Μνήμης χάριν

Τον γνώρισα από κοντά στη Σαντορίνη στο Διεθνές συνέδριο «L’ architecture vernaculaire aux iles de la mer egee», το μακρινό 1981. Είχε συγκεντρώσει τότε στο αλώβητο από τον τουρισμό νησί όλους τους Βαλκάνιους ειδικούς σε ένα εξαιρετικά οργανωμένο συνέδριο με τον ίδιο και τη γυναίκα του να οργανώνουν τα πάντα, σαν να μας φιλοξενούσαν στο σπίτι τους. Από αυτό το συνέδριο θεωρώ ότι προέκυψε το 1993, το εξαιρετικό βιβλίο της Μέλισσας «Βαλκανική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική», όπου ο ίδιος έγραψε το λήμμα για τη χώρα μας.

Στο συνέδριο γνωρίσαμε ένα αληθινό άρχοντα, που μας έδωσε την ευκαιρεία να ρθούμε σε επαφή και να δημιουργήσουμε για χρόνια φιλίες με ταλαντούχους Τούρκους και Βούλγαρους καθηγητές. Ειδικά οι Βούλγαροι ήταν φανερό ότι αναγνώριζαν πλήρως τις καταπληκτικές του ικανότητες στο σχέδιο, στην καταγραφή, και στη μελέτη των παραδοσιακών συνόλων, πολύ περισσότερο από εμάς τους Έλληνες. Για αυτό τα πανεπιστήμια τους αλλά και η Ακαδημία τους από το 1985 του απέδωσαν τις ανώτερες τιμές.

Η Αρχιτεκτονική Σχολή του Δ.Π.Θ. τον τίμησε το 2015. Ευτυχώς, γιατί η Θράκη αλλά ειδικά η Μακεδονία του οφείλει τα μέγιστα. Αρχικά γιατί εκπαίδευσε γενιές αρχιτεκτόνων, που είχαν την δυνατότητα να τον έχουν δάσκαλο κυριολεκτικά νυχθημερόν, καθώς τους επέβλεπε διαρκώς ζώντας τις περισσότερες ώρες στο εργαστήριο. Κυρίως όμως οφείλει πολλά στο δάσκαλο που δεν περιορίστηκε στην εκπαίδευση, αλλά έστειλε πολύ νωρίς τους φοιτητές σ΄ όλη τη Μακεδονική επικράτεια για να αποτυπώσουν τους παραδοσιακούς οικισμούς, όταν αυτοί διασωζόταν χωρίς επεμβάσεις, με αποτέλεσμα να τους εκτιμήσουν. Χάρις στην εμμονή του στην αποτύπωση είχε θησαυριστεί στο Σπουδαστήριο Μορφολογίας του Α.Π.Θ., ένα τεράστιο πλήθος σχεδίων και κυρίως μακετών που δωρήθηκε πρόσφατα από τον ίδιο στο Δήμο Βέροιας, πολύτιμο υλικό για τους μελετητές, αλλά και για την αναστήλωση των μνημείων.

Αλλά κυρίως η Μακεδονία του οφείλει το πλήθος των δημοσιεύσεων του. Τα βιβλία του για τις βυζαντινές εκκλησίες της Άρτας, Καστοριάς, Βέροιας, Αγ. Αχιλείου στην Πρέσπα, για τις μεταβυζαντινές εκκλησίες της Πέλλας, της Φλώρινας, των Γρεβενών, για τα κάστρα της Ρεντίνας, για την παραδοσιακή αρχιτεκτονική με έμφαση στην αγαπημένη του Βέροια.

Θα τον θυμόμαστε πάντα, πληθωρικό σε όλα, να παθιάζετε με το Σαμουήλ και τον μαγικό χώρο της Πρέσπας, να αγωνιά για την αγαπημένη του Βέροια, να περπατά χιλιόμετρα στα βήματα βυζαντινών αυτοκρατόρων και στρατηγών, αλλά κυρίως σαν λάτρη της Μακεδονίας, αυτής της περιοχής που την επωφθαλμιούν εχθροί και φίλοι με τόσο συστηματικό τρόπο. Γιατί καθώς κατά δήλωσή του ήταν Μακεδών εξ Αρκαδίας, άφησε τη σιγουριά και την ηρεμία της Αρκαδικής γης για να διανύσει και να εξερευνήσει κάθε χιλιόμετρο της μαρτυρικής Μακεδονικής γης, για να τραυματιστεί, να πονέσει κατά δήλωσή του και να ξεπληρώσει αυτός το χρέος το δικό μας. Ο τίτλος που του ταιριάζει είναι αδιαμφισβήτητα οδίτης της Μακεδονίας.

ΚΑΛΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟΝ ΟΜΟΤΙΜΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΤΟΥ Α.Π.Θ. ΝΙΚΟΛΑΟ ΜΟΥΤΣΟΠΟΥΛΟ (1927-2019). ΟΛΟΙ ΟΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ ΤΟΥ Α.Π.Θ., ΤΟΥ ΟΦΕΙΛΟΥΜΕ ΜΕΓΑΛΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΜΑΣ!
Σαπφώ Αγγελούδη-Ζαρκάδα