Το 5ο Γυμνάσιο Καβάλας είναι ένα σχολείο που έχει ως σταθερό στόχο να είναι ένα σχολείο σύγχρονο, ανοιχτό στην κοινωνία, με ευρωπαϊκό προσανατολισμό και δράσεις που ενισχύουν την ατομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη των μαθητών του.
Στα πλαίσια αυτής του της φιλοσοφίας πραγματοποίησε πενθήμερη εκπαιδευτική εκδρομή στο επιστημονικό κέντρο CERN της Γενεύης στην Ελβετία, από 29/10/18 έως 2/11/18. Η επίσκεψη αυτή πραγματοποιήθηκε μετά από προετοιμασία περίπου ενός έτους, που περιλάμβανε πολύμηνη ηλεκτρονική αλληλογραφία με το επιστημονικό κέντρο και αρκετές συναντήσεις προετοιμασίας με τους μαθητές της Γ΄ Γυμνασίου που συμμετείχαν στην επίσκεψη, καθώς και με τους γονείς και κηδεμόνες τους. Επιτεύχθηκε μία πολύ καλή επιλογή ταξιδιωτικού γραφείου, με ιδιαίτερα συμφέρουσες τιμές για τη μεταφορά και τη διαμονή των μαθητών, αλλά διαμορφώθηκε και ένα πλούσιο πρόγραμμα της εκπαιδευτικής εκδρομής, το οποίο, όπως φάνηκε και κατά την υλοποίησή του, πρόσφερε στους μαθητές ανεπανάληπτες εικόνες και εμπειρίες, πολύτιμες για την εξέλιξή τους.
Η πρώτη και σημαντικότερη εμπειρία για τους μαθητές μας ήταν χωρίς αμφιβολία η επίσκεψη στο CERN. Το CERN (Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire) αποτελεί αυτή τη στιγμή το μεγαλύτερο επιστημονικό και ερευνητικό κέντρο για τη Φυσική στοιχειωδών σωματίων στον κόσμο, αλλά παράλληλα και ένα λαμπρό παράδειγμα διεθνούς συνεργασίας, αφού ιδρύθηκε το 1954 από δώδεκα ευρωπαϊκές χώρες και σήμερα αριθμεί 22 κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, η οποία είναι και ιδρυτικό μέλος. Μέσα στους στόχους του CERN είναι η προώθηση της γνώσης για τον κόσμο γύρω μας (τα μυστικά του Big Bang, πώς ήταν η ύλη στα πρώτα λεπτά της ύπαρξης του Σύμπαντος), αλλά και η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών για επιταχυντές και ανιχνευτές, η πληροφορική (το Web και το GRID), η ιατρική διάγνωση και θεραπεία, η εκπαίδευση και κατάρτιση επιστημόνων και μηχανικών του αύριο.
Ουσιαστικά όμως οι ερευνητές του CERN (ανάμεσά τους πολλοί νομπελίστες επιστήμονες) προσπαθούν να δώσουν απαντήσεις σε βασικά ερωτήματα που έθεσε ο άνθρωπος από τα πρώτα χρόνια της ιστορίας του στον πλανήτη: Τι είναι το σύμπαν; Πώς εξελίσσεται; Από πού προήλθαμε; Ποιο είναι το μέλλον μας; Υπάρχουν άλλα σύμπαντα; Ως τώρα δόθηκε μια πληθώρα θεολογικών, φιλοσοφικών και επιστημονικών απαντήσεων. Στο CERN, οι δέσμες των σωματιδίων χρησιμοποιούνται για να διεισδύσουν μέσα στην καρδιά της ύλης και να δημιουργήσουν καταστάσεις ανάλογες με αυτές που επικρατούσαν λίγο μετά την Μεγάλη Έκρηξη. Οι ερευνητές του CERN εξετάζουν εκατομμύρια από ασυνήθιστα γεγονότα προσπαθώντας να καταλάβουν πώς, μετά από περίπου 14 δισεκατομμύρια χρόνια, το Σύμπαν κατέληξε σε ό,τι βλέπουμε σήμερα γύρω μας. Συνεχίζουν με αυτό τον τρόπο την αέναη αναζήτηση του ανθρώπου προκειμένου να δώσει τις απαντήσεις για τη γέννηση και την εξέλιξή του, στην πρωτοπορία της ανθρώπινης αναζήτησης για τη γνώση. Με τους επιταχυντές των σωματιδίων -που συγκαταλέγονται στα μεγαλύτερα και πολυπλοκότερα επιστημονικά όργανα στον κόσμο- επιτυγχάνει τη σύγκρουσή τους με ακίνητους στόχους ή μεταξύ τους. Με την καταγραφή αυτών των αποτελεσμάτων οι φυσικοί μπορούν να ανακαλύψουν τις δυνάμεις που ασκούνται μεταξύ των σωματιδίων και να ερμηνεύσουν την ύλη και τη δημιουργία της.
Όμως πάντα πολλά θεμελιώδη ερωτήματα εξακολουθούν να μένουν αναπάντητα. Για να απαντήσει σ’ αυτά τα ερωτήματα, το CERN έθεσε σε λειτουργία το 2009 ένα νέο επιταχυντή, τον Μεγάλο Επιταχυντή Συγκρουόμενων Δεσμών Αδρονίων (Large Hadron Collider, LHC), ο οποίος αναπτύσσεται σε υπόγεια κυκλική σήραγγα περιφέρειας 27 χιλιομέτρων που επιτρέπει στα πρωτόνια να επιταχύνονται σε πολύ υψηλές ενέργειες. Στο παγκόσμιο αυτό εργαστήριο οι ανιχνευτές κατορθώνουν και συλλαμβάνουν περίπου 800 εκατομμύρια συγκρούσεις κάθε δευτερόλεπτο.
Το 2012 η ανακάλυψη του μποζονίου Χίγκς (γνωστό και ως «σωματίδιο του Θεού») από τα πειράματα ATLAS και CMS στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) του CERN οδήγησε στην απονομή του βραβείου Νόμπελ την επόμενη χρονιά. Ένα σωματίδιο που συμπεριφέρεται σαν το μποζόνιο του Χιγκς, ανακαλύφθηκε από τους ερευνητές του CERN και ανακοινώθηκε στις 4 Ιουλίου του 2012. Το πεδίο που δημιουργεί το σωματίδιο είναι υπεύθυνο για την ύπαρξη μάζας χωρίς την οποία δεν θα υπήρχε βαρύτητα στο σύμπαν. Το μποζόνιο του Χιγκς θεωρείται από τους φυσικούς ως το κλειδί της θεμελιώδους δομής της ύλης, το σωματίδιο που δίνει στην ύλη την μάζα της, σύμφωνα με τη θεωρία του “Καθιερωμένου Μοντέλου”. Η ανακάλυψή του ανοίγει τον δρόμο για περισσότερο προωθημένες έρευνες πάνω σε άλλα μυστήρια του Σύμπαντος.
Τα ευρήματα των επιστημόνων του CERN, έχουν άμεση εφαρμογή στους τομείς της ιατρικής και της πληροφορικής. Στην ιατρική η έρευνα βοηθάει κυρίως στον τομέα της απεικόνισης και στην αντιμετώπιση του καρκίνου. Η τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων – το λεγόμενο PET scan – ξεκίνησε πριν από 40 χρόνια από έναν φυσικό του CERN και σε συνεργασία με το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Γενεύης. Σήμερα, με την εξέλιξη της τεχνολογίας, οι φυσικοί του CERN αναπτύσσουν σαρωτές του συγκεκριμένου τύπου τελευταίας γενιάς, εξοπλισμένους με ανιχνευτές που χρησιμοποιούνται στα πειράματα του ανιχνευτή CMS (Συμπαγές Μιονικό Σωληνοειδές), που αποκάλυψαν τη διάσπαση του μποζονίου Χιγκς σε δύο φωτόνια. Ακριβώς το ίδιο συμβαίνει και στην περίπτωση ενός σαρωτή PET: το ζητούμενο είναι να δούμε δύο φωτόνια. Με την ίδια τεχνολογία μπορούμε να ανιχνεύσουμε έναν καρκινικό όγκο στον ανθρώπινο οργανισμό. Ακόμη, οι καινούργιοι επιταχυντές πρωτονίων έχουν οδηγήσει σε νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις κατά του καρκίνου. Ουσιαστικά αναλαμβάνουν να σκοτώσουν τα καρκινικά κύτταρα χωρίς να βλάπτουν τα υγιή γειτονικά τους, όπως π. χ. συμβαίνει στην περίπτωση των ακτίνων Χ ράδιο που χρησιμοποιούνται στις ακτινοθεραπείες.
Για τα παιδιά η επίσκεψη σ’αυτό το κορυφαίο ερευνητικό κέντρο, με όλα όσα είδαν, άκουσαν και γνώρισαν από τους επιστήμονες που τα μύησαν στον κόσμο του CERN, αποτελεί σίγουρα μια εμπειρία πάρα πολύ ουσιαστική για την εξέλιξή τους. Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι στα πλαίσια της εκπαιδευτικής αυτής επίσκεψης τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να συγκεντρώσουν πολλές ακόμη εικόνες και εμπειρίες, όπως η γνωριμία με σημαντικές ευρωπαϊκές πόλεις ( Μιλάνο, Γενεύη, Βέρνη), η διαμονή και περιήγηση στην πανέμορφη «Βενετία των Άλπεων», τη γαλλική πόλη Annecy, η επίσκεψη στον ΟΗΕ και το Ολυμπιακό Μουσείο στη Λωζάνη, στο Maison Cailler de chocolat, στο χιονοδρομικό κέντρο Chamonix Mont Blanc μέσα στις χιονισμένες Άλπεις και στο Μουσείο Επιστήμης και Τεχνολογίας Ντα Βίντσι του Μιλάνου.
Από το ταξίδι επιστρέψαμε όλοι, καθηγητές και μαθητές, εντυπωσιασμένοι, γεμάτοι, μπορεί και λίγο διαφορετικοί. Η εκδρομή αυτή, ίσως, απέδειξε με τον καλύτερο τρόπο ότι το ταξίδι είναι ένα μεγάλο σχολείο, ότι το ταξίδι μας μορφώνει, ότι το ταξίδι μας κάνει καλύτερους ανθρώπους.
Οι εκπαιδευτικοί του 5ου Γυμνασίου Καβάλας
Μαυρίδης Κωνσταντίνος
Χούτσιου Κατερίνα
