Ο Βασίλης Λιόγκας για τον Ηλία Παπαδημητρακόπουλο

Ο Βασίλης Λιόγκας αν και μακριά από την Καβάλα, ενδιαφέρεται πάντα για τον γενέθλιο τόπο του και συχνά πυκνά επιχειρεί παρεμβάσεις οι οποίες πάντα είναι εύστοχες και ουσιαστικές.

Αυτή τη φορά γράφει για τον Ηλία Παπαδημητρακόπουλο και καταθέτει μια εξαιρετική πρόταση προς την Δημοτική Βιβλιοθήκη Καβάλας.

Ιδού η ανάρτησή του στον τοίχο του στο facebook:

Αθηναϊκές εφημερίδες αυτές τις μέρες (ΒΗΜΑ, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ κ.α.) και περιοδικά βιβλιοκριτικού περιεχομένου (ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ, ΦΡΕΑΡ), με αφορμή την επανέκδοση της συλλογής διηγημάτων «Οδοντόκρεμα με χλωροφύλλη» του Ηλία Χ. Παπαδημητρακόπουλου, μιλούν κολακευτικά για τον συγγραφέα μιας άλλης Ελλάδας που δεν φαίνεται και χαρακτηρίζουν το έργο του σαν «έναν ύμνο στη ζωή που πέρασε, σ’ αυτή που διανύουμε, αλλά και σ’ αυτή που θα έρθει χωρίς τα βαρίδια του χρόνου».

Αξίζει να ειπωθεί ότι όλα αυτά τα κείμενα γράφτηκαν από το 1962 μέχρι το 1968, όλα στην Καβάλα, και αποτέλεσαν το πρώτο του βιβλίο διηγημάτων που τυπώθηκε το 1973 με το όνομα του, χωρίς ψευδώνυμο. Ο συγγραφέας υπηρετούσε εκείνο το διάστημα (1958-1968) στην Καβάλα σαν μόνιμος στρατιωτικός γιατρός και συμμετείχε ενεργά στην πολύμορφη πολιτιστική δραστηριότητα του Συνδέσμου Φίλων Γραμμάτων & Τεχνών (ΣΦΓΤ). Μεταξύ άλλων ίδρυσε την Κινηματογραφική Λέσχη Καβάλας και συμμετείχε στην έκδοση των περιοδικών «Αργώ» και «Σκαπτή Ύλη». Το μηνιαίο περιοδικό «Αργώ» κυκλοφόρησε στην Καβάλα, τεύχη 1-6, Απρίλιος-Σεπτέμβριος 1962. Εκδότης: Χάρης Κουτσάκος, επιμελητής έκδοσης: Γιώργος Χουρμουζιάδης. Το ετήσιο περιοδικό «Σκαπτή Ύλη» ήταν έκδοση του Σ.Φ.Γ.Τ. Καβάλας, τεύχη 1/65 και 2/66, το τρίτο τεύχος ήταν έτοιμο στο τυπογραφείο όταν το σταμάτησε η Χούντα. Οι τίτλοι και των δύο περιοδικών ανήκουν στον καθηγητή Γιώργο Χουρμουζιάδη.

Στο περιοδικό Αλφειός (Τεύχος 11ο, Φθινόπωρο ’96) ο Πρόδρομος Μάρκογλου σημειώνει για τον Ηλία Χ. Παπαδημητρακόπουλο (ΗΧΠ) και τα σημαντικά αυτά γεγονότα για τον πολιτισμό της πόλης μας:

«Γνωριστήκαμε στην Καβάλα το χειμώνα του 1960 στα πλαίσια του ΣΦΓΤ. Κοινές αγάπες, ο κινηματογράφος, η λογοτεχνία κι άλλες συναισθηματικές αποκλίσεις μας έφεραν κοντά. Ακόμη, συνέπεσε το σπίτι του Ηλία και της Νιόβης να είναι πολύ κοντά στο δικό μου (περνούσα τέσσερις φορές την ημέρα από την πόρτα τους καθώς πήγαινα και γυρνούσα στη δουλειά). Σε λίγο το φιλόξενο σπίτι της οδού Θεσσαλονίκης 29 έγινε για μένα, σ’ εκείνα τα φριχτά χρόνια, ένα καταφύγιο.

Εκεί σχεδιάστηκε η Κινηματογραφική Λέσχη Καβάλας και πήραν σάρκα και οστά τα περιοδικά Αργώ και Σκαπτή Ύλη. Εκεί στα περιθώρια των συζητήσεων για την Αργώ προέκυψε και το πρώτο διήγημα του ΗΧΠ ‘Οι φρακασάνες’. Θυμάμαι τη βαθιά μου συγκίνηση όταν μου το πρωτοδιάβασε στο μικρό δωματιάκι που είχε διαμορφώσει για εργαστήριο. Το διήγημα τελικά μετά από συζητήσεις δημοσιεύτηκε στην Αργώ, τεύχος 4-6, Ιούλιος-Σεπτέμβριος 1962, με το ψευδώνυμο Θανάσης Χιλιώτης. Δημιουργήθηκαν τότε κάποιες παρανοήσεις γιατί πολλοί νόμιζαν πως συγγραφέας του διηγήματος ήταν κάποιος από το συνοικισμό των “χιλίων” (προσφυγικού συνοικισμού της Καβάλας), ενώ το όνομα ανήκε σε αγαπητό πρόσωπο του συγγραφέα στον Πύργο.

Η συγγραφή των κειμένων συνεχίστηκε βέβαια. Το καλοκαίρι του 1968 ο Ηλίας πήρε μετάθεση για την Αθήνα. Η Νιόβη ξανάστησε το ωραίο και φιλόξενο σπίτι τους. Τα κείμενα που γράφτηκαν από το 1962 μέχρι το 1968, όλα στην Καβάλα, αποτέλεσαν το πρώτο του βιβλίο διηγημάτων που τυπώθηκε το 1973 με το όνομα του, χωρίς ψευδώνυμο, και τίτλο Οδοντόκρεμα με χλωροφύλλη.»

Ας δούμε όμως τι θυμάται ο ίδιος ο Ηλίας Παπαδημητρακόπουλος σε συνέντευξή του στο Γιάννη Μπασκόζο στο ΒΗΜΑ στις 3.2.2013 όταν ερωτάται τι θυμάται 50 χρόνια μετά την πρώτη γραφή:

«Θυμάμαι πώς άρχισα να γράφω. Στη δεκαετία του ’60 στην Καβάλα ένας διευθυντής φροντιστηρίου στην πόλη εκδίδει ένα περιοδικάκι, την «Αργώ». Στο φροντιστήριο δουλεύει και ο φίλος μου Γιώργος Χουρμουζιάδης, ο ιστορικός-αρχαιολόγος, και μου προτείνει μαζί με τον ποιητή Πρόδρομο Μάρκογλου να γράψω ένα διήγημα. Μέχρι τότε έγραφα χρονογραφήματα και παρουσιάσεις για έργα τέχνης σε τοπικές εφημερίδες. Είχα έντονο τον νόστο της πατρίδας μου, του Πύργου, είχα πράγματα που με καταδίωκαν κι έτσι έγραψα το πρώτο διήγημα με τίτλο «Φρακασάνες». Τον τίτλο τον επέλεξα για να εντυπωσιάσω. Οι φρακασάνες είναι ένα είδος σύκων. Στο διήγημα όμως περιγράφω ένα άλλο είδος σύκων πρώιμων, ενώ οι φρακασάνες γίνονται πολύ αργότερα. Το δημοσίευσα με ψευδώνυμο, εφόσον υπηρετούσα ως αρχίατρος στον Στρατό και δεν επιτρεπόταν να δημοσιεύω χωρίς έγκριση της υπηρεσίας. Το έστειλα στον Ηλία Πετρόπουλο, χωρίς να του πω τίποτα. Και μου έγραψε «για πρόσεξε αυτόν τον Θανάση Χιλιώτη» – το ψευδώνυμο που χρησιμοποίησα. Μετά το τρίτο διήγημα άρχισα να υπογράφω με το πραγματικό μου όνομα. Σκεφτόμουν ότι οι στρατιωτικοί δεν διαβάζουν και δεν ασχολούνται με αυτά».

Στις 23.1.2014, τη μέρα που τιμούσαν στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών το συγγραφέα για τα 50 χρόνια της πρώτης αυτής συλλογής, ο Β. Καλαμάρας έγραφε στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ για το έργο του:

«Παπαδιαμαντική φυσιογραφία ως προς το ήθος του, χωρίς να έχει επάνω τίποτα το επινοημένο, μετέρχεται το χιούμορ και την ειρωνεία, με πολύ λεπτό τρόπο αλήθεια, για να ανασκευάσει παραδεδεγμένες κοινωνικές αλήθειες. Ολη αυτή η σοφία του αποστάγματος, που θυμίζει βαρύ σε βαθμούς μα φίνο στη γεύση λικέρ, αναδύεται στα εβδομήντα και βάλε διηγήματά του».

Ίσως θα άξιζε μια πρωτοβουλία του Δήμου Καβάλας για συλλεκτική επανέκδοση των έξι τευχών της Αργούς και των τριών της Σκαπτής Ύλης, ώστε να κοσμήσουν τα ράφια της δημοτικής βιβλιοθήκης και πολλών Καβαλιωτών. Ακόμα και η ψηφιακή τους επανέκδοση θα ήταν πολύτιμη.