Ο παροξυσμός της εξουσίας – Γράφει ο Βασίλης Τσιάντος
Βρισκόμαστε στην αμέσως επόμενη περίοδο των βουλευτικών εκλογών και για ακόμη μία φορά παρατηρείται ένας παροξυσμός της εξουσίας. Πολιτευτές, νεροκουβαλητές των βουλευτών ή πολιτευτών και κάθε καρυδιάς καρύδι εμφανίζεται στο προσκήνιο, είτε αυτοπροτεινόμενος, είτε προτεινόμενος από κάποιον δικό του, τον βουλευτή τον ίδιο ή κάποιο δημοσιογράφο, ή κάποιον τρίτο, κ.λπ. Άτομα που ήταν στην ναφθαλίνη, άτομα αποτυχημένα, νέοι που θέλουν να αναδειχθούν και θεωρούν ότι ήρθε η ευκαιρία τους, κ.λπ. Το χειρότερο όλων είναι ότι οι διεκδικητές της εξουσίας επιλέγουν τις περισσότερες φορές θέσεις εντελώς άσχετες με την εμπειρία τους και την όποια γνώση τους. Μέλη ΔΕΠ, λογιστές και λοιπά επαγγέλματα, σε θέσεις Διοικητών νοσοκομείων, άσχετες ειδικότητες σε διοικήσεις οργανισμών, άνθρωποι με χαμηλά προσόντα, όταν πλέον η ελληνική κοινωνία βρίθει από ειδικούς και ικανούς ανθρώπους, διεκδικούν θέσεις υψηλές.
Γιατί όλα αυτά; Διότι το ελληνικό κράτος, μετά από δέκα χρόνια οικονομικής κρίσης, δεν έχει βρει τον βηματισμό του. Η εκπαίδευση είναι σε χαμηλό επίπεδο και ο κομματισμός κυριαρχεί ακόμη. Δεν έχει γίνει κτήμα μας ότι πετυχαίνουμε σε αυτό που ασχολούμαστε και εκπαιδευόμαστε από παιδιά. Όπως λέει ο Πλάτων, «ο καθένας από εμάς γεννιέται όχι εντελώς όμοιος με κάποιον άλλο, αλλά διαφέρει ως προς την φύση και ο καθένας είναι φτιαγμένος για διαφορετική δουλειά». Στη σύγχρονη Ελλάδα θεωρούμε ότι ο καθένας μπορεί να κάνει τα πάντα! Αυτός που δεν έχει διαβάσει ποτέ, θεωρούμε ότι μπορεί να γίνει μεγάλος επιστήμονας. Ο απόφοιτος του ΕΠΑΛ θα πρέπει σώνει και καλά να περάσει στην Ιατρική, στο Πολυτεχνείο, στην Σχολή Θετικών Επιστημών. Και από την άλλη στα τεχνικά επαγγέλματα έχουμε έλλειψη. Εδώ βρίσκεται και ο ρόλος της Πολιτείας, η οποία θα πρέπει να σταματήσει να χαϊδεύει αυτιά μαθητών και γονέων. Θα πρέπει να προστατέψει την ζωή των πολιτών της, μη επιτρέποντας σε όσους δεν είναι αντικειμενικά ικανοί να ανταποκριθούν σε επαγγέλματα, τα οποία δεν τους ταιριάζουν.
Συνεχίζοντας, με τον Πλάτωνα, ο οποίος ρωτά τον συνομιλητή του «δηλαδή, ο καθένας σε ένα μόνο επάγγελμα τα καταφέρνει καλά και όχι σε πολλά; Και αν επιχειρεί αυτό, αν ασχοληθεί με πολλά μπορεί να αποτύχει σε όλα, οπότε δεν θα είναι σε κανένα για καλός;» Σε ένα μόνο επάγγελμα τα καταφέρνουμε καλά, κατά τον Πλάτωνα, και όχι σε πολλά. Η ενασχόληση με πολλά επαγγέλματα μας οδηγεί συνήθως σε αποτυχία. Άρα, πως ένας πολίτης μπορεί να διοριστεί σε μία θέση, για την οποία δεν γνωρίζει τίποτε ή δεν έχει εκπαιδευτεί σχετικά; Ας ψηφιστεί ένας νόμος, ο οποίος να προβλέπει ότι θα προκηρύσσονται οι διάφορες θέσεις του κράτους και ας προσλαμβάνεται ο καλύτερος. Μόνο με τον καλύτερο σε κάθε θέση ένα κράτος μπορεί να πάει μπροστά. Όχι με τον ημέτερο.
Ο Πλάτων πίστευε στην ενότητα και στο ενιαίο της πόλης/κράτους. Έτσι, καταλήγει γράφοντας ότι «και τους άλλους πολίτες πρέπει να τοποθετούμε τον καθένα σ’ ένα είδος επαγγέλματος, για το οποίο είναι γεννημένος, ώστε ν’ ασχολείται μόνος του στο επάγγελμά του, για να είναι ο καθένας τους ένας και όχι πολλοί, και έτσι ολόκληρη η πόλη θα γίνεται ενιαία και όχι πολλαπλή». Λέει, δηλαδή, ο Πλάτων ότι δεν πρέπει να βγαίνουν χιλιάδες δικηγόροι, οι οποίοι να είναι άνεργοι ή να υποαπασχολούνται, αλλά όσοι χρειάζονται. Το ίδιο ισχύει και για τους γιατρούς, τους μηχανικούς, τους μαθηματικούς, κ.λπ. Έτσι, η πόλη θα είναι ενιαία και όχι πολλαπλή. Σήμερα, λόγω έλλειψης Εθνικής Στρατηγικής για την Παιδεία, ο καθένας επιλέγει αυτό που νομίζει ότι του ταιριάζει, σε κλάδους οι οποίοι είναι κορεσμένοι, διότι η Πολιτεία δεν φροντίζει να ενημερώσει σωστά τους πολίτες, διαθέτοντας επιπλέον υπέρμετρα πολλούς εισακτέους σε κορεσμένα αντικείμενα.
Για τα λάθη, όμως, στην Ανώτατη εκπαίδευση θα γράψουμε και σε άλλο άρθρο. Ας επιστρέψουμε, τώρα, στον παροξυσμό της εξουσίας. Η επιθυμία για εξουσία και δύναμη σημαίνει ότι κυριαρχεί το θυμοειδές στον χαρακτήρα και όχι το λογιστικό (η λογική, ο νους). Έτσι, κατά τον Πλάτωνα αυτά τα άτομα δεν πρέπει να γίνονται πολιτικοί. Διότι, «Ο σωστός πολιτικός, πρέπει να έχει γνώσεις, να είναι ενάρετος, να μην έχει φιλοδοξίες, να μην παρασύρεται από τα πλούτη». Αντίθετα, σήμερα ο πολιτικός, αλλά και αυτός που συνωστίζεται στα πολιτικά και κομματικά γραφεία, προβάλλει τον εαυτό του (σέλφυ σε κάθε ευκαιρία, κ.λπ.), κάνει ντόρο γύρω από το όνομά του, έχει φιλοδοξίες. Ε, αυτόν, λέει ο Πλάτων, να μην τον κάνουμε ποτέ πολιτικό. Πιο συγκεκριμένα, γράφει ότι «στις σημερινές πόλεις οι άρχοντες σκιαμαχούν και φιλονικούν για την εξουσία, σαν τάχα να είναι κάποιο μεγάλο αγαθό. Η αλήθεια είναι όμως αυτή: σε κάθε πόλη, όπου όσοι πρόκειται να την διοικήσουν δεν είναι καθόλου πρόθυμοι να γίνουν άρχοντες, αυτή οπωσδήποτε θα διοικείται άριστα χωρίς καμία διχόνοια, ενώ όποια έχει αντίθετους άρχοντες, θα διοικείται αντίθετα». Δηλαδή, πολιτικό θα πρέπει να κάνουμε αυτόν που ενώ κατέχει την γνώση δεν θέλει να γίνει πολιτικός, διότι ενώ ο άδικος κερδίζει πολλά από την πολιτική εξουσία, ο δίκαιος δεν κερδίζει τίποτε. «Γιατί κι όταν ο ένας από τους δύο αναλάβει κάποια εξουσία, τυχαίνει στον δίκαιο, ακόμη και αν δεν πάθει ζημιά, οι προσωπικές του υποθέσεις να πάνε προς το χειρότερο λόγω αμέλειας, να μην ωφελείται τίποτε από το δημόσιο, επειδή είναι δίκαιος, και επιπλέον να τον απεχθάνονται η οικογένειά του και οι γνωστοί του, όταν δεν θέλει να τους εξυπηρετεί παραβιάζοντας το δίκαιο».
Δεν νομίζω, ότι πρέπει να προστεθεί κάτι παραπάνω στα όσα σοφά γράφει ο Πλάτων παρά το ότι είναι καιρός να γίνει η μελέτη της αρχαίας ελληνικής γραμματείας απαραίτητη προϋπόθεση για την συμμετοχή στην δημόσια και πολιτική ζωή του καθενός μας. Το μορφωτικό επίπεδο της χώρας μας θα βελτιωθεί και ο τρόπος που θα δούμε τα δημόσια πράγματα διαφορετικός. Το αντέχουμε αυτό σαν κοινωνία;
Βασίλης Τσιάντος
Αντιπρόεδρος της Αρχής Διασφάλισης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (ΑΔΙΠ)
Καθηγητής Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος
