Η 17η Μαΐου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Υπέρτασης, με σκοπό να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει το κοινό για την αναγκαιότητα της έγκαιρης διάγνωσης και παρακολούθησής της αλλά και για τους τρόπους πρόληψης.
Επιδημιολογία
Σε όλο τον κόσμο, η υπέρταση αφορά περίπου 1,7 δισεκατομμύρια ανθρώπους. Είναι ο μεγαλύτερος παγκόσμιος κίνδυνος θανάτου. Η υπέρταση είναι υπεύθυνη για 1 στους 8 θανάτους παγκοσμίως. Κάθε 36 δευτερόλεπτα ένα άτομο πεθαίνει από τις συνέπειες της υπέρτασης! Το 40% των ενηλίκων στην Ελλάδα είναι υπερτασικοί και 1 στους 3 δεν το γνωρίζει!
Ιδιοπαθής – Δευτεροπαθής υπέρταση
Η ιδιοπαθής υπέρταση περιγράφει την υψηλή αρτηριακή πίεση που δεν έχει καμία προφανή αιτία. Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης υψηλής αρτηριακής πίεσης : κάπνισμα, παχυσαρκία, έλλειψη σωματικής άσκησης, υπερβολική κατανάλωση αλατιού και αλκοόλ, στρες καθώς επίσης και γενετικοί παράγοντες. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο 95% των περιπτώσεων η αρτηριακή υπέρταση είναι ιδιοπαθής.
Η δευτεροπαθής υπέρταση αφορά την υψηλή αρτηριακή πίεση που παράγεται από αναγνωρίσιμα αίτια (για παράδειγμα μια υπερβολική παραγωγή ορμονών από τα επινεφρίδια). Μόνο ένας μικρός αριθμός ασθενών πάσχουν από αυτό το είδος υπέρτασης. Μόλις εντοπιστεί και αντιμετωπιστεί σωστά η αιτία, η αρτηριακή πίεση θα πρέπει να επανέλθει στα φυσιολογικά.
Υγιεινοδιαιτητικά μέτρα
Η υγιεινή διατροφή διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της νόσου. Ελαττώνοντας το αλάτι και την κατανάλωση αλκοόλ και τρώγοντας λαχανικά, φρούτα, γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλά λιπαρά και τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες μπορεί να επιτευχθεί διατήρηση της αρτηριακής πίεσης σε φυσιολογικά επίπεδα και μείωσή της σε περίπτωση υπέρτασης. Την ίδια επίδραση έχουν και η συστηματική άσκηση, η οποία οδηγεί στην «μετά – ασκησιογενή υπόταση», καθώς επίσης και η διακοπή του καπνίσματος.
Φαρμακευτική αντιμετώπιση
Σε ασθενείς με υπέρταση, οι διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν εντατική αγωγή με σκοπό τη μείωση της αρτηριακής πίεσης σε επίπεδα χαμηλότερα από 140/90mmHg (14 με 9) σε όλους τους ασθενείς.
Φαρμακευτική αγωγή θα χρειαστεί η πλειονότητα των υπερτασικών ασθενών. Αν η αρτηριακή πίεση – στόχος δεν επιτευχθεί με τη χορήγηση ενός αντιυπερτασικού φαρμάκου, τότε θα απαιτηθεί, είτε η αύξηση της δοσολογίας, είτε προσθήκη ενός η περισσότερων φαρμάκων διαφορετικής κατηγορίας και μηχανισμού δράσης.
Υπέρταση στα παιδιά και τους εφήβους
Συχνότερη από όσο πιστεύουν οι περισσότεροι (περίπου 1-2%) είναι σήμερα η υπέρταση στα παιδιά και τους εφήβους. Μάλιστα τα τελευταία χρόνια, η μέση αρτηριακή πίεση στο γενικό πληθυσμό των παιδιών και των εφήβων έχει αυξηθεί και κατά συνέπεια και η συχνότητα της υπέρτασης.
Η αύξηση της αποδίδεται κυρίως – αλλά όχι πλήρως – στην αυξανόμενη παχυσαρκία. Σε παιδιά κάτω των 12 ετών, συχνότερη αιτία υπέρτασης είναι η νεφρική βλάβη και η στένωση της νεφρικής αρτηρίας, ενώ μετά τα 12 έτη η ιδιοπαθής υπέρταση είναι η συχνότερη αιτία.
Στα παιδιά και τους εφήβους, τα αντιυπερτασικά φάρμακα συχνά είναι αποτελεσματικά σε δόσεις μικρότερες από αυτές που χρησιμοποιούνται στους ενήλικες.
Υ.Γ. Λόγω της πανδημίας του κορονοϊού δεν θα πραγματοποιηθούν μετρήσεις αρτηριακής πίεσης η άλλες εκδηλώσεις στο πλαίσιο του προγράμματος Μάιος Μήνας Μετρήσεων (ΜΜΜ) 2021 της Διεθνούς Εταιρείας Υπέρτασης. Έχουν προγραμματιστεί για μεταγενέστερη χρονική περίοδο.
Ξενοφώντας Κ. Κροκίδης
Παθολόγος, Διευθυντής Β΄ Παθολογικής Κλινικής, Γενικού Νοσοκομείου Καβάλας
