Η έννοια του χρόνου και ο άνθρωπος: Γράφει ο Παναγιώτης Φώτου

Τελειώνοντας ο χρόνος δίχως να το θέλει κανείς κάνει τον απολογισμό του για τον χρόνο που φεύγει.

Ψάχνει να βρει τα συν και τα πλην της χρονιάς που μας αφήνει. Επειδή στο δικό μου απολογισμό το αρνητικό αποτέλεσμα είναι τραγικά μεγαλύτερο από το θετικό είπα να ψάξω την έννοια του χρόνου και αν αυτός επηρεάζει την μοίρα του ανθρώπου άρα και την δική μου.

Άρχισα από τον Αριστοτέλη, ο οποίος χαρακτηρίζει τον χρόνο σαν φαινόμενο συνδεδεμένο με την κίνηση των φυσικών σωμάτων. Χρόνος δηλαδή για τον Αριστοτέλη είναι το φυσικό μέγεθος που μετρά την χρονική διάρκεια μεταξύ δυο διαφορετικών θέσεων ενός κινούμενου σώματος.

Θεωρία που επεκράτησε στην Φυσική επιστήμη, μαζί αργότερα και με την Νευτώνεια για πολλά χρόνια. Ο Μέγας Βασίλειος (329-378 μ.Χ.) Επίσκοπος Καισαρείας της Καππαδοκίας, στην πρώτη του ομιλία στην εξαήμερο αναφέρεται στον χρόνο και μας λέει ότι «Ο χρόνος όπως τον εννοούν οι άνθρωποι δεν ταυτίζεται με την κίνηση αλλά την μετρά μέσω του φαινομένου της φθοράς που προκαλεί.

Η δημιουργία του κόσμου έγινε άχρονα και ως εκ τούτου ο χρόνος δεν έχει σχέση με τον Δημιουργό «Ο χρόνος γεννήθηκε με την ορατή κτίση (το Σύμπαν)» Δεδομένου ότι ο Μέγας Βασίλειος έχει σπουδάσει στην Αθήνα στην Ακαδημία του Πλάτωνα γνωρίζει την θεωρία του Αριστοτέλη και δε την δέχεται.

Ο Φυσικός Φιλόσοφος Heidegger σε μια διάλεξή του που παρουσίασε το 1924 για την «Έννοια του Χρόνου» διατύπωσε μια νέα άποψη για τον χρόνο που μάχεται την Αριστοτέλειο θεωρία. Μας λέει δηλαδή ότι «Η αίσθηση του χρόνου» είναι στοιχείο χαρακτηριστικό του ανθρώπου άρα και ο καθορισμός του χρόνου πρέπει να βασισθεί στην ανάλυση φαινομένων που αφορούν τον άνθρωπο.

Η ανάπτυξη των παραμέτρων της ανθρώπινης ύπαρξης, της βιωματικής τριβής και συνύπαρξης με τα πράγματα της ανακάλυψης του εαυτού του και του κόσμου που τον περιβάλει, της αγωνίας του θανάτου, όλα αυτά αποκαλύπτουν τον χρόνο ως την ουσία του ανθρώπου και των υπαρξιακών του επιλογών.

Αυτά είναι μερικά ψήγματα από τα λεγόμενα του Heidegger από ένα τεράστιο όγκο μελετών επάνω σ’ αυτήν την θεωρία. Ο Heidegger θέλει να αποδείξει ότι αρχή του χρόνου είναι ο άνθρωπός. Η θεωρία αυτή έχει ταλανίσει πολλούς Φυσικούς και Φιλόσοφους και έχουν γραφεί πολλοί τόμοι για να την ερμηνεύσουν.

Υπάρχει όμως και η Αστροφυσική. Η επιστήμη αυτή πραγματεύεται τον χρόνο με τα δικά της μέτρα. Παίρνει σαν δεδομένο ότι οι όποιες παρατηρήσεις που είναι δυνατόν να γίνουν στο Σύμπαν, γίνονται σε ένα χώρο που ονομάζεται «Κοσμολογικός Ορίζοντας».

Ο Κ.Ο, ορίζεται όπως ακριβώς και ο Γήινος Ορίζοντας, είναι ένας σφαιρικός τομέας της Συμπαντικής Σφαίρας που στο κέντρο του βρίσκεται ο Παρατηρητής. Το παρατηρούμενο λοιπόν Σύμπαν βρίσκεται μέσα στον Κ.Ο και εργαλεία για την μελέτη του είναι η Γενική και η Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας.

Στον χώρο αυτόν ενυπάρχει η τέταρτη διάσταση του Χωροχρόνου που ο άνθρωπος δεν μπορεί να την αντιληφθεί. Όλα αυτά έχουν αποδειχθεί στην πράξη (Γεωμετρία Richman). Μελετώντας λοιπόν το Σύμπαν σαν όλον και με το δεδομένο του Χωροχρόνου, χρόνος ρολογιών δεν υπάρχει αλλά μόνο η έννοια της 4ης Διάστασης.

Χαρακτηριστική η ρήση του Αϊνστάιν «Για μας τους ορκισμένους Φυσικούς οι έννοιες Παρελθόν -Παρόν -Μέλλον είναι μόνο μια ψευδαίσθηση ακόμη και αν είναι τόσο επίμονη». Με δεδομένα των δυνατοτήτων του ανθρώπου, οι παρατηρήσεις στον χώρο αυτόν είναι πεπερασμένες και άχρονες.

Για την επιστήμη της Αστροφυσικής λοιπόν δεν υπάρχει χρόνος και όπου αναφέρονται χρονικά όρια είναι συμβατικά για να κάνουν κατανοητά κάποια φαινόμενα μετατρέποντας τα από φαινόμενα Γεωμετρίας Richman σε παρόμοια της Ευκλείδειας Γεωμετρίας.

Από όλα αυτά βγαίνει το συμπέρασμα ότι ο χρόνος όπως τον γνωρίζουμε είναι μια ανθρώπινη επινόηση που σχετίζεται με την κίνηση της γης γύρω από τον ήλιο. Είναι κατασκεύασμα του ανθρώπου ο χρόνος και έχει επινοηθεί για να εξυπηρετεί τις ανάγκες του.

Δεν έχει καμιά σχέση λοιπόν με το ότι μου έτυχε μέσα στο διάστημα των δώδεκα μηνών της μετρούμενης διάρκειας του έτους. Η μοίρα και οι συγκυρίες είναι αυτά που καθορίζουν την ζωή μας διαχρονικά και όχι ο χρόνος. Τον απροσδιόριστο αυτόν παράγοντας που ονομάζουμε Τύχη είναι αυτός που καθορίζει τις ζωές μας.

Παναγιώτης Φώτου