Tupac Amaru η αποφασιστική μάχη
Δευτέρα 8 Ιανουαρίου 1781
O José Gabriel Condorcanqui, αποκαλούμενος Túpac Amaru II, αποφασίζει να ονομαστεί με αυτό το όνομα προς τιμή του τελευταίου ηγεμόνα των Ίνκας που έζησε τον 16ο αιώνα, ο οποίος ηγήθηκε της ύστατης απελπισμένης προσπάθειας του ντόπιου πληθυσμού στα ψηλά των Άνδεων ενάντια στην ισπανική κυριαρχία, που εκτελέστηκε το 1572. Αυτή η επιλογή του ονόματος του (και μάχης) εκτός από το ότι θέλει να υποδηλώσει μια άμεση καταγωγή από τον λαό των Ίνκας, αν δεν είναι πραγματική, όπως και να έχει διεκδικείται, ακούγεται σαν δήλωση προθέσεων. Απορρίπτει την ισπανική ονομασία, όπως απορρίπτει την κυριαρχία των αποικιστών, εκφράζει την υπερηφάνεια των ιθαγενών και τη βούληση να πολεμήσουν ενάντια στην αιωνόβια ισπανική κυριαρχία και την εκμετάλλευση των αυτόχθονων πληθυσμών που προέρχονται από αυτήν.
Η κοινωνική και οικονομική κατάσταση του Περού στο δεύτερο μισό του δέκατου όγδοου αιώνα χαρακτηρίζονταν από έναν αυστηρό περιορισμό. Όλη η εξουσία και ο πλούτος ήταν συγκεντρωμένα στα χέρια μιας μικρής μειοψηφίας ισπανών αποίκων, των «encomienderos». Στον κοινωνικό γρανάζι της αποικίας, οι αυτόχθονες πληθυσμοί, απόγονοι όσων απομένουν από την αρχαία αυτοκρατορία των Ίνκας, αποτελούσαν την εργατική τάξη. Η δουλειά τους, στη γεωργία και ανειδίκευτη στα ορυχεία, ήταν υποχρεωτική, οργανωμένη με τη μορφή μύθου, περιοδικής λειτουργίας. Μια άλλη μορφή καταναγκαστικής και περιοδικής εργασίας για τις αυτόχθονες κοινότητες ήταν τα obrajes, δηλαδή οι πρωτόγονες βιομηχανίες κλωστοϋφαντουργίας.
Το επαναστατικό έργο του TupacAmaru II τοποθετείται σε αυτήν την εικόνα, μέσα σε αυτό το πλαίσιο. Στην αρχή δήλωσε (στρατηγικά;) θιασώτης της καθολικής θρησκείας και το 1766 διατύπωσε το επίσημο αίτημά του προς τον βασιλιά της Ισπανίας για το δικαίωμα να ανακηρυχθεί cacique, υπεύθυνος για τα εδάφη που κληρονόμησε από τον πατέρα του. Πήρε την αποστολή που του επέτρεψε να ταξιδέψει σε όλο το μήκος και το πλάτος των Άνδεων, μαθαίνοντας από πρώτο χέρι για την κακή κατάσταση των συνθηκών υγείας και διαβίωσης των ιθαγενών και την έντονη δυσαρέσκεια που βασίλευε ανάμεσά τους.
Πεπεισμένος ότι δεν είχε κανέναν τρόπο να επιτύχει βελτίωση για τον αυτόχθονα πληθυσμό μέσω ειρηνικών δρόμων και εκκλήσεων, άρχισε ανοιχτά τις εχθροπραξίες στις 4 νοεμβρίου 1780 όταν, με αποκλειστικό κύρος το πρόσωπο του, σε ένα συμπόσιο στην Tungasuca συνέλαβε τον διαβόητο «correggidor» Arriega (βασιλικός αξιωματούχος του ισπανικού στέμματος) και τον εκτελεί δημόσια. Στη συνέχεια συγκεντρώνει έναν στρατό δεκάδων χιλιάδων ιθαγενών και ανακοινώνει την αποστολή του, δηλαδή τη θέληση να κυνηγήσει όλους τους corregidores, κύριους υπαίτιους της δυστυχίας των ιθαγενών, και έτσι τίθεται επικεφαλής στην εξέγερση ενάντια στην εκμετάλλευση των αυτόχθονων πληθυσμών. Στις 13 νοεμβρίου, ο Túpac Amaru, με τα στρατεύματά του από αγρότες και ανθρακωρύχους, επιτίθεται και καταστρέφει τα οbrajes του Pomacanchi και του Parapicchu. Στις 17 νοεμβρίου, κατά τη διάρκεια της μάχης του Sangarará, νίκησε τους ισπανούς και τους κρεολούς που είχαν εγκλωβιστεί μέσα σε μια εκκλησία. Για αυτή τη βεβήλωση του ναού, ο ίνκας αφορίζεται, η εκκλησία τον πολεμά ανοιχτά και με όλα τα μέσα. Ο ισπανικός στρατός είναι οχυρωμένος στο Κούσκο, in Cuzco, ενώ ο Túpac Amaru στέλνει στρατιωτικά αποσπάσματα για να κατακτήσουν τις γειτονικές επαρχίες. Στις 28 δεκεμβρίου φτάνει στο Πίτσου, αλλά χάνει χρόνο προσπαθώντας να εξασφαλίσει την υποστήριξη των κρεολών μάταια, δίνοντας έτσι την ευκαιρία στους ισπανούς να βελτιώσουν την άμυνά τους. Ο καθοριστικός αγώνας για την κατοχή του Κούσκο ξεκινά στις 8 ιανουαρίου. Μετά από μια σκληρή μάχη, επιχειρούν ξανά μια δεύτερη πολιορκία, αλλά χάρη στην τεράστια άφιξη ενισχύσεων, αποτελουμένων από 9.000 ινδιάνους και ανάμεικτων φυλών ανθρώπους, για να βοηθήσουν τους βασιλόφρονες, ο στρατός του TúpacAmaru υποχρεώνεται να εγκαταλείψει στις 10 ιανουαρίου.
Οι δύο στρατιωτικοί ηγέτες, ισπανοί στρατηγοί, ο Areche και ο Valle που στάλθηκαν εκεί για να καταστείλουν την εξέγερση, έλαβαν κάποια μέτρα για να διχάσουν τους επαναστάτες. Ο TupacAmaru αιχμαλωτίζεται χάρη στην προδοσία ενός υποχείρου. Καταδικάστηκε σε θάνατο με σχίσιμο, λέγεται ότι το σώμα του ήταν δεμένο σε τέσσερα άλογα, τα έστειλαν προς τέσσερις κατευθύνσεις, αλλά τα πολύ στιβαρά μέλη του αρχηγού των Ίνκας δεν υποχώρησαν, οπότε η ποινή του μετατράπηκε σε αποκεφαλισμό. Το κεφάλι και το σώμα του TupacAmaru μεταφέρθηκαν στα χωριά που τον είχαν βοηθήσει, ως προειδοποίηση.
Αλλά η εξέγερση συνεχίστηκε και επεκτάθηκε ακόμη και γύρω από την περιοχή της λίμνης Τιτικάκα υπό την ηγεσία του αδελφού του, ΝτιέγκοΚριστόμπαλΤούπακΑμάρου. Τελικά κατεστάλη το 1782. Το TúpacAmaru εξακολουθεί να θεωρείται σύμβολο των διεκδικήσεων και της υπερηφάνειας των γηγενών λαών ενάντια στην ισπανική κυριαρχία και εκμετάλλευση.
Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλοςinfoaut.org
