάννη Σπανού, αλλά και το νυν διευθυντή Γρηγόρη Παπαδόπουλο που συνεχίζει την παράδοση των συναυλιών του συγκεκριμένου σχολείου.
Δύσκολη μέρα η Δευτέρα με πληθώρα επαγγελματικών υποχρεώσεων που έγινε ακόμη δυσκολότερη, όταν μου ανακοινώθηκε ότι το μεσημέρι υπήρχε προγραμματισμένο ραντεβού με τον καλεσμένο κορυφαίο Έλληνα συνθέτη, προκειμένου να εξασφαλίσω μια συνέντευξη. Μόνο η ιδέα ότι θα έπρεπε να σταθώ απέναντι σ’ αυτόν τον άνθρωπο προκάλεσε διάχυτα συναισθήματα, ευτυχίας και πανικού. Σκέφτηκα να ετοιμάσω στημένες ερωτήσεις κι έπειτα το μετάνιωσα. Με προσωπικότητες παρόμοιου βεληνεκούς αυτά τα κόλπα δεν πιάνουν. Εκείνο που σκεφτόμουν εξαρχής όμως ήταν να τον «κατηγορήσω» κατά πρόσωπο. Να τον κατηγορήσω για το «Άνθρωποι μονάχοι», για τον «Ιδανικό κι ανάξιο εραστή», για το «Σπασμένο καράβι», για το «Μια αγάπη για το καλοκαίρι» και κυριολεκτικά να τον «καταδικάσω» ανελέητα για το «Βροχή και σήμερα». Το μοναδικό ελληνικό τραγούδι που καταφέρνει πάντα να μου φέρνει ανεξήγητα δάκρυα στα μάτια. Ο συνθέτης μου είπε το μυστικό, αλλά επιτρέψτε μου να το κρατήσω ζηλόφθονα για τον εαυτό μου.
ΕΤΣΙ ΑΠΛΑ ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ ΤΟ ΝΕΟ ΚΥΜΑ
Κυρίες και κύριοι, ο Γιάννης Σπανός πέρασε από την Καβάλα κι από τη ζωή μου αφήνοντας τη γλυκύτερη των εντυπώσεων. Μου μίλησε για τη φυγή του στη Γαλλία αμέσως μετά την ολοκλήρωση της φοίτησής του στο γυμνάσιο. Όσο διαρκούσε το ποιοτικό γαλλικό τραγούδι ο Γιάννης Σπανός έκανε τον πρώτο κύκλο της καριέρας του εκεί, συνεργαζόμενος με τρανταχτά ονόματα. Τις επαφές του με την Ελλάδα δεν τις έχασε ποτέ, αφού τα καλοκαίρια ετοίμαζε δίσκους με τη δισκογραφική εταιρεία ΛΥΡΑ. Ύστερα τον κέρδισε το ελληνικό κοινό κι όταν διαπίστωσε την αλλοτρίωση του γαλλικού ποιοτικού τραγουδιού, επέστρεψε στα πάτρια εδάφη.
Πρωτομάστορας κι ένας από τους εμπνευστές των μπουάτ και του υπέροχου Νέου Κύματος. «Παρέα κάναμε τότε στην Πλάκα, σε κάποια μικρά στέκια. Μαζευόμασταν και παίζαμε κιθάρα και πιάνο. Έτσι προέκυψαν τα πρώτα μας τραγούδια, εντελώς αυθόρμητα. Επειδή ήταν απόλυτα ειλικρινές γι’ αυτό έμεινε και διαχρονικό. Εμείς ήμασταν ελεύθερα μυαλά και δεν παίρναμε τότε σοβαρά ή ακόμη κι επαγγελματικά ότι κάναμε. Το κέφι μας δηλαδή κάναμε και χωρίς καμία εντολή από δισκογραφικές εταιρείες», ομολόγησε απλά ο Γιάννης Σπανός.
Το Νέο Κύμα υπάρχει. Ποτέ δεν έγινε και ούτε θα γίνει μουσειακό είδος. Το γεγονός ότι η νέα γενιά γνωρίζει και τραγουδά τα συγκεκριμένα κομμάτια, είναι για τον κορυφαίο συνθέτη μια επιβεβαίωση ότι εκείνες οι δημιουργίες ήταν έντιμες γι’ αυτό και δεν χάθηκαν ποτέ. Το ταλέντο αναγνωρίζεται σταδιακά και σπάνια κάνει μπαμ. Η μουσική βόλτα του Γιάννη Σπανού πέρασε από αρκετούς σταθμούς και περιέλαβε τον ελληνικό κινηματογράφο. Του απέδωσε μάλιστα το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης, για τη μουσική επένδυση της ταινίας «Εκείνο το καλοκαίρι». Θαυμάσια ατμόσφαιρα, σπουδαίος ο σκηνοθέτης και μελωδίες που γεννήθηκαν αυθόρμητα κι έντυσαν μια ερωτική ιστορία με δυσάρεστο όμως τέλος. Ο ρομαντισμός δεν χάθηκε.
Αν και μάθαμε να θεωρούμε ως ψυχρή τη σημερινή νεολαία, ο κ. Σπανός πρεσβεύει ότι κάθε νέος διαθέτει ευαίσθητες χορδές που πάλλονται. Όταν λοιπόν εκείνος βρεθεί σε μικρούς και ζεστούς χώρους, ενσωματώνεται με το κοινό κάθε ηλικίας, γίνονται όλοι μια παρέα και τραγουδάνε κομμάτια που όταν γράφτηκαν κάποιοι δεν είχαν καν γεννηθεί ακόμη. Ο ρομαντισμός ζει και μας κρατάει κι εμάς ζωντανούς.
ΟΙ ΚΟΡΥΦΑΙΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ
Ανατρέχοντας στις δουλειές του Γιάννη Σπανού οποιοσδήποτε μπορεί να αντιληφθεί ότι συνεργάστηκε με τα μεγάλα στιχουργικά ονόματα της Ελλάδας. Απόδειξη ο Λευτέρης Παπαδόπουλος, που σύμφωνα με τα λεγόμενα του συνθέτη «είναι το μισό ελληνικό τραγούδι». Όταν επέστρεψε από το εξωτερικό ο κ. Σπανός θεωρούνταν το «αουτσάϊντερ» που δεν είχε εμπλοκή σε γρανάζια γνωριμιών. Κουβαλούσε μια νέα νοοτροπία η οποία βασιζόταν στη χημεία των δημιουργών κι όχι στο επώνυμο και στη διασημότητα. «Ανιχνευτής» της μουσικής γενικότερα ο Γιάννης Σπανός, άκουγε όλα τα είδη, έπαιρνε ερεθίσματα που τα φιλτράριζε και τα ενστάλαζε στις δικές του συνθέσεις. Δεν μιμήθηκε ποτέ κανένα κι απλά έβγαζε ότι φώλιαζε μέσα του.
Εκτός από τις κορυφαίες συνεργασίες του, ο συνθέτης απόλαυσε την ερμηνεία των πονημάτων του από τις μεγαλύτερες φωνές του ελληνικού πενταγράμμου. Η ερμηνεία ήταν που πρώτιστα τον ενδιέφερε. Φυσικά δεν ξέφυγε από τη μοίρα των Ελλήνων δημιουργών, συνθετών και στιχουργών, που δυστυχώς μένουν στα παρασκήνιο αφού τα φώτα λούζουν συνήθως τους ερμηνευτές. Έχει άραγε το κοινό συνδέσει στο μυαλό του τις μελωδίες που γεννήθηκαν και παραμένουν ζωντανές με το δικό του όνομα; Μπορεί το κοινό να παραμερίσει τη σκανδαλώδη θεοποίηση κάποιων τραγουδιστών και να εντοπίσει στο βάθος του οποιουδήποτε αγαπημένου τραγουδιού εκείνον που αρχικά το δημιούργησε;
Ο Γιάννης Σπανός, άνθρωπος ήρεμος, πράος, χαμηλών τόνων, γλυκύτατος και απλός, ποτέ δεν επιχείρησε να αυτοδιαφημιστεί. Πορεύεται σε μία χώρα η οποία σήμερα βιώνει την περίοδο του «μουσικών κατασκευών», των βιομηχανοποιημένων τραγουδιών που μοιάζουν μεταξύ τους. Αυτή η αβάσταχτη ελαφρότητα του σήμερα, η έλλειψη των φρέσκων ιδεών, δρομολογεί τις επανεκδόσεις αξέχαστων τραγουδιών του χθες. Η αναγνώριση ενός τραγουδιού γίνεται μέσα από τη διαδρομή του στο χρόνο. Μόνο τα σουξεδάκια της εποχής αναδεικνύονται σε χρόνο ρεκόρ κι έτσι ακριβώς σβήνουν, αφού δεν αντέχουν να περάσουν από συμπληγάδες. Ευτυχώς, υπάρχουν τραγουδοποιοί που ερμηνεύουν τα δικά τους τραγούδια, κάποιοι από τους οποίους χαίρουν της εκτίμησης του Γιάννη Σπανού. Ακόμη και οι ραδιοφωνικοί σταθμοί με τις περίφημες playlists προωθούν ένα σωρό «κατασκευές» αφήνοντας στο περιθώριο τις πραγματικές μουσικές αξίες αυτού του τόπου.
ΤΟ ΤΡΑΚ ΚΑΙ Η ΦΙΛΙΑ ΚΑΡΔΙΑΣ
Έστω κι αν ακούγεται παράξενο, ωστόσο ο κορυφαίος Έλληνας συνθέτης όχι απλά ένιωθε συγκίνηση για την πρόσκλησή του στη συναυλία του 12ου Δημοτικού Σχολείου, αλλά κι επιπλέον ένιωθε άγχος απέναντι στα πιτσιρίκια. «Τα παιδιά είναι τόσο αυθόρμητα, τόσο αθώα και ταυτόχρονα οι πιο αυστηροί κριτές. Δε μπορείς να κοροϊδέψεις εύκολα τα παιδιά κι οφείλεις να τους συμπεριφέρεσαι σαν μεγάλους κι ολοκληρωμένους ανθρώπους», ήταν τα λόγια που διατυπώθηκαν κι έχουν τη δική τους βαρύτητα. Ο Γιάννης Σπανός λατρεύει τα φυτά. Είχε συνηθίσει την μουντάδα του Παρισιού η οποία του έφερνε έμπνευση. Ωστόσο η Καβάλα του επεφύλαξε ένα ηλιόλουστο καλωσόρισμα, ευχαριστώντας τον ίσως για την τεράστια προσφορά του σε όσους αγαπούν πραγματικά το ερωτικό ελληνικό τραγούδι. Πως περνά το 24ωρό του; «Όπου πηγαίνω είμαι ο Γιάννη και γίνομαι παρέα με όλους, αφού Σπανός είναι για εμένα το επάγγελμά μου», μας είπε και αυτή τη διαφορά είχα το προνόμιο να την αντιληφθώ σε όλο της το μεγαλείο.
Παρέα του εδώ και χρόνια η τραγουδίστρια Πένη Ξενάκη που συνόδευσε τον κ. Σπανό και στην Καβάλα. Ήρθε στο τραπέζι μας κι ομολόγησε: «Δεν υπάρχει κάτι σημαντικότερο από μία τέτοια προσπάθεια παιδιών και παιδαγωγών. Είναι πολύ σημαντικό γιατί μόνο έτσι μεταλαμπαδεύονται τα πάντα». Ύστερα από είκοσι χρόνια, οι δυο τους δεν είναι μόνο συνεργάτες, αλλά συνδέονται με φιλία καρδιάς. Η συνειδητοποίηση ότι βρίσκεται πλάι στο Γιάννη Σπανό υπήρξε, υπάρχει και θα υπάρχει για την Πένη Ξενάκη. Προνόμιο και προίκα, η συνεργασία και η προσωπική φιλία συνθέτη και τραγουδίστριας.
Προνόμιο και για εμένα που βρέθηκα κοντά τους έστω και για λίγες στιγμές, πολύτιμες κι αξέχαστες. Αρκετά από όσα ειπώθηκαν δεν μπορούν να καταγραφούν λόγω περιορισμένου χώρου. Κάθε κουβέντα ωστόσο είχε το δικό της ιδιαίτερο βάρος, ανάλογο με το άτομο που τη διατύπωσε.
ΒΟΥΛΑ ΘΑΣΙΤΟΥ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗ
