Βιβλία: Το «Κοντό φυτίλι», ‘Miccia corta’, επιστρέφει, σαράντα χρόνια μετά

Ακριβώς 40 χρόνια έχουν περάσει από εκείνη την 3η Ιανουαρίου 1982, όταν με μια από τις πιο συγκλονιστικές ενέργειες του ένοπλου αγώνα στην Ιταλία, την επίθεση στη φυλακή του Ροβίγκο, όταν μερικοί μαχητές της «Πρώτης Γραμμής», ‘Prima Linea’, κατάφεραν να δραπετεύσουν τη Σουζάνα Ρονκόνι, Susanna Ronconi και τρεις ακόμη πολιτικές κρατούμενες.

Το βιβλίο που αφηγείται την ιστορία, αλλά και τι ήταν ο ένοπλος αγώνας στην Ιταλία, γιατί τόσοι πολλοί νέοι αποφάσισαν να πάρουν τα όπλα, να σκοτώσουν και να σκοτωθούν ή να καταλήξουν έγκλειστοι σε φυλακές υψίστης ασφαλείας για δεκαετίες, είναι το «κοντό Φυτίλι» που βγαίνει στα βιβλιοπωλεία για τις εκδόσεις Milieu σε μια νέα έκδοση εμπλουτισμένη με περισσότερες λεπτομέρειες για τη συγκρότηση του κινήματος της «Πρώτης Γραμμής» και για την εμπειρία των βασανιστηρίων και της φυλακής.

Μιλά για το ποια ήταν εκείνα τα χρόνια ο Sergio Segio, ο «comandante Sirio», πρώην αρχηγός της Πρώτης Γραμμής, μιας ένοπλης οργάνωσης της άκρας αριστεράς που έχει μετρήσει περίπου χίλιους μαχητές.

Ο Segio, ο οποίος τελείωσε την ποινή του το 2004 και έκτοτε ασχολείται με τον εθελοντισμό επάνω στα προβλήματα της φυλακής και των τοξικομανιών, αφηγείται το πριν και το μετά εκείνης της δράσης, μια εποχή που ο ένοπλος αγώνας βρίσκονταν ήδη προς το τέλος του. Η επίθεση στη φυλακή Rovigo χρησίμευσε για την απελευθέρωση της Susanna Ronconi, της συντρόφου του Segio, αλλά ένας ηλικιωμένος περαστικός που έβγαζε βόλτα τον σκύλο του ενεπλάκη κατά λάθος στη δράση και πέθανε χτυπημένος από ένα θραύσμα.

«Δεν υπάρχει ποίηση στη βία» είναι η επίγνωση που καθοδηγεί τη μνήμη του Sergio Segio. Η αφήγηση διαδραματίζεται μέσα στη διάρκεια μιας ημέρας, αλλά τοποθετείται στο πλαίσιο μιας ευρύτερης εικόνας που μιλά για το αργό κάψιμο του φυτιλιού που θα έπρεπε να είχε προκαλέσει την αλλαγή. Η σφαγή της Piazza Fontana και η εκατόμβη των θανάτων που ακολούθησαν, η μετάβαση από την ενδεχόμενη βία στον δομικό ένοπλο αγώνα, η απογοήτευση και η απώλεια ενός κοινού μέλλοντος, η φυλακή, είναι τα στάδια μιας διαδρομής που από συλλογική καθίσταται οδυνηρά ατομική, μέσα στη σιωπηλή συνειδητοποίηση όλων όσων πήγαν χαμένα.

Ο Segio συνελήφθη στις 15 Ιανουαρίου 1983, μαζί με τους άλλους αγωνιστές, και αφού κήρυξε οριστικά ολοκληρωμένη την εμπειρία του ένοπλου αγώνα, κατά τη διάρκεια της «μέγιστης δίκης» στο Μιλάνο στην Πρώτη Γραμμή, παρέδωσε τα όπλα που βρίσκονταν ακόμη στα χέρια των υπόλοιπων αγωνιστών ακόμη ελεύθερων, στον αρχιεπίσκοπο Carlo Maria Martini.

Το βιβλίο του «Κοντό Φυτίλι» έχει γίνει πλέον ένα κλασικό των απομνημονευμάτων εκείνων των χρόνων, χάρη στην επιθυμία του συγγραφέα να αφηγηθεί χωρίς λογοκρισία και με μια διαυγή, εσωτερική και ώριμη ματιά όλες τις λεπτομέρειες σχετικά με τη διαμόρφωση του κινήματος και την εμπειρία των βασανιστηρίων και της φυλακής. Από το βιβλίο του Segio, που έλαβε το διεθνές Βραβείο κοινωνικής στράτευσης «Rosario Livatino» το 2003, δημιουργήθηκε η ταινία «La Prima Linea» με πρωταγωνιστές τους Riccardo Scamarcio και Giovanna Mezzogiorno.

Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος