Μνήμης χάριν: ΘΩΡΗΚΤΟ «ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΒΕΡΩΦ»

Κατέπλευσε στο Φάληρο την 1 Σεπτεμβρίου του 1911 και εντάχθηκε με ενθουσιασμό στο Ελληνικό πολεμικό ναυτικό. Ήταν το κόσμημα του, ένα θωρακισμένο εύδρομο 10.200 τόνων, με πυροβόλα 190 και 234 χιλ. ARMSTRONG, μέγιστης ταχύτητας 23 κόμβων. Παρ΄ όλο που ενδιαφέρθηκαν και οι Τούρκοι, το αγοράσαμε εμείς από το ναυπηγείο του Λιβόρνο, προκαταβάλλοντας 8.000.000 χρυσές δρχ, από τη διαθήκη του ηπειρώτη ευεργέτη Γεωργίου Αβέρωφ.

Σύντομα ανέλαβε δράση και τον Οκτώβριο του 1912, στον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο, επικεφαλής του Στόλου του Αιγαίου υπό τον ευφυέστατο Ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη, κατέλαβε τη Λήμνο, το Άγιο Όρος, τα νησιά του Β. Α. Αιγαίου και φυσικά τη Θάσο μας στις 18 Οκτωβρίου.

Στη ναυμαχία της Έλλης, στις 3 Δεκεμβρίου του 1912, ο Κουντουριώτης εκμεταλλεύτηκε την υπεροχή της ναυαρχίδας του για να υπερφαλαγγίσει από πρώρας την εχθρική παράταξη, εφαρμόζοντας τον «ελιγμό Ταυ», που είχε εφαρμόσει ο γιαπωνέζος ναύαρχος Τόγκο το 1905 κατά των Ρώσων, στη Ναυμαχία της Τσουσίμα. Ήταν παράτολμη ενέργεια, που χαρακτηρίστηκε «ασυλλόγιστος

ηρωισμός», αιφνιδίασε όμως τον τούρκο ναύαρχο που υποχώρησε άτακτα προς τα

στενά. Ήταν η στιγμή που το «τυχερό πλοίο», άλλαξε το ρου της ελληνικής ιστορίας και έγινε για τους Τούρκους το «διαβολόπλοιο»!

Κατά το μεγαλύτερο μέρος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου η Ελλάδα παρέμεινε ουδέτερη, το 1917 όμως συμμετείχε στον πόλεμο στο πλευρό των Συμμάχων. Με το τέλος του, τον Οκτώβριο του 1918, κατέπλευσε στην Κωνσταντινούπολη όπου ύψωσε την ελληνική σημαία ως νικήτρια του Μεγάλου Πολέμου. Ο ένδοξος ΑΒΕΡΩΦ, αναδείχθηκε πλέον σε σύμβολο ναυτικής τόλμης και ηρωισμού διεγείροντας τη συλλογική φαντασία και τα οράματα του Ελληνισμού.

Μετά την υπογραφή των συνθηκών ειρήνης μετέφερε τα ελληνικά στρατεύματα στην Ιωνία. Οι εξελίξεις των επιχειρήσεων στη Μικρά Ασία κατέληξαν στην Καταστροφή του ’22. Και τότε επανήλθε στα μικρασιατικά παράλια, για να βοηθήσει στη μεταφορά των στρατευμάτων και του ξεριζωμένου ελληνικού στοιχείου.

Κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο τέθηκε και πάλι επικεφαλής του στόλου. Μετά τη κατάρρευση του μετώπου, κατέπλευσε στην Αλεξάνδρεια, δραστηριοποιήθηκε στον Ινδικό Ωκεανό, και στο Πορτ Σάιντ. Με την αποχώρηση των Γερμανών, το Σεπτέμβριο του 1944 επέστρεψε στις 16 Οκτωβρίου 1944 μεταφέροντας την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση και αγκυροβόλησε πανηγυρικά στο Φάληρο. Στο διάστημα 1947- 1949, ο «Μπάρμπα Γιώργης», έγινε Αρχηγείο Στόλου στο Κερατσίνι. Όμως, είχε «γεράσει» και το 1952 παροπλίστηκε στον Πόρο.

Το 1984 μεταφέρθηκε στο Φάληρο και άρχισε η αποκατάσταση του, με δωρεές κυρίως της Κυπριακής Δημοκρατίας, της οικογένειας Λάτση και του Ιδρύματος Ωνάση. Μεγάλη ήταν η συμβολή στην αποκατάσταση του αρχιτέκτονα Δημήτρη Βαράγκη που υπηρετούσε τότε τη θητεία του. Σήμερα το πλοίο-μουσείο «Γ. Αβέρωφ» αποτελεί μνημείο που τιμά αυτούς που υπηρέτησαν και έπεσαν στη διάρκεια της ένδοξης ιστορίας του, ενώ με τα εκπαιδευτικά του προγράμματα διατηρεί ζωντανή στη μνήμη μας τη συμβολή του στην ιστορία και τα πεπρωμένα του έθνους μας για σχεδόν μισό αιώνα, γεγονός που αποτελεί παγκόσμιο φαινόμενο.

Φέτος για πρώτη φορά μέρος των εκθεμάτων του ταξίδεψε για να εκτεθεί στο Αρχαιολογικό μας Μουσείο, στα πλαίσια των φετινών «ΕΛΕΥΘΕΡΙΩΝ», σε ανάμνηση της συμμετοχής του στην απελευθέρωση της πόλης μας από τους Βουλγάρους στις 26 Ιουνίου 1913. Κι είναι συγκινητικό που οι ίδιοι οι κληρωτοί και οι αξιωματικοί που

υπηρετούν στο πλοίο-μουσείο ξεναγούν ένστολοι τους επισκέπτες. Δυστυχώς η Έκθεση ολοκληρώνεται την Τρίτη. Σπεύσατε, το «Θωρηκτό Γεώργιος Αβέρωφ» θα σαλπάρει!

Σαπφώ Αγγελούδη-Ζαρκάδα