Ο εχθρός προ των πυλών
Κάθε τόσο χρειάζεται να εξετάζουμε και «κλασικά» βιβλία για τη συμβολή τους στη συζήτηση και στη συλλογική κατάρτιση. Αυτή είναι η περίπτωση του «Ο εχθρός στις πύλες», βιβλίο του σοβιετικού ελεύθερου σκοπευτή Vassili Zaitsev που διηγείται την εμπειρία του κατά τη διάρκεια της μάχης του Στάλινγκραντ.
Στην πραγματικότητα, για εμάς τους Ιταλούς, [κι εμάς τους Έλληνες] θα ήταν παραπλανητικό να θεωρηθεί κλασικό ενώ είναι σίγουρα για τους αναγνώστες της ΕΣΣΔ, όπου δημοσιεύθηκε μόλις το 1981 και αμέσως έγινε πολύ δημοφιλές. Σε εμάς είναι γνωστό κυρίως χάρη στην ταινία του 2001, μια κάκιστη χολυγουντιανή επανεξέταση, [νέα ανάγνωση και ερμηνεία, σε σύγχρονη ματιά] ενώ το ιταλικό βιβλίο είναι διαθέσιμο εδώ και ένα χρόνο (εκδόσεις. Red Star Press).
Η πολιορκία του Στάλινγκραντ αφηγούμενη από έναν επίλεκτο ελεύθερο σκοπευτή
Στο βιβλίο του ο Ζάιτσεφ καταφέρνει να συνδυάσει αριστοτεχνικά την ιστορική αφήγηση, τις πολιτικές πτυχές και τις ανθρώπινες υποθέσεις. Μας περιγράφει πιστά το Στάλινγκραντ, μια πραγματική κόλαση του Δάντη στην οποία κατακρημνίζονται ορδές καταραμένων. Βυθιζόμαστε στην περιγραφή εκείνων των ημερών αγωνίας, ταλαιπωρίας και στερήσεων, χωρίς όμως ποτέ να πέφτουμε σε αυτοεγκωμιαστικές ή νοσηρές υπερβολές.
Όπως είναι γνωστό, εκείνη του Στάλινγκραντ ήταν η σκληρότερη και πιο σημαντική μάχη του Β Παγκοσμίου Πολέμου, από το αποτέλεσμα της οποίας εξαρτώνταν οι τύχες της σύγκρουσης. Το βιβλίο συνοδεύει την αλλαγή στάσης των γερμανών οι οποίοι από αλαζονικοί και προκλητικοί, βέβαιοι για τη νίκη, άρχισαν να καταλαβαίνουν ότι τα πράγματα θα πήγαιναν διαφορετικά. επιπλέον, μας παρέχει ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες για τη μοίρα ορισμένων από τους 77 ιταλούς που κατέληξαν στο Στάλινγκραντ.
Γράφει ο Alberto Fazolo πως Πρέπει να θυμόμαστε ότι η Γερμανία νικήθηκε κυρίως χάρη στην προσπάθεια της ΕΣΣΔ που πλήρωσε την εξαιρετικά υψηλή τιμή των 27 εκατομμυρίων θανάτων. Ήταν ο Κόκκινος Στρατός που κατέλαβε το Βερολίνο.
Το βιβλίο μας δείχνει μια σελίδα ιστορίας φτιαγμένη από θάρρος, αποφασιστικότητα και αίσθημα αυταπάρνησης. Αλλά και επιθυμία να πειραματιστεί και να βελτιωθεί, όχι όμως ατομικά αλλά συλλογικά, μέσα στο καλύτερο σοβιετικό πνεύμα.
Όπως σχεδόν όλοι οι σοβιετικοί, και ο Ζάιτσεφ αισθάνονταν ένα έντονο μίσος για τους φασίστες, σκότωσε 242 εχθρούς. Δεν ήταν ο σοβιετικός ελεύθερος σκοπευτής με τον μεγαλύτερο αριθμό θυμάτων, ο Ivan Sidorenko έκανε περισσότερους από 500, ενώ μεταξύ των γυναικών το ρεκόρ είναι της Ludmila Pavlichenko με 309 (πέρασε στην ιστορία η συνάντησή της με τη σύζυγο του αμερικανού προέδρου Ρούσβελτ η οποία την ρώτησε πόσους άνδρες είχε σκοτώσει και αυτή απάντησε: »Όχι ανθρώπους, φασίστες. 309»). Ο Ζάιτσεφ συνέβαλε τεράστια στην πρόοδο του στρατιωτικού δόγματος, διαμορφώνοντας θεωρίες επάνω στις τεχνικές μάχης. Παρόλο που δεν έρχονταν από την Ακαδημία, ανέπτυξε τη δική του μέθοδο την οποία αφομοίωσε στη συνέχεια ο Κόκκινος Στρατός.
Πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τον πόλεμο ο Ζάιτσεφ έδωσε επίσης μια σημαντική πολιτική συνεισφορά, ήταν ένας ένθερμος κομμουνιστής και πέθανε μαζί με την ΕΣΣΔ. Ήταν ένας ακτιβιστής και μπορούσε να σε παρασύρει, δική του η περίφημη φράση «δεν υπάρχει γη για μας πέρα από το Βόλγα».
Τραυματίστηκε αρκετές φορές στη μάχη, χωρίς να σκεφτεί ποτέ να αποσυρθεί (αν και η κατάσταση της υγείας του επέτρεπε την απόλυση). Δεν του έλειπε ένα άγγιγμα θράσους και υπεροψίας τυπικό των σλάβων, όπως για παράδειγμα όταν του είπαν να πάει με άλλους δεκατρείς για να αντιμετωπίσει εκατοντάδες εχθρούς απάντησε ότι «οι συνθήκες είναι κάτι παραπάνω από αποδεκτές». Στη συνέχεια ξαναβρέθηκε προσωρινά στο κρεβάτι του νοσοκομείου δίχως όραση.
Με αυτό το βιβλίο είναι εύκολο να καταλάβουμε πώς μάχονται οι σλάβοι, με ποια αποφασιστικότητα και θάρρος (ήδη οι αρχαίοι ρωμαίοι το είχαν αντιληφθεί και το λάμβαναν σοβαρά υπόψη τους), ποιότητες που έχουν ακόμη περισσότερο οι πολιτικές πρωτοπορίες τους, οι κομμουνιστές.
Από την άποψη αυτή είναι χρήσιμο να σημειωθεί ότι αυτό επιβεβαιώνεται ακόμη και σήμερα στο Donbass, όπου η Αντίσταση δεν λυγίζει παρά την αριθμητική κατωτερότητα και αυτή στον εξοπλισμό. Αυτό είναι ένα βιβλίο που συνιστάται ιδιαίτερα στους συντρόφους, για να κατανοήσουν καλύτερα το σοβιετικό πνεύμα και πόσο σκληρή είναι η πάλη ενάντια στον ναζι-φασισμό.
Ένα κίνητρο να αγωνιζόμαστε πάντα με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα, προκειμένου να είμαστε άξιοι εκείνων που μας προηγήθηκαν. Το βιβλίο συνιστάται και σε όλους όσους δεν γνωρίζουν την ιστορία, ή σε όσους έχουν εξαπατηθεί από την προπαγάνδα, καταλήγοντας να πιστεύουν ότι ο ναζισμός ηττήθηκε από τους αγγλο-αμερικανούς. Τέλος, το βιβλίο συνιστάται και στους φασίστες, αλλά μόνο για να τους υπενθυμίζει ότι δεν υπάρχει γι’ αυτούς διαφυγή.
Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος contropiano.org
