Η απελευθέρωση της Θάσου από τους Τούρκους: Γράφει ο Νίκος Τσιλογεώργης

Σαν σήμερα, 18 Οκτωβρίου 191

Η 18^η Οκτωβρίου 1912 είναι αναμφίβολα η σημαντικότερη στιγμή στη μακραίωνη ιστορία της Θάσου. Πιστεύοντας πως  το παρελθόν μας διδάσκει, μας φρονηματίζει, μας συνδέει με τις ρίζες μας, η Θασιακή Ένωση  οργάνωσε και γιόρτασε  για πρώτη φορά το 1984 την απελευθέρωση  του νησιού μας από τους Τούρκους.

Φέτος συμπληρώνονται 110 χρόνια ελεύθερης Θάσου. Με τη σκέψη πως επέτειοι αυτού του είδους συμβάλλουν στην ενεργοποίηση της ιστορικής μνήμης γράφονται τούτα τα λόγια γιατί είναι ανάγκη να θυμηθούμε. Γιατί πρέπει να θυμηθούμε. Γιατί λαός που δε γνωρίζει το παρελθόν του δε μπορεί να οικοδομήσει το μέλλον του.

18 Οκτωβρίου 1912, 8 το πρωί. Τα πολεμικά «Ύδρα», «Σπέτσαι», «Θύελλα», «Λόγχη» και «Πέλοψ», που μετέφερε το λόχο του λοχαγού Δ. Κονταράτου, κατελάμβαναν τη Θάσο. Θέαμα ωραιότατο παρουσίαζε η μοίρα των αντιτορπιλικών, όταν αγκυροβόλησε στο Λιμένα.

Ο Γ. Παπαευστρατίου περιγράφοντας αυτή τη στιγμή αναφέρει: «Ο λιμήν ολόκληρος ευρίσκετο ανάστατος, χαρά παντού και αγαλλίασις, αι οικίαι και τα καταστήματα όλα σημαιοστόλιστα οι δε κάτοικοι τρίβοντες τους οφθαλμούς των έλεγον: μα είναι λοιπόν όνειρο ή πραγματικότης δια την Θάσον;

Αποθεωτική δε ήτο η δεξίωσις ης έτυχεν ο στρατός ούτος της ελευθερίας. Όταν εξήλθον εις την παραλίαν, ο λάοςήρχισενεκρηγνυόμενος εις φρενιτιώδεις ζητωκραυγάς». Τα ίδια γεγονότα του πρωινού εκείνου της ελευθερίας, αναφέρονται στο ημερολόγιο του θωρηκτού «Ύδρα» γραμμένο από το ναύτη Διονύσιο Λορέντζο και το δίοπο Βασίλειο Πασσάλη ως εξής: 18.10.1912.

«Περί τα ξημερώματα έξωθεν της νήσου Θάσου, πλέοντες προς την πόλιν. Είναι η νήσος ωραιότατος, κατάφυτος, ελαιόδενδρα και πεύκος. Ο ενθουσιασμός των κατοίκων εκορυφώθη. Πολλοί εξ αυτών κατόρθωσαν να έχουν σημαίας τας οποίας ανήρτησαν επί κοντών και επί των εξωστών των οικιών των και διαρκώς πυροβολούντες εφαίνετο ως να ήτο ημέρα της Αναστάσεως του Κυρίου».

Μετά το Λιμένα την ίδια μέρα ο λοχαγός Κονταράτος προχώρησε και απελευθέρωσε τα χωριά Παναγία, Ποταμιά και Θεολόγο. Παράλληλα, το αντιτορπιλικό «Λόγχη» αποβίβασε άγημα στην θέση «Κληματσίδα» το οποίο έγινε με ενθουσιασμό δεκτό απ’ τους Λιμεναριώτες οι οποίοι με τραγιάσκες και ψάθινα καπέλα και κρατώντας ελληνικά σημαιάκια τραγουδούσαν απελευθερωτικά τραγούδια.

Μετά την απελευθέρωση προσωρινός Διοικητής του νησιού διορίστηκε ο διοικητής του ναυτικού αγήματος Κων/νος  Μελάς, αδελφός του γνωστού μακεδονομάχου Παύλου Μελά. Ο Κ. Μελάς εντυπωσιασμένος από την ομορφιά της Θάσου σε μια επιστολή του στις 8 Νοεμβρίου 1912 προς την Πηνελόπη Δέλτα αναφέρει: «Σας γράφω από το ωραιότερο ελληνικό νησί και από την Κέρκυρα πιο ωραίο ακόμη, τη Θάσο.

Ποιος θα μου ΄λεγε προ δύο μηνών πως σήμερα θα ήμουν Διοικητής και απόλυτος κύριος της Θάσου. Και όμως έτσι είναι. Ήμουν διοικητής του αποβατικού ναυτικού αγήματος με 700 ναύτας τους οποίους έστειλα σε μια μέρα και κατέλαβαν την Ίμβρο, τη Σαμοθράκη και τον Αϊ – Στράτη, ενώ ένας λόχος πεζικού κατελάμβανε τη Θάσο.

Όλα τα νησιά τα πήραμε χωρίς τουφεκιά. Παραδόθηκαν οι Τούρκοι με προθυμίαν, έχασαν το ηθικόν τους, διότι αι νίκαι των συμμάχων είναι ραγδαίαι. Τι παράδεισος όμως αυτό το νησί. Και οι άνθρωποι γνήσιοι Έλληνες».

Του Νικολάου Σ. Τσιλογεώργη, Προέδρου Θ.Ε.Κ.