Το αντιπολεμικό έργο του Αισχύλου «Πέρσες» παρουσιάζει το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, σε σκηνοθεσία Νικαίτης Κοντούρη, την Παρασκευή 25 και το Σάββατο 26 Ιουλίου στις 21:30 στο Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων, στο πλαίσιο του 57ου Φεστιβάλ Φιλίππων.
Τηρώντας ευλαβικά τις παραδόσεις των μακροχρόνιων δεσμών, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος Γιάννης Βούρος και οι συντελεστές της παραγωγής παραβρέθηκαν στην καθιερωμένη συνέντευξη τύπου προκειμένου να μας μιλήσουν για την καλοκαιρινή τους παράσταση. Παρά το σοβαρότατο κινητικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο καλλιτεχνικός διευθυντής του φεστιβάλ Θοδωρής Γκόνης, βρέθηκε επίσης στη συνέντευξη ώστε να υποδεχθεί και να καλωσορίσει το θίασο του ΚΘΒΕ. Για τη σημαντικότατη στιγμή φιλοξενίας του ΚΘΒΕ στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Φιλίππων, έκανε λόγο ο κ. Γκόνης, συμπληρώνοντας ότι ήδη οι κριτικές για την παράσταση είναι εξαιρετικές.
Ο Γιάννης Βούρος κάθε χρόνο νιώθει χαρά όταν επιστρέφει στην πόλη του και αισθάνεται τη συγκινησιακή φόρτιση των παιδικών αναμνήσεων, κάτι που δε διστάζει να ομολογήσει. Ότι κι αν πουν οι δημιουργοί, σημασία έχει η καλή πρόθεση και το αποτέλεσμα που θα κριθεί από τους θεατές, σημείωσε ο κ. Βούρος. Η φετινή στιγμή είναι ευτυχής για το ΚΘΒΕ αφού έχει την ευκαιρία να ανεβάζει μια παράσταση βασισμένη στον εξαίρετο λόγο του Αισχύλου.
Την ευαρέσκειά του για το «περιτύλιγμα» της παραγωγής, τους συντελεστές δηλαδή με τους οποίους συνεργάζεται, εξέφρασε επίσης ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ΚΘΒΕ. Μίλησε ακόμη για την εξωστρέφεια και την αναβάθμιση του θεατρικού οργανισμού που καταφέρνει να λειτουργεί επτά σκηνές. Αποκάλυψε δε τη συνεργασία του ΚΘΒΕ με το ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας και τον κ. Γκόνη. Από 19/9 έως 27/9 η «Οδύνη των ανέργων», η παραγωγή του ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας θα ταξιδέψει στη Θεσσαλονίκη, ενώ οι δύο θεατρικοί φορείς θα ενώσουν τις δυνάμεις τους και στο πλαίσιο μιας νέας παράστασης με την παρουσία της κ. Κομνηνού.
Με χαρά επέστρεψε στην Καβάλα και η σκηνοθέτης Νικαίτη Κοντούρη ύστερα από αρκετά χρόνια. Παρατήρησε ότι πολλά έχουν ειπωθεί κι άλλα τόσα έχουν γραφτεί για το αντιπολεμικό κείμενο του Αισχύλου. Παρόμοια κείμενα πάντα αποτελούν πρόκληση για τους καλλιτέχνες, μπορούν όμως να λειτουργήσουν και ως «κινούμενη άμμος» λόγω των κρυμμένων νοημάτων. Με λιτές ερμηνείες επιχειρήθηκε το ανέβασμα της παράστασης διατηρώντας την ευλάβεια που αρμόζει σε ένα τέτοιο κείμενο. Εύκολα γίνεται η αναγωγή στις δύσκολες σημερινές συνθήκες και είναι σχεδόν αδύνατον να ξεπεραστεί ο σκόπελος της ταύτισης των δεδομένων στο μυαλό του θεατή. Η Νικαίτη Κοντούρη που στηρίζεται πολύ στους ηθοποιούς και δουλεύει σκληρά μαζί τους πάνω στο ανέβασμα ενός έργου με πυκνή δομή, εξήγησε τη λογική επί της οποίας έγιναν οι επιλογές προσώπων ανά ρόλο.
Κουβαλώντας αμέτρητες εμπειρίες στις επαγγελματικές αποσκευές του, ο Γιάννη Φέρτης μετέφερε τις θετικές εντυπώσεις του από τη συνεργασία του με όλο το θίασο αλλά και από τις πρώτες παραστάσεις που ήδη δόθηκαν. Ο Άκης Σακελλαρίου στάθηκε στην ιδιαίτερη παρουσία του χορού, που λειτουργεί ως συνδετικό υλικό για όλους τους ηθοποιούς της παράστασης. Για μια δυνατή μεν συνεργασία που όμως βγήκε μέσα από παιδεμό μίλησε ο Γιώργος Κολοβός, εκφράζοντας το θαυμασμό για τον αισχύλειο λόγο τον οποίον καλείται να εκφέρει.
ΤΟ ΑΝΤΙΠΟΛΕΜΙΚΟ ΑΙΣΧΥΛΕΙΟ ΕΡΓΟ
Η τραγωδία «Πέρσες», το σπουδαιότερο αντιπολεμικό έργο του Αισχύλου, θεωρείται η παλαιότερη σωζόμενη τραγωδία. Επίσης είναι η πρώτη τραγωδία που αντλεί τη θεματολογία της από ιστορικά γεγονότα και πραγματεύεται την οδύνη των Περσών όταν πληροφορούνται για τη συντριπτική ήττα τους στη Σαλαμίνα.
Η βασική δομή της αισχύλειας τραγωδίας είναι αρκετά απλή. Το δράμα ξεκινά με τον πρόλογο, τον οποίο απαγγέλλει ένας ή δύο χαρακτήρες πριν εμφανιστεί ο χορός και παρέχει το αναγκαίο μυθολογικό υπόβαθρο για την κατανόηση του έργου. Κατόπιν εισέρχεται ο χορός, τραγουδώντας και χορεύοντας. Ακολουθεί το πρώτο από τα πολλά επεισόδιο και κατόπιν το πρώτο στάσιμο, κατά το οποίο οι άλλοι χαρακτήρες εγκαταλείπουν τη σκηνή και ο χορός τραγουδά και χορεύει. Η ωδή συνήθως διευρύνει το μυθολογικό πλαίσιο, καθώς ωθεί τον θεατή να σκεφτεί πάνω σε πράγματα που λέχθηκαν ή έγιναν κατά τη διάρκεια των επεισοδίων.
Τα επεισόδια ακολουθούνται από στάσιμα σε μια αρμονική εναλλαγή ως την έξοδο, κατά την οποία ο χορός εγκαταλείπει τη σκηνή τραγουδώντας ένα χορικό με λόγια σοφά και άμεσα συνδεδεμένα με την πλοκή και την κατάληξη του δράματος. Αυτά ήταν τα εργαλεία με τα οποία δίδαξε ο Αισχύλος την τραγωδία του «Πέρσαι», παρουσιάζοντας με τον δικό του ποιητικό τρόπο ένα ιστορικό γεγονός που επεξεργάστηκε εκ νέου ο Ηρόδοτος μετά από αρκετά χρόνια, στηριζόμενος στην εκδοχή του Αισχύλου πολύ περισσότερο πιθανώς από ό,τι φαίνεται.
Ο Ξέρξης για τον Αισχύλο είναι σύμφωνα με τα λόγια του Δαρείου τουλάχιστον ανόητος, όταν θέλει να ζεύξει τον ιερό Ελλήσποντο, γιατί το ποτάμι και ο πόντος είναι ιερές οντότητες όχι μόνο στην ελληνική κοσμοθεωρία αλλά και την Περσική. Η διανοητική ασθένεια που υπονοεί η πράξη του Ξέρξη, να θέλει να γεφυρώσει τον Ελλήσποντο, για τον Ηρόδοτο γίνεται ζήτημα επιστημονικής παρατήρησης και υποδεικνύει τον θαυμασμό προς την επινοητικότητα του ανδρός. Για τον Αισχύλο δεν υπάρχουν μαστιγώματα και πικρά λόγια, ούτε αλυσίδες, καθώς το ρόλο των αλυσίδων παίζει η ίδια η γέφυρα.
Ο Ηρόδοτος, όμως δε θεωρεί την πράξη παράλογη, ως εγχείρημα μηχανικό και εκτιμά ότι αξίζει μια λεπτομερή περιγραφή. Ακολουθώντας όμως τον Αισχύλο προσπαθεί να καταδικάσει τον άνδρα για τη θέλησή του να κυριαρχήσει σε δύο διαφορετικούς κόσμους. Εκεί που ο Αισχύλος γίνεται αφηρημένος, εγκαταλείπει τις λεπτομέρειες και υπεισέρχεται σε θεολογικές θεωρήσεις. Ο Ηρόδοτος αφηγείται λεπτομερώς, προσωποποιεί τις πράξεις και καταδικάζει αναλόγως τον Ξέρξη ταυτιζόμενος με την ουσία της λογοτεχνικής αφήγησης.
Ο Αισχύλος, ως ποιητής και όχι ιστορικός, δεν θα μπορούσε να αλλοιώσει τον «σκληρό πυρήνα» του ιστορικού γεγονότος. Δεν θα μπορούσε, πιθανώς να παρουσιάσει ως νικητές τους Πέρσες, αλλά δεν δεσμεύεται από την ιστορική ακρίβεια όπως ο ιστορικός Ηρόδοτος και μπορεί, ανάλογα με τις απαιτήσεις της τέχνης του και τις δικές του επιλογές, να αγνοεί επιμέρους στοιχεία ή να επινοεί άλλα, προκειμένου να δώσει στο όλο την απαραίτητη συνοχή και το νόημα που επιθυμεί. Το έργο του στηρίζεται στο δίπολο ύβρη-τίση, που ταυτίζεται κυρίως με την αρχαϊκή νοοτροπία της παραβίασης της φυσικής τάξης, η οποία κατά τον Αισχύλο και τους παλαιότερους δραματουργούς δεν είναι δυνατόν να διαταράσσεται από την ανθρώπινη επενέργεια.
Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Μετάφραση: Πάνος Μουλλάς
Σκηνοθεσία: Νικαίτη Κοντούρη
Σκηνικά: Γιώργος Πάτσας
Κοστούμια: Γιάννης Μετζικώφ
Μουσική: Σοφία Καμαγιάννη
Χορογραφία: Κώστας Γεράρδος
Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος
Δραματουργική ανάλυση: Λεωνίδας Παπαδόπουλος
Μουσική διδασκαλία: Νίκος Βουδούρης
Βοηθός Σκηνοθέτης: Γιάννης Παρασκευόπουλος
Βοηθός σκηνογράφου: Δανάη Πανά
Βοηθός ενδυματολόγου: Ήρις Τσαγκαλίδου
Βοηθός χορογράφου: Δέσποινα Κέη
Οργάνωση παραγωγής: Πέτρος Κοκόζης
Πρωταγωνιστούν: Γιάννης Φέρτης (Δαρείος), Άκης Σακελλαρίου (Άτοσσα), Λάζαρος Γεωργακόπουλος (Αγγελιαφόρος), Γιώργος Κολοβός (Ξέρξης).
Χορός
Κορυφαίοι: Βασίλης Σπυρόπουλος, Γιώργος Ψυχογιός, Δημήτρης Καραβιώτης, Γιάννης Χαρίσης, Θανάσης Κεραμίδας, Νίκος Καπέλιος, Δημήτρης Δρόσος, Χρίστος Στυλιανού.
Κορυφαίοι-Χορός : Νικόλας Μαραγκόπουλος, Κωνσταντίνος Χατζησάββας, Νίκος Τουρνάκης, Στέλιος Τράκας, Σπύρος Σαραφιανός, Απόλλων Δρικούδης.
«Νύφες του πένθους» (με αλφαβητική σειρά):
Λαμπρινή Αγγελίδου, Μομώ Βλάχου, Κλειώ-Δανάη Οθωναίου.
Tσέλο: Θοδωρής Παπαδημητρίου
