28/04/2025
ο Marco Aime (*) απαντά στον Ernesto Galli della Loggia.
Πολλές φωνές υψώθηκαν κατά των κατευθυντήριων γραμμών για τη διδασκαλία της ιστορίας, και, δυστυχώς, η φράση «Μόνο η Δύση γνωρίζει την ιστορία» κατέληξε να γίνει διάσημη.
Ο συγγραφέας, Ernesto Galli della Loggia, αφού δήλωσε ότι «στην Ιταλία είναι πολύ σπάνιο να μπορεί κάποιος να συζητήσει επί της ουσίας: είναι καλύτερο να δυσφημεί τον συνομιλητή», υπερασπίζεται τον εαυτό του δυσφημώντας τους επικριτές του, κατηγορώντας τους ότι δεν γνωρίζουν την ιταλική γλώσσα.
Δεν ήθελε να πει ότι οι άλλοι δεν έχουν ιστορία, αλλά «ότι μόνο σε εκείνη την γεωϊστορική περιοχή που ονομάζεται Δύση η γνώση των ιστορικών γεγονότων και ο στοχασμός πάνω σε αυτά έχουν οδηγήσει σε μια πολύ ιδιαίτερη πολιτιστική διάσταση…»
Το πρώτο συστηματικό κινεζικό ιστορικό κείμενο, το Shiji (Αναμνήσεις ενός ιστορικού), γράφτηκε από τον Sima Qian τον 2ο αιώνα π.Χ., και στις αρχές του 700 μ.Χ. ο Liu Zhiji συνέταξε το Shitong, στο οποίο περιγράφει το γενικό περίγραμμα των επίσημων δυναστικών ιστοριών της περιόδου των Εμπόλεμων Κρατών, τη δομή τους, τις μεθόδους τους, την ακολουθία, πάνω στην οποία θα διαμορφωνόταν η μελλοντική κινεζική ιστοριογραφία.
Ο Πέρσης αλ-Μπιρουνί- al-Biruni (10ος αιώνας) έγραψε μια πραγματεία για τη χρονολογία των αρχαίων λαών (al-Āthār al-bāqiya), πλούσια σε πολύτιμες ιστορικές και πολιτιστικές πληροφορίες, και ένα περιεκτικό έργο για την Ινδία και τον πολιτισμό της (Kitāb al-Hind), χάρη στις γνώσεις του για τα σανσκριτικά και το βαθύ επιστημονικό του ενδιαφέρον για έναν ξένο πολιτισμό.
Ο Ιμπν Χαλντούν-Ibn Khaldun (14ος αιώνας), ο οποίος εξάλλου εκτιμήθηκε ιδιαίτερα στη Δύση για τον νεωτερισμό των εννοιών του, εισήγαγε στον ισλαμικό κόσμο την έννοια της «κυκλικής ιστορίας», βασισμένης σε βλάσφημους παράγοντες που δημιουργούνται από τη φυσική τάση των γενεών με μόνιμη έδρα, κληρονόμων των νομάδων κατακτητών, να αποδυναμώνονται, αλλά οι οποίοι στη συνέχεια παρασύρονται σε μια προοδευτική και αδυσώπητη παρακμή από τον πλούτο και τον αστικό τρόπο ζωής.
«Πολύ καλά. Αλλά τότε, έξω τα ονόματα (και ίσως ακόμη και οι ημερομηνίες)! Ας ονομάσουμε οτιδήποτε παρόμοιο με τον διάλογο που αναφέρει ο Θουκυδίδης μεταξύ των αθηναίων πρεσβευτών και των Μήλιων ή στις σελίδες του «Ηγεμόνα»-Il Principe, που δεν έχει δει το φως της δημοσιότητας σε αυτά τα μέρη!
Έξω τα ονόματα από κάτι που να μοιάζει με τη Διακήρυξη των δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη και δεν φέρει το στίγμα του δυτικού πολιτισμού!», απαντά ο Galli Della Loggia..
Πολύ ωραία, ο ινδός ηγεμόνας Ασόκα-Aśoka (304-232 π.Χ.) εισήγαγε νόμους που αντιπροσώπευαν μια πραγματική πολιτιστική επανάσταση: το κυνήγι, ακόμη και ο τραυματισμός ζώων, απαγορεύτηκε, η αυστηρότητα των ποινών μειώθηκε, παραχωρήθηκε αμνηστία τουλάχιστον είκοσι πέντε φορές σε κρατούμενους και καταδικασμένους σε θάνατο, χτίστηκαν νοσοκομεία για ανθρώπους και ζώα, πανεπιστήμια, δωρεάν ξενώνες για τους προσκυνητές, συστήματα άρδευσης και ποτάμιας κυκλοφορίας, και νέοι δρόμοι.
Οι νόμοι του απαγόρευαν κάθε διάκριση λόγω κάστας, πίστης ή πολιτικής πεποίθησης. Γενικά, οι νομοθεσίες εισήγαγαν νέους περιορισμούς, αλλά δεν αρνήθηκαν καμία από τις προϋπάρχουσες ηθικές αρχές των διαφόρων θρησκειών που αποτελούσαν την αυτοκρατορία.
Το 604 μ.Χ. Γ. (εξακόσια χρόνια πριν από τη Μάγκνα Κάρτα) ο πρίγκιπας της Ιαπωνίας Σοτόκου-Shotoku εισήγαγε το Σύνταγμα των δεκαεπτά άρθρων στο οποίο διαβάζουμε: «Οι σημαντικές αποφάσεις δεν πρέπει να λαμβάνονται από ένα μόνο άτομο».
Αντίθετα, πρέπει να συζητούνται από περισσότερους ανθρώπους (…) Δεν πρέπει να νιώθουμε καμία δυσαρέσκεια, όταν κάποιος δεν συμφωνεί μαζί μας. Επειδή όλοι οι άνθρωποι έχουν μια καρδιά, και κάθε καρδιά έχει τις κλίσεις της».
Τον 12ο αιώνα, ο εβραίος φιλόσοφος Μαϊμονίδης, αναγκασμένος να εγκαταλείψει την Ευρώπη λόγω της μισαλλοδοξίας, βρήκε καταφύγιο στην αυλή του Σαλαντίν, ενός μεγάλου υπερασπιστή του Ισλάμ, ο οποίος του απένειμε και σημαντικές θέσεις.
Ενώ ο Τζορντάνο Μπρούνο-Giordano Bruno καιγόταν στην πυρά στο Κάμπο ντεϊ Φιόρι-Campo dei Fiori, ο αυτοκράτορας μoυγκάλ Ακμπάρ-moghul Akbar, Αμπού’λ-Φαθ Τζαλάλ-ουντ-Ντιν Μουχάμαντ Ακμπάρ επιβεβαίωνε την ανάγκη για διάλογο μεταξύ των διαφορετικών θρησκειών της Ινδίας.
«Να σβηστούν τα ονόματα των τόπων στη γη όπου πριν από την Ευρώπη υπήρξε κάτι παρόμοιο με τον αποκεφαλισμό ενός βασιλιά με διάταγμα του Κοινοβουλίου ή κάτι συγκρίσιμο με την καθολική ψηφοφορία!»
Ο Νέλσον Μαντέλα, στην αυτοβιογραφία του με τίτλο Μακρύς Δρόμος προς την Ελευθερία, θυμάται πώς ως αγόρι είχε εντυπωσιαστεί από τη δημοκρατική διεξαγωγή των συζητήσεων στο χωριό καταγωγής του, το Μκχεκεζεβένι, Mqhekezeweni, όπου όλοι είχαν το δικαίωμα να μιλούν.
Στο βιβλίο τους «Αφρικανικά Πολιτικά Συστήματα» (1940), οι Meyer Fortes και Edward E. Evans Pritchard υποστηρίζουν ότι «η δομή του αφρικανικού Κράτους προϋποθέτει ότι οι βασιλιάδες και οι αρχηγοί κυβερνούν στη βάση της συναίνεσης».
Μιλούν για τα παραδοσιακά Κράτη, πριν φτάσουν οι δυτικές δυνάμεις να φέρουν τη «δημοκρατία». Και σε πολλά αφρικανικά χωριά ισχύει η αρχή της ομοφωνίας της συνέλευσης και όχι της πλειοψηφίας.
Σε πολλά αφρικανικά βασίλεια υπήρχαν μορφές ελέγχου επί του κυρίαρχου, οι οποίες μπορούσαν να οδηγήσουν ακόμη και στην εξάλειψη του ίδιου του μονάρχη, εάν υπερέβαλε στη συμπεριφορά του.
Μεταξύ των Μπαμιλέκε-Bamileke του Καμερούν, κάθε πρωί το αντίστοιχο του γελωτοποιού υπενθύμιζε στον ηγεμόνα ότι θα μπορούσε να καταλήξει στη σκόνη ανά πάσα στιγμή.
Κανείς δεν θέλει να καταδικάσει τη Δύση a priori, αλλά ούτε θέλει να οικειοποιηθεί για τον εαυτό του την πρωτοκαθεδρία όλων όσων είναι καλά (για εμάς), καταδικάζοντας τους άλλους σε ένα είδος ιστορικής-πολιτισμικής θέσης δεύτερης κατηγορίας.
Πάνω απ’ όλα, αυτός ο διαχωρισμός αρνείται τις πολλές καρποφόρες ανταλλαγές που είχε ο δυτικός κόσμος με άλλες περιοχές του κόσμου. Περικλείει έναν υποτιθέμενο πολιτισμό-κουλτούρα σε έναν φράχτη, ο οποίος στην πραγματικότητα ήταν πάντα ανοιχτός, ευτυχώς.
Θα πρέπει πραγματικά να λάβουμε σοβαρά υπόψη τα λόγια του βραβευμένου με Νόμπελ Αμάρτια Σεν-Amartya Sen, όταν γράφει: «Υπήρξαν σπουδαία παραδείγματα ανοχής και μισαλλοδοξίας και από τις δύο πλευρές αυτής της υποτιθέμενης ριζοσπαστικοποίησης του κόσμου».
Αυτό που πρέπει να διορθωθεί είναι η θέση, η οποία είναι αποτέλεσμα και μόνο της άγνοιας, περί δυτικής εξαιρετικότητας σε θέματα μισαλλοδοξίας. Αλλά δεν υπάρχει κανένας λόγος να την αντικαταστήσουμε με μια εξίσου αυθαίρετη γενίκευση του αντίθετου πρόσημου».
(*) Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Domani» και στη συνέχεια ανακτήθηκε από τον comune.info.
Ένα σχόλιο
- η Laura Galassi 26 Aπριλίου 2025 16:32 λέει: Αρκεί να αναζητήσουμε τους πολυάριθμους νόμους, εφευρέσεις, ανακαλύψεις, τεχνικές κατασκευής, δημιουργία βασικών οργάνων, ιατρικές, μαθηματικές, επιστημονικές, γλωσσικές γνώσεις (βλ. γραφή και στη συνέχεια αλφάβητο, λογοτεχνία, ποίηση) κ.λπ. κ.λπ., που ανέπτυξαν οι Ινδοί, οι Κινέζοι, οι λαοί της Μέσης Ανατολής (Ασσύριοι, Σουμέριοι, Βαβυλώνιοι, Φοίνικες), οι Αιγύπτιοι, οι Πέρσες, οι Χετταίοι, οι λαοί της Αυτοκρατορίας της Γουινέας, αιώνες και ακόμη και χιλιάδες χρόνια, πριν «ανακαλυφθούν» από τους Ευρωπαίους.
Πολλές καινοτομίες έφτασαν στην Ευρώπη πολύ σταδιακά από τους λαούς της Μέσης Ανατολής, όταν η έννοια της Ευρώπης και των Ευρωπαίων δεν υπήρχε ακόμη και οι φυλές που ζούσαν εκεί βρίσκονταν ακόμη σε μεγάλο βαθμό σε σχεδόν ή εντελώς πρωτόγονη κατάσταση. Στη συνέχεια, ήρθαν σε επαφή με τους πιο ανατολίτικους μέσω πολιτιστικών ανταλλαγών με τους Άραβες, όταν οι τελευταίοι εισήλθαν στις τιμές της Ιστορίας και απορρόφησαν, στην ενδιάμεση θέση τους, τις πιο ποικίλες πολιτισμικές πτυχές των διαφόρων λαών, ενσωματώνοντάς τες και τελειοποιώντας τες, μέχρι που έγιναν ο πιο λαμπρός πολιτισμός από τον 8ο έως τον 15ο αιώνα, όταν ζευγαρώθηκε από την Αναγέννηση. Αν ο Γκάλι Ντάλα Λότζια δεν γνωρίζει αυτά τα γεγονότα, πώς μπορεί να αποτελέσει επαρκή συνομιλητή για να σκιαγραφήσει σοβαρά ιστορικά προγράμματα;
Mιχάλης ΄Μίκε’ Μαυρόπουλος La Bottega del Barbieri
