Οι λέξεις είναι φλέβες – Έγκλημα

Γράφει η Ηρώ Καραμανλή

«Πανταχόθεν του Πόντου αγγέλονται σφαγαί.. εις Κερασούντα.. εις Τραπεζούντα και αλλού. Εάν κατάστασις συνεχιστεί, Ελληνισμός Πόντου εξαφανισθήσεται, πριν η διπλωματία προλάβει ασχοληθεί περί αυτού».

Με αυτό το απελπισμένο τηλεγράφημα τον Ιούλιο του 1920, η Επιτροπεία Ποντίων ενημέρωνε με σπαρακτικό τρόπο τον Ελευθέριο Βενιζέλο για τα γεγονότα που αποτέλεσαν την αρχή του τέλους του Ποντιακού Ελληνισμού. Κατά την περίοδο 1914- 1923, οι Τούρκοι θανάτωσαν πάνω από 200.000 Έλληνες του Πόντου. Ο ακριβής αριθμός των θυμάτων δεν έχει προσδιοριστεί, ωστόσο υπάρχουν ιστορικοί και ερευνητές, που υποστηρίζουν ότι αγγίζει τις 350.000. Η σφαγή ήταν αποτέλεσμα του σχεδίου εκτουρκισμού της ευρύτερης περιοχής του Πόντου και στόχος δεν ήταν μόνο οι Έλληνες, αλλά και οι Αρμένιοι. Οι διώξεις είχαν αρχίσει αρκετά χρόνια νωρίτερα, χωρίς όμως να έχουν τον χαρακτήρα της οργανωμένης γενοκτονίας.

Ο  18χρονος Σαλβαδόρ Ράμος την Τρίτη 24 Μαΐου 2022 εισέβαλε οπλισμένος σε δημοτικό σχολείο της πόλης Γιουβάλντι της πολιτείας του Τέξας και σκότωσε 19 μικρούς μαθητές και δύο δασκάλες. Πριν την επίθεση, είχε πυροβολήσει τη γιαγιά του η οποία νοσηλεύεται σε κρίσιμη κατάσταση.

«Θα πάω ν’ ανοίξω πυρ σε ένα δημοτικό σχολείο», ανέφερε το μήνυμα του μακελάρη σύμφωνα με όσα δήλωσε ο Κυβερνήτης του Τέξας στην συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε. Πρόσθεσε δε πως ο  μαθητής λυκείου χρησιμοποίησε τουφέκι εφόδου, ένα εξαιρετικά θανατηφόρο όπλο.

Στην ελληνική μυθολογία η υπέρτατη δύναμη βρίσκει αντίκρισμα στο πρόσωπο της Βίας. Η κόρη του Πάλλαντα, απολάμβανε ιδιαίτερη τιμή από τον Δία, ο οποίος την είχε κοντά του μαζί με τον αδελφό της, Κράτος, που ήταν η προσωποποίηση της κυριαρχίας. Βασική έκφραση της βίας είναι η εγκληματικότητα. Η ανθρωπότητα από κτίσεως κόσμου είναι συνυφασμένη με την αδικία και το έγκλημα. Τα «γιατί» παραμένουν αναπάντητα. Και οι σπάνιες απαντήσεις που άλλοτε κραυγάζουν κι άλλοτε δίδονται σε χαμηλούς τόνους, διχάζουν.

Η ΛΕΞΗ

Έγκλημα, το

Έγκλημα σημαίνει κάθε πράξη εκούσια που συνιστά παράβαση γραπτού νόμου και για την οποία προβλέπεται ποινή από τον Ποινικό Κώδικα. Μεταφορικά, ονομάζεται έτσι,  κάθε πράξη που είναι κακή και ανεπίτρεπτη. Τη λέξη τη συναντάμε σε αρχαία κείμενα και προέρχεται από το αρχαίο ρήμα εγκαλέω – ώ (καταγγέλλω, μηνύω, προσάπτω κατηγορία). Και ενώ η λέξη «έγκλημα» συναντάται από τα αρχαία χρόνια, τα  παράγωγά της, εγκληματίας και εγκληματώ, σχηματίστηκαν,  το πρώτο το 1826 και το δεύτερο το 1864. Αξίζει να επισημάνω πως η λέξη εγκληματώ που προέρχεται από το έγκλημα, χρησιμοποιείται λανθασμένα στο ελληνικό λεξιλόγιο αφού τα ρήματα που προκύπτουν από τα ουσιαστικά σε -μα παίρνουν την κατάληξη –ίζω  όπως : χρώμα – χρωματίζω, γεύμα – γευματίζω,  βήμα – βηματίζω, ανάθεμα – αναθεματίζω, έτσι και το έγκλημα μετατρέπεται σε εγκληματίζω.

Και ποιος δεν γνωρίζει το επικό μυθιστόρημα του Ντοστογιέφσκι «Έγκλημα και τιμωρία» που τελειώνει με τα λόγια του ίδιου του συγγραφέα : «Εδώ αρχίζει η ιστορία της αναγέννησης του ανθρώπου, αλλά αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει θέμα ενός άλλου μυθιστορήματος». Το βιβλίο τυπώθηκε στο περιοδικό του Κατκώφ  «Ρούσκι Βιέστνικ» (Ρωσικός Κήρυξ) το 1864. Ο κύριος ήρωας είναι άνθρωπος εξαιρετικός, έξυπνος και διανοούμενος που αναζητά λύση σε σοβαρά προβλήματα της ηθικής και της κοινωνίας. Ταυτόχρονα ο Ντοστογιέφσκι, στο πρόσωπο του Πορφύριου, περιγράφει τους νέους εργάτες της νομικής μεταρρύθμισης  του Αλέξανδρου Β’. Το πνεύμα της αγάπης, της ευσπλαχνίας και της αυτοθυσίας διαπνέει το έργο του συγγραφέα, το οποίο ανέλυσε άριστα ο Μητροπολίτης Κιέβου και Γαλικίας Αντώνιος στο «Λεξικό των έργων του Ντοστογιέφσκι».

Κλείνοντας, να θυμηθούμε ότι Έλληνα Ντοστογιέφσκι έχουν αποκαλέσει τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη. Όταν «Το έγκλημα και η τιμωρία» του Ντοστογιέφσκι, σε μετάφραση Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, κυκλοφόρησε το 1992 σε βιβλίο από τις Εκδόσεις Ιδεόγραμμα, έντυπα της εποχής εκείνης υπογράμμιζαν ότι «βρισκόμαστε μπροστά σ’ ένα μεγάλης σημασίας εκδοτικό γεγονός», συμπληρώνοντας πως «τα λόγια ή οι αφηγήσεις μορφωμένων μεταφέρονται στα ελληνικά στην καθαρεύουσα έως αρχαΐζουσα, ενώ η γλώσσα, όταν το κείμενο αναφέρεται σε λόγια ή στοχασμούς απλών ανθρώπων, γίνεται λαϊκότερη και απλούστερη· κι εδώ εστιάζεται η ιδιαιτερότητα του μεταφραστικού παπαδιαμαντικού ύφους». Οι παραπάνω γραμμές γράφτηκαν, διότι ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης σε 106 πεντάστηλες επιφυλλίδες στην «Εφημερίδα», από τις 14 Απριλίου ως την 1η Αυγούστου 1889, μας προσέφερε απλόχερα τη μετάφραση (από τα γαλλικά), ενός από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

ΠΗΓΕΣ

ΝΕΩΤΕΡΟΝ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ «ΗΛΙΟΥ»

ΛΕΞΙΚΟ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ, Γ. ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗ

ΛΕΞΙΚΟ LIDDELL & SCOTT

ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ : ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΤΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» – Ο ΜΕΚΕΛΑΡΗΣ ΤΟΥ ΤΕΞΑ