Ξεφλουδίζοντας τη ζωή της Κλυταιμνήστρας

Ο φεμινιστικός – αντιμιλιταριστικός λόγος του Καμπανέλλη

Ούτε λέξη δεν άφησαν να πέσει κάτω οι θεατές της παραστάσεως «Γράμμα στον Ορέστη», απολαμβάνοντας το έξοχο κείμενο του Ιάκωβου Καμπανέλλη, που όσες φορές κι αν το ακούσεις, με όσες προσεγγίσεις κι αν παρακολουθήσεις, παραμένει δυνατό. Ίσως και σπαρακτικό θα μπορούσαμε να συμπληρώσουμε, κυρίως όμως δικαιωτικό για μία γυναίκα την οποία παραδοσιακά οι θεατές του αρχαίου θεάτρου έμαθαν να θεωρούν ως άκαρδη συζυγοκτόνο.

Ο πατριάρχης του ελληνικού θεάτρου αποφάσισε να αποκαταστήσει την εικόνα της Κλυταιμνήστρας έτσι έγραψε τον μονόλογο «Γράμμα στον Ορέστη». Αν και συνήθως είναι περιορισμένη χρονικά η μεταφορά του κειμένου στο θεατρικό σανίδι, ωστόσο το κείμενο είναι τόσο μεστό ώστε καταφέρνει με άνεση να ξεφλουδίσει τη ζωή της βασίλισσας των Μυκηνών και τελικά να της αποδώσει το δίκιο.

Όσοι την περασμένη Παρασκευή πρωτοήρθαν σε επαφή με τον «υπερασπιστικό» λόγο του συγγραφέα, αλλά και όσοι είχαν την τύχη στο παρελθόν να τον γνωρίζουν, «διάβασαν» τα κεφάλαια της ζωής μιας γυναίκας που συγκέντρωνε πολλαπλές ιδιότητες. Γνώρισαν την Κλυταιμνήστρα ως νεαρή κοπέλα που την πάντρεψαν χωρίς αγάπη, ως μητέρα που γέννησε παιδιά τα οποία ο πατέρας τους απαξίωνε, ως ερωμένη που βιάστηκε από ένα μεθυσμένο άντρα, ως βασίλισσα που εξαναγκάστηκε να θυσιάσει την κόρη της προς όφελος ενός εντελώς ανώφελου πολέμου.

Ο Θοδωρής Γκόνης επέλεξε να σκηνοθετήσει την Ελένη Ουζουνίδου με ιδιαίτερο τρόπο. Η δική του Κλυταιμνήστρα δεν στάθηκε μοιρολάτρισσα, παραπονιάρα, κλαίουσα για τα δεινά της μοίρας της. Αλλά στάθηκε δυναμικά όρθια και ταξίδεψε το κοινό σε συναισθήματα όπως αγάπη, αφοσίωση, αγανάκτηση, θυμό, οργή, μέχρι την στιγμή που οδηγήθηκε στη δολοφονία του Αγαμέμνονα. Με μοναδικό σκηνικό κάποια χαρτόκουτα, αλλά με δυνατό όπλο τις επί σκηνής «μεταμορφώσεις» της Ελένης Ουζουνίδου, η Κλυταιμνήστρα πρόσφερε μια σύνθεση διαφορετικών χαρακτήρων.

Κάθε «κεφάλαιο» διέθετε το δικό του χαρτόκουτο, τη δική του χροιά φωνής, τις δικές του κινήσεις σώματος, τους δικούς του φωτισμούς, τη δική του ιδιότητα, το δικό του διαφορετικό πρόσωπο της πρωταγωνίστριας. Κάθε «κεφάλαιο» έδινε απάντηση στα όσα επί αιώνες έχουν καταμαρτυρήσει στην Κλυταιμνήστρα και κάθε επιχείρημα αποδεικνύονταν απόλυτα τεκμηριωμένο, δικαιολογώντας τις πράξεις της.

Σκηνοθετικά στοιχειά – κλειδιά στην εξέλιξη της μητρικής «απολογίας» προς τον μοναδικό γιο Ορέστη, στάθηκε η προβολή ως βίντεο – φόντου της κινηματογραφικής ταινίας «Ηλέκτρα» του Μιχάλη Κακογιάννη, αλλά και η «καταπραϋντική» μελωδία του Βέρντι που συνόδευσε την τελική αποχώρηση της Κλυταιμνήστρας από τη σκηνή. Κάπως έτσι φάνηκε να επιστρέφει στον θολωτό της τάφο η παρεξηγημένη βασίλισσα των Μυκηνών, αφού περπάτησε για λίγο μεταξύ των ζωντανών προκειμένου να κερδίσει τη δικαίωσή της μέσα στους αιώνες. Την αποκατάσταση της φήμης της φυσικά και τη χρωστά στον φεμινιστικό κι αντιμιλιταριστικό λόγο ενός συγγραφέα, το ευρηματικό κείμενο του οποίου μόνο να θαυμάσεις και να λατρέψεις μπορείς.

ΒΟΥΛΑ ΘΑΣΙΤΟΥ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗ

—