«Mistero Buffo» του Ντάριο Φο – Επιστροφή στο «Αντιγόνη Βαλάκου» για χειμερινό θεάτρο

Ένα ιδιαίτερης κατασκευής δημιούργημα του Ιταλού σκηνοθέτη, συγγραφέα και ηθοποιού Ντάριο Φο, το «Mistero Buffo», γραμμένο μετά από πολυετή έρευνα που του χάρισε το Νόμπελ, το οποίο παρουσιάστηκε με τεράστια επιτυχία στο Θέατρο Αυλαία, φιλοξενείται από το ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας στο θέατρο «Αντιγόνη Βαλάκου» το διήμερο 1 και 2 Οκτωβρίου στις 9:00 το βράδυ. Πρόκειται για μια συμπαραγωγή της νεότευκτης θεατρικής ομάδας «Επτάρχεια» και της εταιρίας «Λυκόφως» του Γιώργου Λυκιαρδόπουλου, σε σκηνοθεσία και μετάφραση του Θωμά Μοσχόπουλου.

Οι συντελεστές της παράστασης βρέθηκαν χθες το μεσημέρι στο δημαρχείο της πόλης για την καθιερωμένη συνέντευξη τύπου. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής Θοδωρής Γκόνης κήρυξε έτσι την έναρξη της χειμερινής θεατρικής σεζόν του ΔΗΠΕΘΕ, με την παρουσίαση ενός έργου που ήταν «χρωστούμενο» από τον περσινό Μάη. Για μια παράσταση όπου αποθεώνεται ο ηθοποιός και αποδεικνύει ότι η υποκριτική τέχνη εκσυγχρονίζεται και μετεξελίσσεται, μίλησε επίσης ο κ. Γκόνης. «Κούραση» και μάλιστα θεατρική υποσχέθηκε ο πρόεδρος Ανέστης Δημητριάδης και για το φετινό χειμώνα.

Αρχηγό στην ομάδα «Επτάρχεια» δε θα πρέπει να αναζητήσουμε, σύμφωνα με τα λεγόμενα του Αργύρη Ξάφη. Η συνεργασία της ομάδας στοχεύει στη βελτίωση των υποκριτικών τους δυνατοτήτων. Κάθε παράσταση είναι μοναδική διότι ανάλογα με το κοινό, το χώρο και τη διάθεση κάθε ηθοποιός επιλέγει το ρόλο του, επομένως η παράσταση «πλατείας» συμβαίνει «εδώ και τώρα». Μια ωραία σύμπτωση χαρακτήρισε ο Αργύρης Ξάφης το γεγονός ότι η συγκεκριμένη θεματολογία της παραστάσεως θα παρουσιαστεί στην πρώτη πόλη της Ευρώπης όπου αναπτύχθηκε η χριστιανική θρησκεία.

Η πρώτη δουλειά του Θωμά Μοσχόπουλου και των μόνιμων συνεργατών του (Άννας Καλαϊτζίδου, Άννας Μάσχα, Κώσταςς Μπερικόπουλου, Αργύρη Ξάφη, Θάνου Τοκάκη και Γιώργου Χρυσοστόμου) εστιάζει στο σπονδυλωτό έργο «Mistero buffo» (Κωμικά μυστήρια) του ιταλού νομπελίστα Ντάριο Φο. Αυτά τα παγκοσμίως καταξιωμένα «κωμικά μυστήρια» (με τη θρησκειολογική διάσταση του όρου) εμπνέονται από τις μεσαιωνικές παραστάσεις δρόμου. Η αναπαράσταση του Θείου Δράματος, των βίων των αγίων και των σκηνών της Παλαιάς Διαθήκης διανθιζόταν από σκετσάκια γελωτοποιών που διακωμωδούσαν τη σκληρή ζωή των απλών ανθρώπων, αντιπαραβάλοντάς την με τα υψηλά ιδανικά των χριστιανικών γραφών. Ο Φο απομόνωσε αυτές τις μπουφόνικες μικροϊστορίες των κακομοίρηδων, τις διαπότισε με το σύγχρονο πολιτικό, σαρκαστικό και ανατρεπτικό του σχόλιο και παρέδωσε εν έτει 1969 το «Mistero buffο». Οι δε σκηνές που δημιούργησε η πένα του Φο είναι τόσες πολλές, ώστε σε κάθε παράσταση παρουσιάζονται και διαφορετικές, άλλοτε υπηρετούμενες από έναν ηθοποιό κι άλλοτε από τον εξαμελή θίασο, πάντα όμως χωρίς σκηνικά, κοστούμια ή φωτισμούς. Πίσω από όλη αυτή την επί σκηνής «συνομιλία» του απλού ανθρώπου με τα ιερά δράματα, αναδύεται πανηγυρικά το οξυδερκές σχόλιο του συγγραφέα περί κατάχρησης εξουσίας, δογματισμού, διάχυτου παραλογισμού και βίας.

Ο Θωμάς Μοσχόπουλος αφήνει τους ηθοποιούς να παίξουν με τα όρια των εκφραστικών τους μέσων, να κινηθούν από τον απόλυτο αυτοσχεδιασμό, στα όρια της μπαλαφάρας, μέχρι την ακριβή κινησιολογική και φωνητική πειθαρχία. Πρόκειται για μια ευφρόσυνη και ταυτόχρονα συγκινησιακά φορτισμένη θεατρική τελετουργία που παρασύρει τον θεατή από την πρώτη στιγμή.

Οι έξι ηθοποιοί, αδιάσπαστοι κρίκοι μιας ομάδας, με οδηγό το σώμα και τη φωνή τους, με έξοχους αφηγηματικούς τόνους και έντονη μπουφόνικη, παιχνιδιάρικη διάθεση, φέρνουν στη σκηνή δευτερεύοντες χαρακτήρες, πρόσωπα που ζουν στο περιβάλλον των πρωταγωνιστών του Θείου δράματος. Ο Θάνος Τοκάκης οπτικοποιεί με ένα σπαρταριστό, εντυπωσιακό κρεσέντο εναλλαγών φωνών και διαλέκτων το πλήθος που παρακολούθησε την ανάσταση του Λαζάρου, η Άννα Μάσχα αποδίδει εύστοχα το ανθρώπινο πρόσωπο της Παναγίας, ο Κώστας Μπερικόπουλος είναι ένας αστείος, ιδιαίτερα πειστικός πότης από τον γάμο της Κανά, ο Γιώργος Χρυσοστόμου παρουσιάζει παραστατικά την ιστορία της γέννησης του γελωτοποιού, η Άννα Καλαϊτζίδου αποδίδει την περσόνα ενός σχεδόν συμπαθητικού φύλακα δίπλα στον σταυρό του Ιησού και ο Αργύρης Ξάφης απεικονίζει πειστικά τον χαρακτηριστικά οικείο και από τα σαιξπηρικά έργα, μεσαιωνικό τρελό.

Είναι ενδεικτικό ότι στα τέλη της δεκαετίας του ’70, η Ιταλική κρατική τηλεόραση αποφάσισε να μαγνητοσκοπήσει το «Mistero Buffo» ερμηνευμένο από τον ίδιο τον Φο. Η Παπική εκκλησία αντέδρασε έντονα και ζήτησε να απαγορευτεί η προβολή. Ο Φο αιτήθηκε να μην καταδικάσουν το έργο του πριν το δουν. Έτσι πρότεινε σε μια επιτροπή καρδιναλίων να παρακολουθήσει τις μαγνητοσκοπημένες σκηνές. Οι καρδινάλιοι δεν κατάφεραν να συγκρατήσουν τα γέλια τους και η προβολή των επεισοδίων έγινε κανονικά.

=