Ο καθαροδευτεριάτικος άρτος

Δε νοείται Καθαρά Δευτέρα και σαρακοστιανό τραπέζι σ’ αυτή τη χώρα, χωρίς την κεντρική θέση πάντοτε να κατέχει το αγαπημένο μας αρτοσκεύασμα. Με τον όρο «λαγάνα» υποδηλώνεται ο άζυμος άρτος, το ψωμί δηλαδή που παρασκευάζεται χωρίς προζύμι. Τέτοιου είδους άρτος χρησιμοποιήθηκε από τους Ισραηλίτες κατά τη διάρκεια της εξόδου τους από την Αίγυπτο. Για την ορθόδοξη χριστιανική θρησκεία θεωρείται ότι συμβολίζει τα «άζυμα» με τα οποία ο Λωτ περιποιήθηκε τους καλεσμένους του δείχνοντας ότι ακόμα και σε μια κοινωνία αμαρτίας υπάρχει χώρος για όλους. Στον αντίποδα, υπάρχει η άποψη ορισμένων μελετητών που υπόστηρίζουν ότι η λαγάνα παραπέμπει στους λεπτούς ψημένους «χυλούς» των αρχαίων Ελλήνων.

Η λαγάνα ως έδεσμα συναντάται, όσο παράξενο κι αν ακούγεται, σε πολλά κείμενα της αρχαιότητας, γεγονός που αποδεικνύει εμπράκτως ότι ανέκαθεν αποτελούσε διατροφική συνήθεια του λαού μας. Χαρακτηριστικό είναι το απόσπασμα από τις Εκκλησιάζουσες του Αριστοφάνη όπου αναφέρεται η φράση «Λαγάνα πέττετται» που σημαίνει ότι «Λαγάνες γίνονται», ενώ ο Οράτιος στα κείμενά του χαρακτηρίζει τη λαγάνα ως «Το γλύκισμα των φτωχών».

Η παρασκευή της λαγάνας, του άρτου σχήματος επίπεδου και ελλειψοειδούς, απαιτεί ιδιαίτερη μαστοριά και μεράκι από τον αρτοποιό. Για αυτό το λόγο στα παραδοσιακά αρτοποιεία την Καθαρά Δευτέρα σχηματίζονται ουρές πελατών που θέλουν να προμηθευτούν το πατροπαράδοτο έδεσμα.

Ο πρόεδρος της συντεχνίας αρτοποιών Καβάλας Θωμάς Χατζούλης μας ενημέρωσε ότι εδώ και τρία χρόνια η τιμή της λαγάνας παραμένει καθηλωμένη στο ίδιο επίπεδο. Η λαγάνα ζυγίζει μισό κιλό και η τιμή της κυμαίνεται από 1,80 έως 2 ευρώ. Ο κ. Χατζούλης σημείωσε επίσης ότι οι τιμές δε διαμορφώνονται από συγκεκριμένο φορέα αλλά είναι ελεύθερες. Οι φούρνοι της Καβάλας θα ανοίξουν την Καθαρά Δευτέρα προκειμένου να προσφέρουν στο καταναλωτικό κοινό το χαρακτηριστικό άρτο της ημέρας κι αυτό σημαίνει ότι δε θα είναι διαθέσιμα άλλα είδη ψωμιού. Εύκολα συμπεράσματα για πιθανή μείωση πωλήσεων λαγάνας δε δύναται να διεξαχθούν, λόγω της αύξησης του αριθμού των αρτοπωλείων που έχουν ανοίξει. Ωστόσο σοβαρές διαφοροποιήσεις δεν παρατηρούνται. Πάντως η πληθώρα καταστημάτων που πωλούν πλέον ψωμί και αρτοσκευάσματα δεν είναι μόνο τοπικό φαινόμενο, αλλά επεκτείνεται σε όλη τη χώρα.

Αναταράξεις σημειώνονται στον κλάδο των αρτοποιών το τελευταίο διάστημα εξαιτίας των αλλαγών που προωθεί το υπουργείο ανάπτυξης. Οι συνδικαλιστικοί εκπρόσωποι του κλάδου υποστηρίζουν ότι απειλούνται με αφανισμό, σε περίπτωση που εφαρμοστούν οι προτάσεις του ΟΟΣΑ βάσει των οποίων θα ονομάζονται «φούρνοι» και οι εγκαταστάσεις περάτωσης έψησης (bake off). Οι τελευταίες τροποποιήσεις που προωθούνται, κρύβουν σκοπιμότητα προκειμένου να δοθεί η δυνατότητα στα bake off των πολυκαταστημάτων που ψήνουν κατεψυγμένο, εισαγόμενο προϊόν να ονομάζονται φούρνοι. Εξάλλου, σε κανένα σημείο της έκθεσης του ΟΟΣΑ δεν αναφέρεται ότι το ψωμί πρέπει να ζυγίζεται, ενώ στην Ελλάδα από το 1984 το ψωμί πωλείται ανά τεμάχιο και όχι ανά κιλό.

Ο Θωμάς Χατζούλης παρατήρησε ότι η έκθεση του ΟΟΣΑ εκδόθηκε κατόπιν κυβερνητικής παραγγελίας και ότι οι καταναλωτές δε γνωρίζουν πως το ψωμί των πολυκαταστημάτων είναι κατεψυγμένο, διαφορετικά δε θα το αγόραζαν.

=