«Άθως – Τα χρώματα της πίστης» και «Αρχιπέλαγος» του Στράτου Καλαφάτη

Δύο σπάνια συλλεκτικά βιβλία- λευκώματα υψηλής αισθητικής και απαράμιλλης φωτογραφικής δεξιότητας Στο Άγιον Όρος δεν γεννιούνται άνθρωποι.

Πηγαίνουν εκεί από έλξη, βαθιά πίστη, ανάγκη, περιέργεια ή απελπισία. Μυούνται στην ασκητική ζωή και συνεχίζουν σε μια καρτερική σκυταλοδρομία θανάτου με τερματισμό το οστεοφυλάκιο της μονής.

Από γέροντα σε υποτακτικό, από μοναχό σε δόκιμο, μια χιλιόχρονη ιστορία χωρίς διακρίσεις, καθώς ο μοναχισμός δεν κληρονομείται, κατακτιέται.   Δεν είμαι βέβαιος γιατί έφτασα στην Αθωνική Πολιτεία τον Γενάρη του 2008.

Μπορεί να ήταν η επίμονη προτροπή του φίλου και συνεργάτη Αρσένιου, απόφοιτου της Αθωνιάδας Σχολής μπορεί και ένα στοίχημα ενάντια στην πεποίθηση ότι αυτόν τον τόπο δεν μπορείς να τον οικειοποιηθείς φωτογραφικά. Δεν υπήρξε μια συγκεκριμένη αφετηρία, μιας και ήμουν ήδη στα μισά της ζωής μου, στα μισά των εικόνων μου, στα μισά της σχέσης μου με το Άγιον Όρος, που επισκέπτομαι από τα τέλη της δεκαετίας του 1970. Μετά το πρώτο ταξίδι στις Καρυές και στην Αθωνιάδα Σχολή επέστρεψα γοητευμένος και κρυφά ευτυχής γι αυτό που ήξερα ότι θα ακολουθήσει.

Τα εικοσιπέντε ταξίδια και οι διακόσιες μέρες και νύχτες που θα καθόριζαν ένα μεγάλο μέρος της ζωής μου τα επόμενα πέντε χρόνια.

Διακόσιες μέρες γιατί ο Χρόνος στο Άγιον Όρος έχει τη δική του λογική. Αγνοεί την αγωνία μας να προλάβουμε, μπερδεύει τους δείκτες των ρολογιών και χάνεται στους αιώνες. Αυτός ήταν ο πρώτος κανόνας που έμαθα εκεί.

Ακολούθησαν πολλοί κανόνες και πολλά τυπικά της αγιορείτικης ζωής που άλλα τα κατανόησα και άλλα τα σεβάστηκα ως όφειλα.   Εικοσιπέντε ταξίδια λοιπόν, με οχήματα κάθε τύπου, με καραβάκια, μουλάρια και πεζοπορίες.

Πολλές πεζοπορίες, μακρές, επίπονες και αξέχαστες. Το Άγιον Όρος δεν έχει λεωφόρους, έχει σκονισμένους χωματόδρομους που στρίβουν και σε φέρνουν στο αναπάντεχο. Και από κει αρχίζουν τα μυστικά μονοπάτια που οδηγούν σε μοναστήρια, σε σκήτες, σε κελιά, σε πηγές και σπήλαια, σε μικρά ησυχαστήρια και πραγματικούς ερημίτες. Όλα αυτά σε τυχαίες ή προγραμματισμένες συναντήσεις.

Λιγόλογες, αποκαλυπτικές, γεμάτες πιθανότητες που αθόρυβα μας έβαζαν στο ρόλο μας. Εγώ ο επίσημος φωτογράφος, κατά τον Αρσένιο, και αυτοί οι γέροντες του κελιού, μοναχοί, δόκιμοι ή κοσμικοί.

Ειλικρινείς και εκτεθειμένοι, ανταλλάσσουμε βλέμματα, κάποιος παραδίδεται πρώτος στις ορέξεις του αλλού και μετά η σιωπή. Ακολουθεί ένα άλλο κελί, άλλοι άνθρωποι, μια άλλη συνάντηση, κάποιες άλλες εικόνες. Άλλοτε υπήρξα Θεατής και άλλοτε Μύστης σε λιτανείες, πανηγύρεις, αγρυπνίες, μακρές συζητήσεις, θαύματα και αποκαλύψεις. Οι εικόνες ήταν η αφορμή, το Άγιον Όρος η αιτία. Ό,τι απέμεινε στη μνήμη την επιθυμία της επιστροφής.

Κάπου εκεί στα μισά απ όπου ξεκίνησα. Στράτος Καλαφάτης   «ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ» Ξενόγλωσσος τίτλος ARCHIPELAGO ISBN13 9789605053062 Εκδότης ΑΓΡΑ Χρονολογία Έκδοσης Νοέμβριος 2017 Αριθμός σελίδων 108 Διαστάσεις 22×21 Μετάφραση ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΜΙΧΑΛΗΣ.

Ο Στράτος Καλαφάτης γράφει στον πρόλογο της αντίστοιχης έκδοσης που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα: «Η εργασία του Αρχιπελάγους ξεκίνησε από μια ανάθεση των επιμελητών της 10ης Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας.

Η Κατερίνα Κοτζιά, ο Ηλίας Κωνσταντόπουλος, ο Λόης Παπαδόπουλος και η Κορίνα Φιλοξενίδου, στηριγμένοι στην αιρετική πεποίθηση του ιστορικού Ruggiero Romano ότι το Αρχιπέλαγος είναι μια πόλη, έθεσαν την ιδέα αυτή ως άξονα της ελληνικής συμμετοχής.   Οι εικόνες που προέκυψαν, παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά τον Σεπτέμβριο του 2006 στο ελληνικό περίπτερο, στα Giardini της Βενετίας.

Σήμερα, δεκατέσσερα χρόνια μετά, με την ευκαιρία αυτής της έκθεσης, επέστρεψα στο Αιγαίο για να φωτογραφίσω ξανά. Ένα νέο ταξίδι, απαράλλαχτο κι όμως τόσο διαφορετικό, ολοκλήρωσε την ιστορία του.   Το Αιγαίο δεν είναι ένας κόσμος μονοσήμαντος. Είναι τόποι πολλοί που αλληλοδιεισδύουν χωρικά, χρονικά, εννοιακά.

Είναι η περίεργη αίσθηση αιώρησης σ? έναν αρχέτυπο κόσμο, όπου απέναντι στο πέλαγος, σε άμεση επαφή με τον αέρα, την αλμύρα, το φως, νιώθει κανείς να βρίσκει ανάλαφρα, σιωπηλά, πρόσκαιρα κάτι από τον μύχιο εαυτό του. Πώς μπορεί κανείς να μιλήσει για ένα θέμα γνωστό με τρόπο άγνωστο;

Πώς μπορεί να συγκεράσει τη στέρεη ύλη με τη διαρκή ρευστότητα; Αυτό που διαχέεται ελεύθερα με αυτό που είναι βαθιά κρυμμένο; Με τέτοια ερωτηματικά στο νου μοιάζει να πλανήθηκε ο Στράτος Καλαφάτης στα μήκη και τα πλάτη του Αιγαίου.

Και ίσως το Αρχιπέλαγος να αποτελεί τελικά ένα γόνιμο πρόσχημα, ένα επιλεγμένο πεδίο δοκιμής απαντήσεων, γιατί τα ερωτηματικά αυτά διατυπώνονται ακέραια πολύ πέρα από την επικράτειά του».   Προτείνω τα βιβλία -λευκώματα σε αναγνώστες κάθε φύλου που άκουσαν ιστορίες, είδαν φωτογραφίες, διάβασαν περιπλανήσεις επισκεπτών, μυθοποίησαν ή απομυθοποίησαν «Το Περιβόλι της Παναγιάς».

Σε αναγνώστες που λατρεύουν την ξενάγηση μέσω φωτογραφίας και κειμένων σε απάτητους τόπους, σε σημεία της γης που περιβάλλονται από μυστήρια.

Το προτείνω σε λάτρεις του Αιγαίου, της καλλιτεχνικής φωτογραφίας, σε ερευνητές παραδόσεων που κρατούν αιώνες, σε εξερευνητές τοπίων, αναγνώστες εξομολογήσεων, αναγνώστες μεταφυσικών ιστοριών, ακόμη και σε επισκέπτες περιστασιακούς στον Άγιον Όρος, αυτούς που δεν κατάφεραν να περιδιαβούν την Πολιτεία του Άθω και σ? αυτούς που η περιέργεια είναι κινητήρια δύναμη να τους οδηγήσει στην απόκτηση του πρώτου βιβλίου.

Το δε δεύτερο, είναι πολύτιμο κόσμημα στην οποιαδήποτε βιβλιοθήκη του κόσμου, σε θαυμαστές του Αιγαιοπελαγίτικου γαλάζιου, σε αναγνώστες που δε στάθηκαν τυχεροί να περιδιαβούν την επικράτειά του και τις ομορφιές του σε στεριές, σε ακρογιαλιές και στο βαθύ μπλε.

Έτσι κι αλλιώς, αυτά τα βιβλία- λευκώματα είναι ιδιαίτερα, είναι μοναδικά κειμήλια αγιορείτικης εστίας μοναχών και απέραντου ελληνικού θαλάσσιου θησαυρού, είναι συλλεκτικό φωτογραφικό λεύκωμα και ενδιαφέρον συναξάρι βίων ασκητών.

Ο Στράτος Καλαφάτης γεννήθηκε στην Καβάλα το 1966. Σήμερα ζει στη Θεσσαλονίκη, φωτογραφίζει, διδάσκει και οργανώνει δράσεις που αφορούν τη δημιουργική φωτογραφία. Έχει ολοκληρώσει μακροχρόνιες φωτογραφικές εργασίες όπως οι Αρχέτυπες Εικόνες, το Ημερολόγιο 1998-2002, η Saga, το Αρχιπέλαγος, ο Άθως – Τα χρώματα της πίστης.

Από τις εκδόσεις Άγρα κυκλοφορούν τα βιβλία του Αρχέτυπες εικόνες (1999), Ομόνοια 2000 – Ταξίδι στον ομφαλό της Αθήνας (με τον συγγραφέα Φίλιππο Φιλίππου – 2000), Ημερολόγιο 1998 -2002 (με πρόλογο του Christian Caujolle – 2004), Άθως – Τα χρώματα της πίστης (με εισαγωγή του Νίκου Γ. Ξυδάκη – 2014). Από το 1990 παρουσιάζει το έργο του σε πλήθος εκθέσεων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Ενδεικτικά αναφέρονται: 10η Μπιεννάλε Αρχιτεκτονικής στη Βενετία / Backlight Τριεννάλε, Τάμπερε, Φινλανδία / EU Japan, Σάγκα και Φουκουσίμα, Ιαπωνία / PhotoEspaña Μαδρίτη, Ισπανία / Bozar Expo, Βρυξέλλες / Φεστιβάλ Νίκαιας, Γαλλία / Φεστιβάλ Ρώμης, Ιταλία / Ημερολόγιο 1998-2002, Βηρυτός, Λίβανος.

Εκπροσωπείται από την γκαλερί Bernier/Eliades. Ξενόγλωσσος τίτλος ATHOS, THE COLOURS OF FAITH ISBN13 9789605051402 Χρονολογία Έκδοσης Σεπτέμβριος 2014 ISBN13 9789605053062 Εκδότης ΑΓΡΑ Χρονολογία Έκδοσης Νοέμβριος 2017 Αριθμός σελίδων 108 Διαστάσεις 22×21 Μετάφραση ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΜΙΧΑΛΗΣ

Πηγή: cityportal.gr