Ένα μήνα μετά

Μετά τον πρώτο μήνα του πολέμου, σήμερα είμαστε ίσως σε θέση να κάνουμε υποθέσεις (που ωστόσο θα παραμείνουν τέτοιες) για το πώς θα «λήξει» η σύγκρουση.

Οι συγκρούσεις μέσα στη σύγκρουση είναι τρεις. Υπάρχει η σύγκρουση «επιτιθέμενου κι αυτού που δέχεται επίθεση» που προκλήθηκε από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, υπάρχει η σύγκρουση »προβοκάτορα και αυτού που δέχτηκε την πρόκληση» μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας που μέχρι τώρα ήταν δύο ισότιμοι πλανητάριοι στρατιωτικοί ανταγωνιστές που έχουν λίγο πολύ το ίδιο πυρηνικό κληροδότημα, υπάρχει η σύγκρουση υπό την ηγεσία των ΗΠΑ «δημοκρατίες εναντίον απολυταρχιών», που ήταν το πρόγραμμα εξωτερικής πολιτικής του Μπάιντεν στις εκλογές, με την οποία οι αμερικανοί προσπαθούν να διπολώσουν τον κόσμο, παίζοντας έτσι το παιχνίδι τους για να καθυστερήσουν την έλευση μιας πολυπολικής τάξης που θα σχετικοποιούσε τη δύναμη, τον πλούτο και την επιρροή τους.

Γράφει ο pierluigifagan πως Οι τρεις συγκρούσεις δεν μπορούν να κατανοηθούν ως αποσυνδεδεμένες, είναι αλληλένδετες μεταξύ τους και αυτό καθορίζει την πολυπλοκότητα της ανάλυσης. Ταυτόχρονα όμως διευκολύνει τη στρατηγική τους ανάγνωση. Μολονότι η αμερικανική επικοινωνιακή στρατηγική προκαλεί κρανίου τόπο γύρω από όλα όσα δεν αναφέρονται στην Ουκρανία, με αυτήν την εμμονική επανάληψη της μορφής «επιτιθέμενος- αυτός που δέχεται επίθεση», είναι ακριβώς έξω από την απλή ουκρανική σύγκρουση που πρέπει να βρεθεί το στρατηγικό κλειδί.

Χθες τελείωσε ο πρώτος μήνας του πολέμου και, όπως ήταν αναμενόμενο, τελείωσε με μια παγκόσμια ομιλία του αμερικανού προέδρου. Ο Μπάιντεν μας έχει ενημερώσει ότι αυτή η σύγκρουση δεν θα κρατήσει μήνες αλλά χρόνια. Γιατί;

Προφανώς επειδή η σύγκρουση που βασίζεται στη μορφή «δημοκρατία εναντίον αυταρχίας» βρίσκεται σε γεωπολιτικό-ιστορικό υπόβαθρο. Η μάχη μεταξύ μονο-δι-πολικού κόσμου και πολυπολικού κόσμου βρίσκεται σε φάση ιστορικής μετάβασης, σίγουρα δεν είναι κάτι που γίνεται σε σύντομο χρονικό διάστημα. Και είναι ακριβώς για να κερδίσουν χρόνο που οι ΗΠΑ ξεκίνησαν αυτήν την προβοκάτσια μόλις οι ρώσοι τους έδωσαν την ευκαιρία.

Αλλά και η σύγκρουση μεταξύ των δύο ατομικών υπερδυνάμεων, η οποία με τη σειρά της είναι μια σύγκρουση που περιλαμβάνεται σε αυτήν της πολυπολικής μετάβασης, όπου για τους αμερικανούς είναι απαραίτητο να αποδυναμώσουν τον πιο τρομερό εχθρό σε στρατιωτική κλίμακα, έχει την ίδια στρατηγική χρονική αναγκαιότητα. Όπως ειπώθηκε πρόσφατα, υπάρχουν εκείνοι που έχουν διαβάσει ολόκληρο τον ψυχρό πόλεμο ως μια μακρά πίεση μεταξύ της τεράστιας αμερικανικής ικανότητας δαπανών και των περιορισμένων σοβιετικών δυνατοτήτων. Ο εξαναγκασμός της ΕΣΣΔ να χρησιμοποιεί πόρους για το στρατιωτικό κλειδί οδήγησε σε οικονομική, κοινωνική και ως εκ τούτου πολιτική αποτυχία, και έτσι έγινε.

Σήμερα, πάλι, η διατήρηση της Ρωσίας σε ημι-μόνιμη κατάσταση σύγκρουσης, για χρόνια, και επιπλέον υπό βαριές κυρώσεις, στοχεύει στις ίδιες συνέπειες. Συμπεριλαμβανομένης της ελπίδας ότι κάποιος Έλστιν, αργά ή γρήγορα, θα πάρει τη θέση του Πούτιν, όπως είπε ξεκάθαρα χθες ο Μπάιντεν, δημιουργώντας ένα συγκλονιστικό διπλωματικό επεισόδιο. Άλλες δορυφορικές συγκρούσεις όπως στον Καύκασο, στην Κεντρική Ασία, εξεγέρσεις στη Λευκορωσία, επανάληψη στη Συρία, τη Λιβύη ή ίσως νέες δεσμεύσεις στις πολικές θάλασσες ή του Barents με κάποιο ιαπωνικό πλοίο, και οποιοδήποτε άλλο στρατηγικό θέατρο στο οποίο εμπλέκεται η Ρωσία, θα επιδεινώσουν το δίλημμα μεταξύ «ολοένα και πιο σπανίων πόρων και πιθανών εναλλακτικών χρήσεων, προορισμών, καθηκόντων». Όντας μια επιθετική και σε πόλεμο δύναμη, η Ρωσία θα αποκλειστεί από το διεθνές φόρουμ και αυτό θα αποδυναμώσει ολόκληρη την αντίπαλη πλευρά στην πολυπολική αντιπαράθεση.

Αυτές οι δύο συγκρούσεις βασίζονται σε ένα ακόμη παρόν πλεονέκτημα πόρων, όλο και περισσότερο τώρα που οι ΗΠΑ γίνονται ΗΠΑ + Υπόλοιπη Δύση + Μεγάλη περιοχή δυτικής επιρροής, και με ένα πλεονέκτημα πόρων και μια μόνιμη σύγκρουση, υπάρχει μόνο να κάνεις το χρόνο να δουλεύει υπέρ σου, όχι πολύ αλλά αρκετά.

Φυσικά, αυτό δεν θα λειτουργούσε αν δεν ήταν η Ουκρανία και η προθυμία της να θυσιαστεί για τον σκοπό. Από την άποψή τους δεν είναι μια κακή στρατηγική, το αντίθετο. Να μπορείς να είσαι η αιχμή του δόρατος του ΝΑΤΟϊκού περιβάλλοντος, έστω και χωρίς τις προστατευτικές εγγυήσεις του άρθρου 5 είναι η καλύτερη δυνατή στρατιωτική θέση για να μείνεις ζωντανός σε αντιπαράθεση με τους ρώσους, αν και προφανώς όλα αυτά με κόστος χιλιάδων θυμάτων και υλικών καταστροφών. Ακόμα καλύτερα από τη συνθηκολόγηση όμως. Και μην απαξιώνετε τα πλεονεκτήματα της δωρεάν χρηματοδότησης και του εξοπλισμού για χρόνια, για τη σκληρή δουλειά που θα γίνει.

Υπάρχει λοιπόν αυτός που δέχεται επίθεση ο οποίος είναι πρόθυμος να συνεχίσει τον ρόλο του επί μακρόν χωρίς να τα παρατήσει, σε αυτό το σύστημα η ηγεσία των ΗΠΑ θα επενδύσει για να κάνει τους ρώσους να αποτύχουν, αν όχι να προκαλέσουν τη μοιραία «αλλαγή καθεστώτος», όλα αυτά θα επιβάλλουν άμεσα και έμμεσα την μείωση της μετάβασης της πολυπλοκότητας στο πολυπολικό σε ένα άνετο διπολικό με χίλιες περιφερειακές τριβές σε πολλά τραπέζια (εμπορικές, οικονομικές, χρηματοπιστωτικές, κυρώσεις, νομικές, πολυμερείς, επιστημονικών και τεχνολογικών ανταλλαγών κ.λπ.). Δεν θα υπάρξει μια άμεση αντιπαράθεση μεταξύ της Δύσης και της Πολυπολικών, αλλά μια έμμεσα παρατεταμένη αντιπαράθεση στην οποία οι πρώτοι θα χρεώνουν αλμυρές τιμές σε όλους εκείνους που επιμένουν στους αντι-εξουσιαστικούς τους στόχους. Μεταξύ άλλων, από τη μια υπάρχει ένα σύστημα με ξεκάθαρο δυνατό και ισχυρό ηγέτη (ΗΠΑ), από την άλλη ένα ασαφές σύστημα με πολλούς ηγέτες να ανταγωνίζονται επίσης μεταξύ τους σε άλλες περιφερειακές αντιπαραθέσεις. Έτσι πρέπει να διαβαστεί η σινο-ινδική συνάντηση. Το «divideetimpera, διαίρει και βασίλευε» είναι όλο υπέρ των πρώτων, ή σχεδόν.

Σε αυτό το σημείο, υπάρχουν πολλές συνέπειες στην ανάλυση σχετικά με τις διάφορες μορφές της τριπλής σύγκρουσης και περισσότερο οι πιθανές προβλέψεις για τις μελλοντικές εξελίξεις. Για να μειωθεί η αβεβαιότητα που προκύπτει από τις πάρα πολλές μεταβλητές και αμοιβαίες μη γραμμικές αλληλεπιδράσεις, θα ήταν χρήσιμο να κατανοήσουμε τη ρωσική στρατηγική. Αλλά σε αυτόν τον πόλεμο δεν ξέρουμε πραγματικά ποια είναι. Σε αυτό έπαιξε ρόλο ο στρατός των σχολιαστών των οποίων ο ρόλος είναι να εξορθολογίζουν τα γεγονότα δίνοντας στο ευρύ κοινό τη δική τους οπτική, παρόλο το ότι γι’ αυτά τα γεγονότα δεν γνωρίζει ουδείς, μιας και δεν υπάρχει κάποια τρίτη πλευρά στο γήπεδο για να καταθέσει σχετικά. Αλλά και η Μόσχα έπαιξε ρόλο σε αυτό. Μόνο όταν η Μόσχα πει «αυτό είναι εντάξει για εμάς», παγώνοντας τη σύγκρουση στην κατάσταση που θα είναι στον αγωνιστικό χώρο εκείνη τη στιγμή, θα καταλάβουμε πώς σκοπεύουν να παίξουν αυτό το παιχνίδι που είναι πλέον ξεκάθαρο σε όλους, συμπεριλαμβανομένων και αυτών, πράγματι, ίσως ξεκάθαρο σε αυτούς ακόμη πριν το ξεκινήσουν.

Η λεγόμενη «παγωμένη σύγκρουση» που τώρα φαίνεται να είναι το μόνο δυνατό επόμενο βήμα σε όσα βλέπουμε και ακούμε να περιστρέφονται γύρω από τα γεγονότα, τι χαρακτηριστικά θα έχει; Εδώ, για πρώτη φορά από τότε που ξεκίνησε αυτή η ιστορία, δοκιμάζουμε την υπόθεση καθώς έχουμε πίσω μας έναν μήνα γεγονότων, δηλώσεων, πράξεων, αν και ακόμα πολλή ομίχλη μπροστά μας. Η Ουκρανία θα παραμείνει από όλες τις απόψεις και σκοπούς ένα νόμιμο και κυρίαρχο κράτος, αλλά σε πόλεμο. Σαν τέτοιο, ωστόσο, δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό στο ΝΑΤΟ εκτός εάν οι ευρωπαίοι θέλουν να υπογράψουν την πυρηνοποίησή τους, κάτι που πρέπει να αποκλειστεί με ασφάλεια. Από τη ρωσική πλευρά, λοιπόν, για να «παγώσει» επιχειρησιακά η σύγκρουση στο έδαφος, θα χρειαστεί να βρεθεί η καλύτερη υλικοτεχνική θέση. Όντως, εάν οι ρώσοι έχουν συμφέρον να φέρουν τη σύγκρουση σε χαμηλή ένταση για μεγάλο χρονικό διάστημα, αφού δεν θα μπορούν να κάνουν τίποτα άλλο επειδή τους επιβάλλει ο πραγματικός εχθρός που βρίσκεται στην Ουάσιγκτον και σίγουρα όχι στο Κίεβο, πρέπει να τεθούν σε μια υπερασπιστή στάση στην ελάχιστη τιμή, μιας και οι υπεροπλισμένοι ουκρανοί και οι ενδιαφερόμενοι χορηγοί τους, δεν θα τα παρατήσουν ποτέ.

Δίχως τη δέσμευση από την πλευρά του Κιέβου για τον στόχο μη-ΝΑΤΟ, ακόμη κι αν αποτραπεί εκ των πραγμάτων, μια αναγνώριση των δύο δημοκρατιών και του ντε φάκτο γεγονότος της Κριμαίας, έχοντας υποβαθμίσει ουσιαστικά την αντίπαλη στρατιωτική δύναμη σε επίπεδο υποδομής και έχοντας πιθανότατα εξαλείψει τις πιο πολεμικές και ιδεολογικές αιχμές (των οποίων τη ναζιστική-καντιανή ψυχή γνωρίζαμε) που οδήγησαν στη μακρά σύγκρουση του Ντονμπάς τα τελευταία χρόνια, η Μόσχα θα πρέπει να εγκατασταθεί στην θέση που θα μπορεί να υπερασπιστεί ευκολότερα.

Αυτός είναι προφανώς ο Δνείπερος. Στα δεξιά του Δνείπερου υπάρχει η σταδιακά πιο βιομηχανική, ρωσόφωνη και εν μέρει ρωσόφιλη Ουκρανία, στα αριστερά του Δνείπερου το αντίθετο. Πιο αριστερά του Δνείπερου, η επικράτεια θα γινόταν ολοένα και πιο ύπουλη για τους ρώσους, το αντίτιμο σε ανθρώπινες ζωές, στρατιωτικών και αμάχων, μη αποδεκτές, η εγγύτητα στην περιοχή ΝΑΤΟ να αποφευχθεί. Ένα ξεκάθαρο «overstreetching». Όσο για τον Δνείπερο, θα αρκεί να ανατιναχτούν όλες οι γέφυρες που δεν είναι κύριες και να φρουρούνται αυτές οι τελευταίες για να χαμηλώσει πολύ η παρατεταμένη πολεμική δέσμευση. Ονομάζεται «γεω-πολιτική» επειδή τα θέματα γεωγραφίας και τα ποτάμια είναι ένα θεμελιώδες συστατικό όπως συνέβη ήδη σε αυτά τα μέρη στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο με τη «γραμμή Στάλιν». Όσο για τις ακτές, έχοντας ενσωματώσει την Αζοφική Θάλασσα ως εσωτερική λίμνη στον ρωσικό χώρο, εδραιώσει τη σύνδεση με την Κριμαία, κερδίζοντας πολλά χιλιόμετρα συνόρων προς τα δυτικά, θα παραμείνει το θέμα της Οδησσού. Η Οδησσός και η εμπρός περιοχή της θα είναι ίσως το πιο ενεργό μέτωπο στον μακρύ πόλεμο θέσεων και μελλοντικής φθοράς. Είναι ζωτικής σημασίας να τη διατηρήσουν οι Ουκρανοί, είναι ζωτικής σημασίας για τους ρώσους να το αποτρέψουν όσο το δυνατόν περισσότερο, ακόμη και να την απομονώσουν αποτελεσματικά δια θαλάσσης.

Τέλος, αν ο χρόνος στηρίξει την αμερικανική στρατηγική στα δύο άλλα επίπεδα σύγκρουσης, σε αυτό το βασικό επίπεδο στο οποίο στηρίζονται τα άλλα δύο, υπάρχει ένα σημείο κατά του δυτικού μετώπου. Όσο κι αν πιέζονται σε άλλα θέατρα, με τι κυρώσεις και εν μέρει απομονωμένοι, οι ρώσοι έχουν περισσότερα αποθεματικά από τους ουκρανούς, εδώ μετράνε τα απλά δημογραφικά στοιχεία. Εντάξει τα δολάρια και τα όπλα, αλλά τελικά το σημείο συμφόρησης είναι οι άνδρες που μπορούν να πολεμήσουν. Όπως δείχνουν οι πρόσφατοι υλικοτεχνικοί βομβαρδισμοί στο Ivano-Frankivsi’k και στη Leopoli, όσο κι αν είναι «παγωμένη» στο μέτωπο, η σύγκρουση θα μπορούσε να προβλέψει έτσι κι αλλιώς μια συνεχή ρωσική δολιοφθορά της ροής υλικοτεχνικής προμήθειας της Ουκρανίας.

Αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητα έτσι. Όπως αναφέρθηκε, οι ρώσοι κράτησαν καλυμμένη τη μεταβλητή «προθέσεις» προσθέτοντας ήδη από τις πρώτες μέρες την προειδοποίηση ότι αν η γενική στρατηγική ήταν σταθερή, η εφαρμογή της στο πεδίο θα είναι μεταβλητή αφού οι πόλεμοι γίνονται από δύο. Επομένως, η υπόθεση -που έχει γίνει από άλλους- είναι εύλογη, αλλά μόνο τα γεγονότα θα μας πουν αν θα γίνει πραγματικότητα ή όχι και υπό ποιες συνθήκες, αντίτιμα, άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις, και για εμάς τους ιταλούς τους έλληνες και ευρωπαίους.

Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος