Έξι μέρες πολύ μεγάλης διάρκειας

Umberto Lucarelli, Sei giorni troppo lunghi, Έξι μακρότατες μέρες, Milieu Edizioni € 13,00

Mιλάνο, χρόνια ’70, μάλλον Ιταλία 1979. Δεν θέλω να υπεισέλθω στην αξία και τη σημασία που είχε η δεκαετία του 1970, σε αυτή τη χώρα. Χρόνια κοινωνικών κατακτήσεων, ενεργού πρωταγωνισμού.

Χρόνια που εδώ και καιρό σε αυτά τα μέρη τέθηκαν υπό σιωπή, αποσιωπώνται, όταν τα πράγματα πάνε καλά, δυσφημίζονται και περιορίζονται στον καταχρηστικό και καλό για κάθε περίπτωση ορισμό των «χρόνων του μολυβιού», στη χειρότερη. Λοιπόν, ο Umberto Lucarelli υλοποιεί, με το «Έξι μέρες υπερβολικής διάρκειας», μια σημαντική λειτουργία, γράφει ο  Edoardo Todaro.

Ο Lucarelli πηγαίνει στην αντίθετη τάση και μας φέρνει με τρόπο σθεναρό και αποφασιστικό, στον φεβρουάριο του 1979. Βρισκόμαστε στη μέση μιας γενικευμένης επίθεσης από τις δυνάμεις καταστολής σε όλες εκείνες τις πραγματικότητες που βρίσκονται στο πεδίο της σύγκρουσης και που αμφισβητούν την παρούσα κατάσταση πραγμάτων.

Επομένως, είναι σωστό να θυμόμαστε τα γεγονότα που οδήγησαν τον Lucarelli να τυπώσει αυτό το βιβλίο: Ο Pier Luigi Torregiani ήταν ένας κοσμηματοπώλης και ιδιοκτήτης μιας μικρής επιχείρησης στα βόρεια προάστια του Μιλάνου, στη via Mercantini, στην περιοχή «Bovisa».

Το βράδυ της 22ας Ιανουαρίου 1979, ο Torregiani υπέστη απόπειρα ληστείας ενώ δειπνούσε σε μια πιτσερία. Ο Torregiani αντέδρασε στην απόπειρα ληστείας, με αποτέλεσμα να σημειωθούν πυροβολισμοί που προκάλεσαν τον θάνατο ενός από τους ληστές, του Orazio Daidone.

Την επόμενη 16η φεβρουαρίου, ενώ άνοιγε το μαγαζί μαζί με τα παιδιά του, έπεσε θύμα από μια ομάδα φωτιάς των PAC. Ορισμένοι αγωνιστές των Ένοπλων Προλετάριων για τον Κομμουνισμό δήλωσαν ότι υπέστησαν βαριά βασανιστήρια, για να τους κάνουν να αποκαλύψουν τους ενόχους της δολοφονίας του Torregiani.

Μεταξύ αυτών, ο Sisinnio Bitti, θύμα αστυνομικής βίας, καθώς και άλλα μέλη της Πολιτικής Κολεκτίβας Barona, που ιδρύθηκε το 1974. Οι αυτόνομοι Sisinnio Bitti, Umberto Lucarelli, Roberto Villa, Gioacchino Vitrani, Annamaria και Michele Fatone θα υποβάλουν καταγγελίες στη δικαστική αρχή ότι υπέστησαν βιαιοπραγίες από την αστυνομία, τουλάχιστον δέκα άτομα λέγεται ότι ομολόγησαν, υπό βασανιστήρια, ότι ήταν από τους υλικούς αυτουργούς της δολοφονίας.

Η μεταχείριση στην οποία υποβλήθηκαν οι συλληφθέντες ή μάλλον οι απαχθέντες εγκαινιάζει πλήρως μια τεχνική, η οποία θα επαναληφθεί στο μέλλον του κατασταλτικού σχεδίου με στόχο να δώσει μια αποκλειστικά «εγκληματική» ερμηνεία μιας πολιτικής διαδρομής.

Τεχνική που χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν εναντίον του Alberto Buonoconto, το 1975 και του Enrico Triaca το 1978. Στελέχη και αξιωματούχοι των ειδικών δυνάμεων DIGOS ανταγωνίζονται: ξυλοδαρμοί, γροθιές, αναμμένα σπίρτα κάτω από τα πόδια και τους όρχεις, χτυπήματα στο στήθος μέσα από μια κουβέρτα για να μην αφήσουν σημάδια, αναγκαστική κατάποση νερού με λαστιχένιο σωλήνα, το φως νέον πάντα αναμμένο, οι ψεύτικες εκτελέσεις, μουσική στο ραδιόφωνο σε πλήρη ένταση για να καλύψει τις κραυγές εκείνων που υποβάλλονται σε βασανιστήρια (στην Ιταλία, όχι στην Αργεντινή) κ.λπ.… Δύο από αυτούς που συνελήφθησαν/βασανίστηκαν πρέπει να νοσηλευτούν, μια ιστορία εφήβων που απήχθησαν, ταπεινώθηκαν, βιάστηκαν και βασανίστηκαν.

Μιλώντας γι’ αυτά και  επιστρέφοντας στο «Έξι μέρες πάρα πολύ μακριές», μπορούμε να πούμε ότι αυτό το κείμενο αποκτά μια πρόσθετη αξία σήμερα. Υπάρχουν δύο λόγοι: 1) οι άνθρωποι συνεχίζουν να πεθαίνουν στη φυλακή και από βασανιστήρια και σίγουρα όχι στα χέρια μερικών σάπιων μήλων, μια φυλακή που είναι ένα άχρηστο μέρος, ένα θεσμός ολοκληρωτικός που δεν ωφελεί σε τίποτα, δεν χρειάζεται καθόλου. 2) παρά τις όμορφες ψυχές που συνεχίζουν να επιβεβαιώνουν ότι τα βασανιστήρια δεν υπήρχαν και δεν υπάρχουν στην Ιταλία, πως η «τρομοκρατία» νικήθηκε από τη δύναμη της δημοκρατίας: το «Έξι μέρες πολύ μεγάλης διάρκειας» είναι η ξερή και αποφασιστική διάψευση, και μας λέει ότι στην Ιταλία συνέβησαν αυτά.

Μεταξύ άλλων, ο Λουκαρέλλι αφηγείται για όσα έλαβαν χώρα με αυτόν ως πρωταγωνιστή, και μιλάει σχετικά κυρίως γιατί υπέστη τις παρενέργειες, και μας διηγείται για τη δημοκρατική Ιταλία, σίγουρα όχι για μια χώρα στη Νότια Αμερική.

Ο Λουκαρέλλι μας φέρνει αντιμέτωπους με την επείγουσα ανάγκη της γραφής για να διαπιστωθούν τα γεγονότα, εκείνα τα συμβάντα που αποτελούν μέρος της ιστορίας, ή μάλλον της ιστορίας μας, ακόμα κι αν ήταν, και είναι, ιστορίες συνήθους καταστολής.

Μιλώντας για αυτό το βιβλίο μας αναγκάζει να αναφερθούμε σε ένα θεμελιώδες κείμενο την στιγμή που θέτουμε στοιχεία προβληματισμού για τα βασανιστήρια, τα βασανιστήρια που γίνονται μέρος της μεθοδολογίας των ανακρίσεων, βασανιστήρια ως κανόνας και όχι ως μεμονωμένη πρακτική, αναφέρομαι στο «HENRI ALLEG : La Tortura-Τα Βασανιστήρια» με τη σημαντική εισαγωγή του Jean Paul Sartre. Ο Henri Alleg, διευθυντής της κομμουνιστικής εφημερίδας «Alger republicain» που καταγγέλλει ρητά τις μεθόδους των γάλλων κατακτητών κατά των αλγερινών, και θα υποβληθεί σε βασανιστήρια. Αλλά μας αναγκάζει επίσης να μιλήσουμε στο παρόν: ο Alfredo Cospito και οι πολιτικοί κρατούμενοι στην Ιταλία, με το διαβόητο 41 bis του. η γενοκτονία που λαμβάνει χώρα στην Παλαιστίνη….. Υστ.:  Θα ήθελα να προτείνω ένα βιβλίο για να εμβαθύνουμε στο θέμα που αντιμετωπίσαμε μέχρις εδώ:“Processo all’istruttoria-Δίκη στην ερευνητική διαδικασία”  (πλέον είναι σχεδόν αδύνατο να βρεθεί).

Συμπερασματικά, νομίζω ότι συμφωνώ και προτείνω ξανά:  «… να θυμόμαστε μια ζωντανή εποχή μέσα σε αυτούς που δεν την πούλησαν ποτέ»

Μόλις κυκλοφόρησε το τελευταίο βιβλίο του Umberto Lucarelli με τίτλο “Sei giorni troppo lunghi-Έξι μακρότατες μέρες” – Milieu Edizioni.

Η αμηχανία ενός αθώου: «Μα πώς μπορείς να πεις ποιος ήταν μαζί σου, αυτός που πυροβόλησε, αν δεν πήγες εκεί για να πυροβολήσεις;, σκέφτομαι, Ναι, πήγες λένε, συνειδητοποιούσα όλο και περισσότερο ότι δεν ήταν δυνατόν να μεταπείσεις κάποιον που ήταν απόλυτα πεπεισμένος ότι είχες κάποια σχέση με αυτό, ότι είσαι υπεύθυνος, ότι τελικά είσαι ένας κακοποιός και δολοφόνος και τρομοκράτης, πώς αλλάζεις γνώμη σε έναν αστυνομικό;, σε τρεις, τέσσερις έως πέντε αστυνομικούς που είναι εκεί και οι οποίοι απλώς περιμένουν να υπογράψεις μια αναφορά που έχουν συντάξει, απλά δεν περιμένουν άλλο από το να ενδώσεις, να μην μπορείς πλέον να αντέχεις και να πεις, Εντάξει, φτάνει, αφήστε με ήσυχο, θα τα πω όλα, παραδέχομαι, θα μιλήσω, θα ξεστομίσω κάθε τι, Αλλά τι;, αναρωτιέμαι.»

Μετά τη δολοφονία ενός κοσμηματοπώλη, κατηγορούνται οι νεαροί αγωνιστές μιας αυτόνομης συλλογικότητας της Μπαρόνα-Barona. Κάτω από τα φώτα της δημοσιότητας του ταραχώδους κλίματος του τέλους της δεκαετίας του εβδομήντα, αντιμετωπίζουν ξυλοδαρμούς, προσβολές και ανακρίσεις στο αστυνομικό τμήμα, ακολουθούμενες από μεταφορά στη φυλακή και βασανιστήρια.

Αυτό το επεισόδιο, σκοτεινό όπως πολλά εκείνη την περίοδο, γίνεται το επίκεντρο ενός μυθιστορήματος με γρήγορο ρυθμό. Μέσα σε έξι έντονες ημέρες, η αφήγηση ξετυλίγεται με την επείγουσα ανάγκη να διατηρηθεί η μνήμη μιας εποχής ακόμη ζωντανής στις καρδιές εκείνων που, παρά τις αντιξοότητες, δεν πρόδωσαν ποτέ τα ιδανικά τους.

Πώς να απελευθερωθείς από το κακό που υπέστης: «Έτσι φυτρώνει το μίσος, σκεφτόμουν με την πλάτη στην είσοδο, αν υποφέρεις βία, καταλήγεις να την επιστρέψεις με κάποιο τρόπο, σκεφτόμουν καθώς συνέχιζα να απομακρύνομαι ολοένα και πιο γρήγορα. Η επιθυμία για αντίποινα φυτρώνει, σκεφτόμουν και απομακρυνόμουν όλο και ταχύτερα από εκείνο το μέρος, αλλά σε μένα το μίσος και τα αντίποινα δεν μου γεννήθηκαν ποτέ, αντίθετα με συνεπήρε μια απέραντη θλίψη και μια μεγάλη λύπη για όλους. για εμάς, για αυτούς, τα θύματα, τους βασανιστές, τους δημίους».

Ένα βιβλίο πόνου και ελπίδας, που μας προσκαλεί να αντιμετωπίσουμε το Κακό και το μυστήριο του που εισάγεται στην πράξη. Είναι μια συνεισφορά στον προβληματισμό σχετικά με τη ματαιότητα των βασανιστηρίων που σπάνια χρησιμεύει για τον εντοπισμό ενός ενόχου αλλά σίγουρα κάνει έναν αθώο να υποφέρει άσκοπα.

Ήταν νωρίς το πρωί, χτύπησαν, η μητέρα μου σηκώθηκε να πάει να ανοίξει, αλλά ο πατέρας μου ήταν ήδη στο πόδι διότι ετοιμαζόταν να πάει στη δουλειά, ξυπνάει νωρίς, είναι ξυλουργός, έχει μεγάλα χέρια, τεράστια χέρια, πάντα φοβόμουν αυτά τα χέρια, αλλά ευτυχώς δεν μου έδωσε ποτέ ένα χαστούκι, πάντα ήμουν κακομαθημένος σαν ένα πραγματικό μοναχοπαίδι, ψηλός, μεγαλόσωμος, όπως αυτός, όπως η μητέρα μου, η μητέρα μου, ναι, που πάντα μου τις έβρεχε, και παραλόγως ο πατέρας μου την σταματούσε, προσπαθούσε να την κατευνάσει και να την ηρεμεί, αλλά η μητέρα μου όταν ξεκινά, όταν  θυμώνει δεν σταματάει με τίποτα, λοιπόν εγώ κοιμόμουν ήσυχος, θα ξυπνούσα αργότερα για να πάω στο σχολείο, Ποιος είναι;, ρώτησε ο πατέρας μου με λίγο τρέμουλο στη φωνή του, ήταν πολύ νωρίς, Όταν κάποιος σε καλεί τόσο νωρίς συχνά είναι για κακό, έλεγε ο πατέρας μου, όπως όταν λαμβάνεις ένα τηλεγράφημα, ήταν για να προειδοποιήσει ότι κάποιος είχε πεθάνει, νιώθω η μητέρα μου να με κουνάει, μου λέει ότι είναι η αστυνομία, Η Αστυνομία;, ρωτάω νυσταγμένα, τι θέλει η αστυνομία από μένα;, λέω, σηκώνομαι και βλέπω μερικούς άντρες χωρίς στολή, ο ένας μάλλον κομψός, οι άλλοι φειδωλοί, είναι ευγενικοί, η μητέρα μου τους ετοιμάζει καφέ ακόμα με τη ρόμπα της, όλοι κάθονται και ένας από αυτούς έχει τα μάτια επάνω μου ενώ ετοιμάζω τα ρούχα να φορέσω: βελούδινο παντελόνι, πουλόβερ και μπουφάν, Πρέπει να έρθεις μαζί μας για απλό έλεγχο, λέει ο κομψός που πρέπει να είναι το αφεντικό, επεμβαίνει ο πατέρας μου, λέει ότι πρέπει να πάει στη δουλειά – είναι άνθρωπος που μιλάει λίγο, βασικά λόγια, σαν μαραγκός, έτσι σκεφτόμουν πάντα από παιδί: ότι οι ξυλουργοί μιλούσαν ελάχιστα και για αυτό τον λόγο ο Geppetto είχε φτιάξει μια μαριονέτα για τον εαυτό του, λέει ότι πρέπει να βγει αμέσως αλλά δεν καταλαβαίνει γιατί για απλούς ελέγχους όπως λένε αυτοί, όπως μόλις είπαν, είναι αναγκαίο να έρχονται στα σπίτια των ανθρώπων τέσσερις μαζί, στις έξι το πρωί; Δεν έφτανε απλά να καλέσετε το παιδί μου; ερώτηση – τώρα αντιλαμβάνομαι πως αυτή τη φορά βάζει μαζί ένα σωρό λέξεις ίσως επειδή τρόμαξε που βρίσκεται στο σπίτι η αστυνομία έστω και με πολιτικά, σεμνά, ήρεμη φαινομενικά, χωρίς προτεταμένα αυτόματα και όπλα στο χέρι όπως στις αστυνομικές ταινίες που αρέσουν τόσο πολύ στη μαμά – αυτοί κοιτάζονται, οι αστυνομικοί, γνέφουν, ο κομψός ψιθυρίζει ότι παίρνουν εντολές, πως βρίσκεται σε εξέλιξη μια έρευνα, να παραμείνει ήρεμος, πολλές άλλες φράσεις που πετάγονται εκεί έξω, οι οποίες αντί να καθησυχάζουν έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα και μου προκαλούν ένταση, είναι σαν μια λιτανεία, και ο πατέρας μου βγαίνει σε αυτή τη λιτανεία και πρώτα με χτυπάει στον ώμο και με κοιτάζει από τα γυαλιά του στα γυαλιά μου και κοιταζόμαστε στις αντανακλάσεις των φακών και μετά φεύγει, τον ακούω να κατεβαίνει τις σκάλες διστακτικά, ακούω το βήμα του μες τη σιωπή του πρωινού, ένα βήμα που δεν θα ήθελε να πάει μπροστά, που θα ήθελε να γυρίσει πίσω, και τώρα είμαι ντυμένος και έτοιμος, Να πιείς έναν καφέ, λέει η μητέρα μου, Φάε ένα μπισκότο, λέει η μητέρα μου, σε μια στιγμή είμαστε στο αυτοκίνητο, υπάρχουν άλλα αυτοκίνητα κάτω και κοιτάζω ψηλά και βλέπω τη μητέρα μου στο μπαλκόνι ακόμα με το νυχτικό της αν και έξω κάνει κρύο, είναι χειμώνας, τη βλέπω εκεί μου κάνει ένα νόημα με το χέρι καθώς μπαίνω στο αυτοκίνητο και ξαφνικά νιώθω να πνίγομαι λιγάκι, νιώθω να πνίγομαι, ανεβαίνει πάνω μου ο καφές, ανεβαίνει στο λαιμό και το μπισκότο, τα αυτοκίνητα δεν είναι αστυνομικά, είναι κανονικά αυτοκίνητα, οι άλλοι χαμογελούν, φαίνεται σαν να πάμε σε δεξίωση, αντιθέτως κατευθυνόμαστε προς την αστυνομική διεύθυνση και ο άντρας ο κομψός με ρωτάει στο φτερό, αλλά ευγενικά αν είμαι εγώ ο διανοούμενος της ομάδας, o αρχηγός, ο ιδεολόγος, με ρωτάει όλα αυτά τα πράγματα που είναι το ίδιο πράγμα και τα επαναλαμβάνει ενώ ο οδηγός προχωρά το αυτοκίνητο ολοταχώς, κάνει τη μηχανή να βρυχάται σαν να έπρεπε να φτάσουμε στην ώρα μας σε ένα ραντεβού: Ποια ομάδα;, ρωτώ; την Κολεκτίβα;, Η ομάδα που πυροβόλησε, απαντά, δεν ξέρω τίποτα, λέω, εγώ είμαι ένας από την Αντιφασιστική Αυτόνομη Συλλογικότητα Barona, δεν πηγαίνω να πυροβολώ, επαναλαμβάνω και βγάζω γυαλιά και τα καθαρίζω με το μαντήλι, τα καθαρίζω σχολαστικά, νευρικά και τα χέρια μου τρέμουν λίγο ενώ το αυτοκίνητο τρέχει τρελαμένο και εγώ σκέφτομαι μόνο και μόνο τη Βαλέρια, μικροκαμωμένη, μεγάλο στήθος, το χαμόγελο στο στρογγυλό παιδικό της πρόσωπο, σκέφτομαι τη Valeria και τα φιλιά που ανταλλάξαμε το προηγούμενο βράδυ, σκέφτομαι τη Βαλέρια για να μην κοιτώ άλλο αυτά τα πρόσωπα που φαίνονται ευγενικά αλλά δεν είναι, φαίνεται ότι είναι μια φτηνή παράσταση, Τι στο διάολο θέλετε από μένα;, μου έρχεται να πω αλλά δεν το λέω, είμαι με τη Βαλέρια, της χαϊδεύω το πρόσωπο, τα χέρια , αγγίζω ελαφρά τις θηλές της, Σε συμφέρει να μιλήσεις αμέσως, η αντρική φωνή με διακόπτει, η ίδια με αυτή νωρίτερα, πιο απότομη, πάντα ευγενική αλλά σταθερή, πίσω από την ευγένεια αρχίζει να αναδύεται ένας υπαινιγμός ερεθισμού, ξινή, εγώ κοιτάζω τη Βαλέρια και σιωπώ, βάζω το χέρι μου ανάμεσα στους μηρούς της και μένω σιωπηλός στο αυτοκίνητο, τη σφίγγω επάνω μου μπροστά στα πρόσωπα τους, της φιλάω το λαιμό που έχει γεύση αλοιφής επειδή την πονούσε ο αυχένας, τους ώμους και τις πλάτες, Καλύτερα μίλα αμέσως, επαναλαμβάνει τη φωνή, λίγο πιο σκληρή αλλά ακόμα ευγενική, Να μιλήσω για τι πράγμα;, πρέπει να απαντήσω ενώ απομακρύνομαι ελαφρώς από το σώμα της Βαλέρια ακριβώς τη στιγμή που είναι όλη ερεθισμένη, Είμαι έτοιμη, μου λέει, όπως το λέει αυτή, προσκαλώντας με να μπω.

Στα βιβλιοπωλεία Sei giorni troppo lunghi του Umberto Lucarelli (Milieu edizioni 2024, σελ. 107, € 13,50).

Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος    Carmilla on line