Aλλαγές πλεύσης μέσα από τις κοινότητες

Είναι ακίνητη η κοινωνία; Για παράδειγμα, τι κοινό έχουν οι ιστορίες των εργατών του [εργοστασίου] πρώην GKN της Φλωρεντίας, των Notav της Valsusa και των εργαζομένων της μονάδας άνθρακα της Civitavecchia; Σίγουρα η ικανότητά τους να λένε όχι συλλογικά, να δημιουργούν κοινότητες αγωνιζόμενων γυναικών και ανδρών στις περιοχές ανοιχτές στον κόσμο, να προωθούν την κουλτούρα και το πάθος μέσα και γύρω τους, αλλά κυρίως να σχεδιάζουν και να πειραματίζονται μονοπάτια οικολογικής μετατροπής, δείχνουν ότι δεν είναι καιρός να περιμένεις απίθανους μεσσίες από ψηλά

Aπρίλης 2023: Φεστιβάλ λογοτεχνίας workingclass μέσα στο εργοστάσιο Gkn στην CampiBisenzio (Fi).

Γράφει ο GuidoViale για: Πρώην-GKN, μετά QF, τώρα FabbricaSocialmenteIntegrataInsorgiamo-Κοινωνικά Ενοποιημένο Εργοστάσιο Να ξεσηκωθούμε: πριν από σχεδόν δύο χρόνια, περισσότεροι από τετρακόσιοι εργαζόμενοι απολύθηκαν μια νύχτα μέσω email. Η πολυεθνική που ανέλαβε το εργοστάσιο
σκοπεύει να μεταφέρει τις εγκαταστάσεις στην Πολωνία. Οι εργαζόμενοι λένε ΟΧΙ και περιφρουρούν το εργοστάσιο για να αποτρέψουν την αφαίρεση μηχανημάτων αιχμής. Απολύονται για δεύτερη φορά αφού κέρδισαν μια δίκη κατά της ιδιοκτησίας για παράνομη καταγγελία σύμβασης. Ένας νέος ιδιοκτήτης αναλαμβάνει με τη δέσμευση να επαναβιομηχανοποιήσει το εργοστάσιο, αλλά δεν έχει παρουσιάσει ακόμη ένα σχέδιο. Απλώς προσπαθεί να φθείρει τους εργαζόμενους για οκτώ μήνες χωρίς μισθούς και χωρίς cassaintegrazione, αποζημιώσεις. Όμως η εργατική συλλογικότητα εργάστηκε αμέσως για να καταστήσει τον αγώνα μια γενική πρωτοβουλία: συνέταξε, με τη βοήθεια κάποιων νομικών, ένα σχέδιο νόμου κατά της μετεγκατάστασης. Με την υποστήριξη αλληλέγγυων μηχανικών και οικονομολόγων, σχεδίασε την παραγωγική αναμόρφωση του εργοστασίου. Προωθεί, με το σύνθημα «Και εσείς είστε καλά;», την εμπλοκή εργαζομένων και κατοίκων της περιοχής και στη συνέχεια πολλών άλλων καταστάσεων σε κρίση στην Ιταλία. Δεν ζητά την αλληλεγγύη αλλά την προσφέρει, για να στήσει ένα ενιαίο μέτωπο αγώνα. Προωθεί, στη Φλωρεντία, τη Μπολόνια και τη Νάπολι μεγάλες διαδηλώσεις για να κάνουν γνωστή σε όλους την εμπειρία τους. Συγκεντρώνει και ενισχύει την υποστήριξη χιλιάδων φοιτητών, και στη συνέχεια του κινήματος Fridaysfor Future, με το οποίο δημιουργεί μια συνεργασία που εστιάζει στην αναμόρφωση της παραγωγής η οποία παίρνει τη μορφή σχεδίου νέων καινοτόμων και οικολογικά βιώσιμων παραγωγών (cargo ποδήλατα, φωτοβολταϊκά πάνελ και μεγάλες μπαταρίες χωρίς λίθιο) που υποστηρίζονται από crowdfunding και τη δημιουργία μιας ομάδας αμοιβαίας βοήθειας εργατών ανοιχτής στην επικράτεια και στις αλληλέγγυες πραγματικότητες. Τελευταία πρωτοβουλία, ένα φεστιβάλ εργατικής λογοτεχνίας μέσα στο εργοστάσιο, με εξακόσιους συμμετέχοντες, δείχνει πόσο πολύ αυτός ο αγώνας ξέρει να αναπροσανατολίζει τον άξονα της πολιτικής και κοινωνικής ζωής της χώρας. Νοημοσύνη, εφευρετικότητα, πάθος και αλληλεγγύη έχουν υποστηρίξει αυτό το μονοπάτι.

Civitavecchia: για το εργοστάσιο παραγωγής με άνθρακα της Torvaldaliga, που προοριζόταν να κλείσει, η Enel είχε σχεδιάσει τη μετατροπή του σε φυσικό αέριο, καταδικασμένη, όπως έκανε στη συνέχεια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και πολύ πριν ο αποκλεισμός του ρωσικού αερίου οδηγήσει και στην εγκατάλειψη του άνθρακα, ως «μεταβατική» λύση για μηδενικές εκπομπές. Η εργαζόμενοι της Enel και οι συμβασιούχοι λένε όχι: η μετάβαση πρέπει να είναι ολοκληρωτική, με πλήρες πέρασμα στις ανανεώσιμες πηγές. Με την υποστήριξη κάποιων τεχνικών του εργοστασίου και της Enea ολοκληρώνεται το σχέδιο ενός υπεράκτιου αιολικού πάρκου, η μετατροπή σε φωτοβολταϊκά των χώρων που απελευθερώνονται από τον άνθρακα και προοπτικά η δημιουργία πόλου για την εκτόξευση, την εγκατάσταση και την
συντήρηση όλων των μελλοντικών υπεράκτιων αιολικών πάρκων της χώρας: ένα σχέδιο που προβλέπει σαφώς υψηλότερη απασχόληση από αυτή του εργοστασίου φυσικού αερίου. Φτάνει σιγά σιγά η συμμετοχή των συνδικάτων, όλων των τοπικών συλλόγων, του Δήμου, της επισκοπής, πολλών άλλων γειτονικών Δήμων, της Περιφέρειας και μιας εταιρείας πρόθυμης να επενδύσει στο έργο. Οι εργαζόμενοι πηγαίνουν να το παρουσιάσουν στους συναδέλφους τους σε όλα τα άλλα εργοστάσια με καύση άνθρακα της χώρας και συγκαλούν διάφορες συνελεύσεις σε αυτό (αυτές που κάποτε ονομάζονταν συνέδρια παραγωγής και δεν γίνονται πλέον σήμερα). Για μια στιγμή ακόμη και η Enel [Δεη] φαίνεται να το αποδέχεται, ωστόσο εμποδίζεται από το λόμπι του φυσικού αερίου που στην Ιταλία ονομάζεται Eni. Ο αγώνας και η κινητοποίηση συνεχίζονται, επαναφέροντας στη ζωή το πάθος, την υπερηφάνεια και την αλληλεγγύη μεταξύ των κατοίκων μιας πόλης που εδώ και καιρό βρίσκεται στο περιθώριο της ζωής της Χώρας.

Valsusa: πριν από τριάντα χρόνια, για να ικανοποιήσει τις επιθυμίες της Fiat, τότε ιδιοκτήτη της Impregilo (σήμερα Webuild) που είχε ήδη αποκτήσει το τμήμα υψηλών ταχυτήτων, AV, Τορίνο-Μιλάνο, προστέθηκε στο υπό κατασκευή δίκτυο υψηλής ταχύτητας η γραμμή Τορίνο-Λυών, που θα κατασκευαστεί από την αρχή, δίπλα σε μια ήδη υπάρχουσα και υποχρησιμοποιημένη γραμμή, με μια «σήραγγα βάσης» πενήντα επτά χιλιομέτρων (σε χαμηλό υψόμετρο), σε μεγάλο βαθμό σε γαλλικό έδαφος, αλλά σχεδόν όλη υπό την ευθύνη του ιταλικού εταίρου: η καταστροφή μιας πανέμορφης περιοχής σε μια πολύ στενή κοιλάδα, που ήδη διασχίζεται από σιδηρόδρομο, έναν αυτοκινητόδρομο, δύο παραλλαγές του κρατικού δρόμου και μια γραμμή υψηλής τάσης. Οι κάτοικοι, ειδικά εκείνοι της κάτω κοιλάδας, που χτυπιούνται από περιβαλλοντικές επιπτώσεις οι οποίες προορίζονται να διαρκέσουν για δεκαετίες, λένε όχι. Πολεμούν ακόμα και σήμερα. Αντιμετώπισαν τη στρατιωτική κατοχή της επικράτειάς τους, επιθέσεις, καταγγελίες, φυλακίσεις και ατελείωτες δίκες φάρσα, λοιδορισμούς από τα μμε ολόκληρης της Χώρας, εγκατάλειψη από τα κόμματα που αρχικά τους υποστήριζαν, μια πολιτική που έκανε αυτού του «Μεγάλου έργου» άχρηστη και επιζήμια τη σημαία του: αυτή της «ανάπτυξης σε βάρος εκείνων που θα ήθελαν να διαφυλάξουν την ανθρώπινη ζωή και την ακεραιότητα του τοπίου. Οι επιτροπές NoTav της Valdisusa εμπλέκουν ολόκληρο τον πληθυσμό και διεγείρουν την αλληλεγγύη των πολλών καταστάσεων αγώνα στη χώρα (σε όλες τις διαδηλώσεις κυματίζουν σημαίες NoTav). Καταδεικνύουν, με τη βοήθεια εκατοντάδων τεχνικών, τη ματαιότητα και τη βλαβερότητα του έργου. Δημιουργούν αλληλεγγύη («φεύγουμε μαζί και επιστρέφουμε μαζί» είναι το σύνθημα των χιλιάδων μαχών τους), κουλτούρα (διάσημες είναι οι συναντήσεις “IlGrandecortile”, «Η Μεγάλη αυλή», που έχουν συγκεντρώσει χιλιάδες ακροατές οι οποίοι συμμετέχουν ακόμη και σε χωριά με μερικές εκατοντάδες κατοίκους). Ενώνουν είδη και γενιές (συμμετέχουν γυναίκες και άνδρες, νέοι και ενήλικες, ηλικιωμένοι και παιδιά, ντόπιοι και ξένοι). Δίνουν πνοή και αφορμή αγώνα ενάντια σε έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους του σημερινού αναπτυξιακού μοντέλου: τα καταστροφικά »Μεγάλα έργα». Αποκαθιστούν τη ζωτικότητα σε μια οικονομία που έχει καταστραφεί από την αποβιομηχάνιση με τη βελτίωση του περιβάλλοντος, της φιλοξενίας, της βιοτεχνίας-χειροτεχνίας και των παραδόσεων. Δημιουργούν εθνικούς και διεθνείς δεσμούς με τις πολλές κινητοποιήσεις ενάντια στην περιβαλλοντική καταστροφή και την κλιματική κρίση. Μετά από τριάντα χρόνια αγώνα, η κινητοποίηση είναι πιο ζωντανή από ποτέ και το τούνελ δεν έχει σημειώσει καμία πρόοδο, ακόμα κι αν τα εργοτάξια έχουν ήδη καταστρέψει σημαντικά μέρη της περιοχής.

Αυτά τα τρία γεγονότα έχουν κάποια κοινά πράγματα που απλοποιούν το δρόμο που έχουμε να διασχίσουμε και το μέλλον όλων: μπόρεσαν να πουν όχι συλλογικά. Αν δεν τον είχαν κρατήσει σταθερά δεν θα είχαν μπορέσει να χτίσουν όλα όσα έχουν πετύχει με την πάροδο του χρόνου. Ζήτω οι όχι!

Έχουν δημιουργήσει ένα δίκτυο αλληλεγγύης και εμπλοκής τόσο στην επικράτεια τους όσο και σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, πάντα επιλέγοντας τους σωστούς συμμάχους και ξεκαθαρίζοντας ότι ο αγώνας τους ήταν ένας αγώνας όλων και για όλους.

Έκαναν εκτεταμένη χρήση τεχνικών και επιστημονικών γνώσεων για να υποστηρίξουν τις επιλογές τους και να αποδείξουν την ασυνέπεια των θέσεων εκείνων που τους αντιτάχθηκαν.

Έχουν πάρει τον δρόμο της οικολογικής μεταστροφής με συγκεκριμένα σχέδια με χαμηλό περιβαλλοντικό αντίκτυπο και με την εξουδετέρωση, πάντα προετοιμασμένοι, των καταστροφικών προγραμμάτων που υποστηρίζει ο αντίπαλος.

Έχουν παράξει και τροφοδότησαν, εσωτερικά και μεταξύ των συνομιλητών τους, κουλτούρα και πάθος: μια ουσία χωρίς την οποία καμία κοινότητα δεν μπορεί να σταθεί.

Σίγουρα, πρόκειται για μεμονωμένες περιπτώσεις, έστω και μη απομονωμένες, οι διαστάσεις των οποίων, όσο εκτεταμένες κι αν είναι, δεν μπορούν να συγκριθούν με εκείνες των εθνικών και διεθνών προγραμμάτων, που υποτίθεται ότι θα έπρεπε να αποτρέψουν την επικείμενη κλιματική και περιβαλλοντική καταστροφή. Αλλά πρέπει να αρχίσουμε να αντιμετωπίζουμε την πραγματικότητα: αυτά τα γενικά προγράμματα δεν θα υλοποιηθούν ποτέ. Πρώτον, επειδή είναι ανακόλουθα: διακηρύξεις και προθέσεις γενικής φύσεως που προδίδονται ή παρασύρονται αμέσως μόλις φτάσει κάποιος στο συγκεκριμένο, στα άκρα της χρήσης των πόρων της «Nextgeneration Eu» για να πληρώσει τις βόμβες με τις οποίες θα παραταθεί ο πόλεμος στην Ουκρανία. Αλλά ακόμα κι αν μια ολόκληρη πόλη, ένα έθνος ή μια ήπειρος σέβονταν τις δεσμεύσεις, έστω και ανεπαρκείς, που αναλήφθηκαν σε μια από τις πολλές άχρηστες συνόδους κορυφής που έγιναν τα τελευταία τριάντα χρόνια, οι άλλοι δεν θα το κάνουν και οι παγκόσμιες συνέπειες θα είναι έτσι κι αλλιώς καταστροφικές για όλους.

Μα η οικοδόμηση κοινοτήτων ικανών να αυτοοργανωθούν και να ακολουθήσουν τον δρόμο της οικολογικής μεταστροφής δημιουργεί τις δυνάμεις για να επιβληθεί μια αλλαγή στις κυβερνήσεις, όσο ανεπαρκής και καθυστερημένη κι αν είναι. Προωθεί τις προϋποθέσεις για μια μεγαλύτερη προσαρμογή στην πολύ πιο δύσκολη κατάσταση που αντιμετωπίζει ο πλανήτης. Κινείται με πυξίδα την επαναληψιμότητα αυτού που προωθείται (ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες που διαφοροποιούν κάθε κατάσταση από όλες τις άλλες), δηλαδή το μόνο δρόμο για να γενικεύσουμε τον αγώνα για το κλίμα. Δεν περικλείει την κοινότητα στο κουκούλι της, αλλά την ανοίγει σε μια πραγματική αλλαγή κατεύθυνσης.

Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος comune.info