Οι λέξεις είναι φλέβες

Γράφει η Ηρώ Καραμανλή

Το 1900 ο  Άρθουρ Έβανς, ανακάλυψε στην Κνωσό, εκτός από το ανάκτορο του Μίνωα, τρεις χιλιάδες πινακίδες της υστεροελλαδικής περιόδου  γραμμένες στη Γραμμική Α’ και Γραμμική Β’. Πινακίδες με την ίδια γραφή ανακαλύφθηκαν και στις Μυκήνες, τα Χανιά, την Ελευσίνα, την Πύλο, τη Θήβα και αλλού. Η σημαντική ανακάλυψη του αρχαιολόγου έφερε την έριδα στους κύκλους των ειδικών επιστημόνων που προσπαθούσαν να αποκωδικοποιήσουν την περίεργη γραφή των ευρημάτων διαφωνώντας μεταξύ τους για την προέλευση του αλφαβήτου. Μέχρι το 1952  που ένας μη ειδικός, ο Άγγλος αρχιτέκτονας Μάικλ Βέντρις μαζί με τον  Άγγλο καθηγητή της κλασσικής φιλολογίας, Τζων Τσάντγουικ,  αποκρυπτογράφησαν κι απέδειξαν την ελληνικότητα της Γραμμικής Β’.

Η Γραμμική Β, ένα σύστημα γραφής που χρησιμοποιήθηκε κατά τη Μυκηναϊκή Περίοδο,  αποτελείται από 89 συλλαβογράμματα, που αναπαριστούν συλλαβές με φωνητική αξία και περίπου  260 ιδεογράμματα (ή λογογράμματα), που αποδίδουν έννοιες όπως κρασί, χοίρος, συκιά, άνδρας, γυναίκα, κλπ. και σύμβολα για την απόδοση αριθμών. Οι πινακίδες με τη Γραμμική Β’ χρονολογούνται στα 1370 π. Χ. εκτός από μία που την ανακάλυψε ο καθηγητής Μιχάλης Κοσμόπουλος το 2010 στην Ίκλαινα της Μεσσηνίας και χρονολογείται στα 1450 π. Χ.

Το πιο σημαντικό μετά την αποκρυπτογράφηση είναι πως η Γραμμική Β’  είχε μεγάλη σχέση με την καταπληκτική γλώσσα του Ομήρου!

Η ΛΕΞΗ

Άναξ –ο, αρσ  και Άνασσα –η, θηλ.

Άναξ σημαίνει Κύριος και αποδίδεται στους θεούς και ιδίως στον Απόλλωνα («άγουσι δε δώρα άνακτι» Ιλ. Α’ 390) και αλλού «ο Πύθιος άναξ» (Αισχ. Αγ. 509). Αναφέρεται και από τον Όμηρο που προσφωνεί τον Δία «Ζευ  άνα» (Ιλ. Γ’  351). Η λέξη αποδίδεται και στους Ομηρικούς ήρωες – αλλά ο Αγαμέμνονας ως γενικός αρχηγός καλείται άναξ ανδρών. Ως άνακτες προσφωνούνται τιμητικά και οι άνδρες που έχουν διακριθεί για μεγάλα έργα ή κατέχουν υψηλές θέσεις στην κοινωνία όπως οι υιείς (πρώιμος αττικός τύπος του υιού) και οι αδελφοί του Βασιλέως και γενικά οι άρχοντες και οι ηγεμόνες (Αριστ.  Απόσπ. 483). Αναζητώντας στο λεξικό του Σουίδα τη λέξη στο θηλυκό γένος, βρήκα μία και μόνη σημασία : άνασσα σημαίνει βασίλισσα!

Οι L&S λένε πως η  λέξη ισοδυναμεί με την λέξη Δεσπότης αλλά διαφέρει κάπως από την λέξη Βασιλεύς η οποία κυρίως δηλοί τον πολιτικό άρχοντα ενός τόπου ή μιας φυλής. Την λέξη ήδη την συναντάμε στα μυκηναϊκά (wa-na-ka) και μάλλον αρχικά ήταν θρησκευτικός όρος με την έννοια του προστάτη και του σωτήρα. Η συχνότερη όμως σημασία της λέξης είναι Κύριος, Αφέντης.

Η Γραμμική Α, το σύστημα γραφής που χρησιμοποιήθηκε από τους Μινωίτες, δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί ακόμη.  Πολλές μελέτες επιχείρησαν να προσδιορίσουν τη γλώσσα πίσω από τη Γραμμική Α, αλλά καμία δεν έχει παρουσιάσει πειστικά αποτελέσματα. Οι πινακίδες που ανακάλυψε ο Έβανς περιλάμβαναν σύμβολα γραφής, τα οποία ήταν διαφορετικά από όλα τα σύμβολα που ήταν γνωστά ως τότε. Κάποιοι μελετητές έχουν προσπαθήσει να κατανοήσουν το γενικό μήνυμα ορισμένων κειμένων γραμμικής Α βασιζόμενοι σε ομοιότητες με σύμβολα της Γραμμικής Β. Μολονότι ο Έβανς δεν το έμαθε ποτέ, η Γραμμική Β είναι μια προσαρμογή της Γραμμικής Α που χρησιμοποιήθηκε για να αποδίδει μια αρχαϊκή μορφή της ελληνικής γλώσσας. Ο  Άρθουρ Έβανς έφυγε από τη ζωή περίπου δέκα χρόνια πριν την  αποκρυπτογράφηση της  Γραμμικής Β’.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΣΤΟΝ ΛΑΒΥΡΙΝΘΟ ΤΗΣ ΓΡΑΜΜΙΚΗΣ Β  – FOX MARGALIT – ΕΚΔΟΤΗΣ ΠΕΚ (ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ)

«ΤΟ ΠΑΛΑΤΙ ΤΟΥ ΜΙΝΩΑ ΣΤΗΝ ΚΝΩΣΣΟ» – ΣΥΓΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΑΡΘΟΥΡ ΕΒΑΝΣ – ΕΚΔΟΣΗ: MACMILLAN AND CO, (LONDON)

CRISTIAN VIOLATTI – WORLD HISTORY ENCYCLOPEDIA

ΛΕΞΙΚΟ LIDDEL & SCOTT

ΛΕΞΙΚΟ ΣΟΥΙΔΑ ‘Η ΣΟΥΔΑ