18/05/2025
Η διασκευή ενός από τα σπουδαία αριστουργήματα των κόμικς του εικοστού αιώνα εμφανίζεται στην πλατφόρμα Netflix: L’Eternauta, Ο Ετερναύτης. O κοσμοναύτης του απείρου.
Η ιστορία γράφτηκε αρχικά από τον αργεντινό συγγραφέα Έκτωρ Όστερχελντ, Héctor Oesterheld και εικονογραφήθηκε από τον Φρανσίσκο Σολάνο Λόπεζ (1959), και στη συνέχεια ξαναγράφτηκε από τον Όστερχελντ και εικονογραφήθηκε από τον Αλμπέρτο Μπρέτσια, Alberto Breccia (1969), έναν καλλιτέχνη με τον οποίο συνεργάστηκε επίσης για μια εξαιρετική βιογραφία κόμικ σχετική με τη μορφή του Τσε Γκεβάρα (Τσε: Μια ζωή σε εξέγερση, Che: Una vita in rivolta), γράφει ο Francesco Bugli.
Στη δεύτερη έκδοση του κόμικ, οι πολιτικές αναφορές γίνονται πιο σαφείς και αντιιμπεριαλιστικές. το έργο όντως ασχολείται με μια μεγάλη εξωγήινη εισβολή που συγκλονίζει την Αργεντινή και τη λατινο-αμερικανική ήπειρο, προαναγγέλλοντας το σχέδιο κόνδωρ των Ηπα που θα οδηγήσει στις φασιστικές δικτατορίες οι οποίες θα υποστηρίζονται από τις Ηπα σε επτά χώρες της Λατινικής Αμερικής.
Ο ίδιος ο συγγραφέας θα είναι ένας desaparecido, εξαφανισμένος, σκοτωμένος μαζί με όλη την οικογένειά του μετά το πραξικόπημα του Videla το 1976, καθώς ο συγγραφέας και η κόρη του είχαν πράγματι ενταχθεί στους Montoneros, Μοντονέρος (μια ένοπλη ομάδα που συνδεόταν με τον αριστερό περονισμό που αντιτίθετο στη δικτατορία).
Ερχόμενοι στη σειρά, πρέπει να ειπωθεί αμέσως ότι διαδραματίζεται στο παρόν μας, στο Μπουένος Άιρες, και αυτή η νικηφόρα επιλογή τοποθετεί το έργο σε άμεση σχέση με τη δυναμική των τρεχόντων γεγονότων.
Τέσσερις φίλοι, που τώρα βρίσκονται κοντά στη σύνταξη, συναντιούνται κάθε παρασκευή στο σπίτι ενός από αυτούς, ενός αλλόκοτου μηχανικού επιβιωτιστή και κατά συρροή συλλέκτη, για να παίξουν Truco (το πιο δημοφιλές και παραδοσιακό αργεντίνικο παιχνίδι με χαρτιά), και όπως στο αρχικό, πρωτότυπο σενάριο, βρίσκονται μπλοκαρισμένοι από ένα τοξικό χιόνι που σκοτώνει όποιον έρχεται σε επαφή με αυτό.
Οι αρχικές αντιδράσεις των πρωταγωνιστών είναι όλες ατομικού χαρακτήρα, προσωπικού, με τον ίδιο τον πρωταγωνιστή Χουάν Σάλβο, Juan Salvo, αυτόν που αργότερα θα ανακαλύψουμε ότι είναι ο ετερναύτης, l’eternauta, να εγκαταλείπει τους φίλους του για να αναζητήσει την κόρη του και την πρώην σύζυγό του.
Πρέπει επίσης να ειπωθεί ότι ο πρωταγωνιστής είναι ένας βετεράνος του πολέμου των Μαλβίνων [ή Φώκλαντ] και πάσχει από μια διαταραχή μετατραυματικού στρες, θυμίζοντας μια σύγκρουση κλειδί στην ιστορία της Αργεντινής που συνέβαλε στην κατάρρευση της δικτατορίας του Βιδέλα και, ταυτόχρονα, ενίσχυσε την κυβέρνηση της Θάτσερ.
Το κλίμα που δημιουργείται μπροστά σε αυτή την κατάσταση κρίσης, η οποία χαρακτηρίζει το πρώτο μισό της σειράς, είναι ένα κλίμα δυσπιστίας και αμοιβαίας εχθρότητας, κάτι που σύντομα θα αποδειχθεί αντιπαραγωγικό.
Ο κοινωνικός ατομισμός που διεγείρει τους πρωταγωνιστές είναι η αντανάκλαση μιας κοινωνίας που μας θέλει μόνους και σε ανταγωνισμό μεταξύ μας, για την οποία, όπως ήθελε η Σιδηρά Κυρία: η κοινωνία δεν υπάρχει, υπάρχουν μόνο τα άτομα, και στην οποία κάθε πρόβλημα συλλογικής φύσης έχει ως μόνη απάντηση την προσπάθεια εύρεσης μιας ατομικής λύσης.
Παραδειγματικός, υπό αυτή την έννοια, είναι ο ρόλος του Ομάρ, του ανιψιού ενός από τους τέσσερις φίλους που είναι παρών στο παιχνίδι με τα χαρτιά μαζί τους. αυτός είχε μετακομίσει στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά τη μεγάλη κρίση της Αργεντινής το 2001.
Ο τελευταίος είναι στην πραγματικότητα απογοητευμένος απέναντι σε κάθε αλληλεγγύη και έχει μια περιφρονητική στάση απέναντι στο cacerolazo [1] που λαμβάνει χώρα σε μια από τις πρώτες σκηνές της σειράς, κατηγορώντας τον αργεντίνικο λαό ότι διεξάγει άχρηστες διαμαρτυρίες επί είκοσι χρόνια.
Επιπλέον, ένα από τα μέλη της αρχικής ομάδας ομολογεί στον πρωταγωνιστή την ασυνείδητη ανακούφισή του για τον θάνατο ενός από τους φίλους του, στον οποίο χρωστούσε ένα μεγάλο χρηματικό ποσό.
Στα πρώτα επεισόδια βλέπουμε ξεκάθαρα εκτεθειμένη την προσπάθεια καθενός από τους χαρακτήρες να βρει μια ατομική οδό διαφυγής, η οποία, μέσα από αποτυχίες, ρίχνει τον ίδιο τον θεατή σε μια αρχική απελπισία. Σιγά σιγά, ωστόσο, αναδύονται κάποιες ομάδες επιζώντων και τις βλέπουμε να οργανώνονται με βάση τις συλλογικές ανάγκες.
Ξεκινώντας από την ομάδα πολιτών και εργαζόμενων (ο καθένας από αυτούς είναι πράγματι μια προσωπικότητα κλειδί στη ζωή της γειτονιάς: αρτοποιός, σιδηρουργός, κ.λπ.) οι οποίοι χτίζουν ξανά μια επιτροπή γειτονιάς και αρχίζουν να επιτάσσουν προμήθειες και εξοπλισμό, με σαφή αναφορά στην αλληλεγγύη που δημιουργήθηκε μετά την αργεντίνικη κρίση του 2001 και που είχε οδηγήσει σε ένα ισχυρό κίνημα προς την κατάληψη των εργοστασίων και τη δημιουργία αυτοδιαχειριζόμενων συνεταιρισμών από τους εργαζόμενους, άνδρες και γυναίκες.
Το άλλο παράδειγμα συνδέεται αντιθέτως με την αντίσταση που οργανώνεται σε μια εκκλησία γύρω από τη μορφή ορισμένων προσκόπων και μιας καλόγριας που επιβάλλουν την απόρριψη οποιασδήποτε εσωτερικής βίας μεταξύ των μελών της ομάδας, σώζοντας τον πρωταγωνιστή.
Αυτό το στοιχείο αλληλεγγύης στον καθολικισμό βάσης, που υπάρχει στην κουλτούρα της αργεντίνικης αριστεράς, μαζί με την αλληλεγγύη των κατοίκων και των εργαζομένων της γειτονιάς, αποτελεί το αντίστιγμα στον αρχικό ατομικισμό των πρωταγωνιστών και είναι το κλειδί για την ανάγνωση ολόκληρης της ιστορίας.
Η σειρά έχει την αδιαμφισβήτητη αξία ότι παραμένει πιστή στην εντολή του Όστερχελντ, ο οποίος, στον πρόλογο του κόμικ, είχε δώσει έμφαση στον ρόλο του συλλογικού ήρωα ως υποκειμένου του έργου του και στην ιδέα ότι κανείς δεν σώζει τον εαυτό του μόνος του απέναντι σε κρίσεις, πολέμους και τον φασισμό.
12 Mαΐου 2025 –
[1] Στα ισπανικά, ένα cacerolazo ή cacerolada. Επίσης στα καταλανικά η κασολάδα είναι μια μορφή λαϊκής διαμαρτυρίας που αποτελείται από μια ομάδα ανθρώπων που κάνουν θόρυβο χτυπώντας κατσαρόλες, τηγάνια και άλλα σκεύη για να επιστήσουν την προσοχή.
eterno στα ισπανικά αιώνιος, που δεν έχει αρχή και τέλος
Μιχάλης ‘Μίκε’ Μαυρόπουλος contropiano.org
