Η επανάσταση στη Συρία, La rivoluzione in Siria: μιλούμε γι’ αυτήν με την Eddi
28/02/2023
19 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2021
Ο πόλεμος στη Συρία, η ιστορία του Κουρδιστάν και του λαού του, οι μαχητές των YPJ, του ISIS, του Ερντογάν και της Τουρκίας. Έχω ήδη προσπαθήσει στο παρελθόν να μιλήσω γι’ αυτές τις ιστορίες, σε ξεχωριστές περιστάσεις (qui, qui e qui), αλλά ποτέ δεν μπόρεσα να το κάνω με έναν άνθρωπο που είχε ζήσει και πολέμησε πραγματικά σε αυτές τις περιπτώσεις, συγκυρίες.
Το να τη γνωρίζω ήταν τιμή, το να της μιλήσω μια χαρά που θέλω να μοιραστώ μαζί σας: είναι η Eddi. Maria Edgarda Marcucci, γνωστή ως “Eddi”, είναι μια Ιταλίδα μαχήτρια που υπηρέτησε στις YPJ στις απελευθερωμένες περιοχές της βορειοανατολικής Συρίας.
Η άποψή της είναι απαραίτητη για να προσπαθήσουμε, έστω και εξ αποστάσεως, να κατανοήσουμε την έκταση αυτού που έχει συμβεί και συμβαίνει σε αυτές τις περιοχές. Και η ιστορία της πρέπει να γίνει γνωστή.
Για να κατανοήσουμε καλύτερα τα λόγια της, όμως, είναι απολύτως απαραίτητο να έχουμε κάποιες κοινές βάσεις γνώσεων. Να ανακεφαλαιώστε όσο το δυνατόν πιο προσεκτικά, με λέξεις-κλειδιά και σημεία στα οποία πρέπει να εστιάσουμε, ώστε να μην χάσουμε τη μεγάλη εικόνα.
Την ρώτησα λοιπόν ποιες ήταν οι σημαντικές έννοιες που έπρεπε να γίνουν κατανοητές και να μεταβολιστούν σχετικά με τα γεγονότα των οποίων ήταν και αυτή πρωταγωνίστρια και μάρτυρας, για να αντιληφθούμε καλύτερα τη συνέχεια.
Προσπάθησα παρακάτω να διηγηθώ αυτή τη μεγάλη ιστορία όσο πιο συνοπτικά και άμεσα γίνεται, με τη βαθιά επίγνωση ότι τα θέματα που καλύπτονται παρουσιάζουν μια πολύ μεγαλύτερη ιστορία και πλαίσιο και τα οποία αξίζουν άπειρο διαθέσιμο χώρο για να διαλυθούν και να εξηγηθούν λεπτομερώς. Δεν έχω την αλαζονεία πως το έκανα, αλλά ελπίζω να είναι εξίσου χρήσιμα και (όσο γίνεται) εξαντλητικά.
Το Κουρδιστάν
Το Κουρδιστάν είναι ένα οροπέδιο περίπου 450.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων που βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της Μεσοποταμίας. Το Κουρδιστάν έχει χωριστεί (για πολιτικούς λόγους) μεταξύ της Συρίας, του Ιράν, του Ιράκ και της Τουρκίας (ιδίως η Τουρκία περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της επικράτειας, το 30% του συνόλου του Κουρδιστάν).
Είναι μια στρατηγικής σημασίας περιοχή, τόσο για τον πλούτο της σε πετρελαϊκούς και υδάτινους πόρους όσο και για τη θέση της. Αυτά τα γεωπολιτικά χαρακτηριστικά την έχουν καταστήσει μια γη πολυπόθητη από διάφορες δυνάμεις, τόσο στην προηγούμενη ιστορία όσο και στην πιο πρόσφατη.
Το Κουρδιστάν ήταν για πολύ καιρό ενωμένο, κατοικείται από διαφορετικούς λαούς που συνυπήρξαν ειρηνικά. Αυτό μέχρι την εμφάνιση εξωτερικών πιέσεων, ήδη παρούσες με την οθωμανική Αυτοκρατορία που είχε προσαρτήσει τους κουρδικούς πληθυσμούς και είχε περιορίσει πολύ εδάφη και αυτονομία.
Το 1916, για παράδειγμα, υπάρχει η συμφωνία του Skykes-Picot, μετά από μια σειρά μυστικών συναντήσεων που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου μεταξύ βρετανών και γάλλων διπλωματών, με τη σύμφωνη γνώμη της τσαρικής Ρωσίας, για να αποφασιστεί πώς θα διαιρεθεί η Μέση Ανατολή και ποιες θα είναι οι αντίστοιχες σφαίρες επιρροής τους.
Η τελική πράξη του ονείρου για ένα ελεύθερο Κουρδιστάν έλαβε χώρα το 1923, με τη Συνθήκη της Λωζάνης που υπογράφηκε από τη Μεγάλη Βρετανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ιαπωνία, την Ελλάδα και τη Ρουμανία, που προδίδει τις προθέσεις υπέρ της αυτονομίας και της νομιμοποιημένης ενότητας του Κουρδιστάν η οποία εκφράζονταν από τις κύριες ευρωπαϊκές δυνάμεις στις Σέβρες, και κατά τη Διάσκεψη Ειρήνης του Παρισιού το 1919.
Χρονολογείται από εκείνη την εποχή η διαίρεση του Κουρδιστάν στα τέσσερα προαναφερθέντα Κράτη και η διασπορά 25 εκατομμυρίων κούρδων (απόγονων εκείνων των πληθυσμών που κατοικούσαν στις περιοχές από αμνημονεύτων χρόνων, δημιουργώντας τελικά έναν μόνο μεγάλο λαό) καταδικασμένο με αυτό τον τρόπο σε διώξεις και γενοκτονίες.
Η Τουρκία στην Συρία
Μία από τις χώρες όπου ο κουρδικός πληθυσμός πλήρωσε (και εξακολουθεί να πληρώνει) το υψηλότερο τίμημα για την απώλεια της εδαφικής του ελευθερίας ήταν η Συρία, με τους ανθρώπους που ορίζονται ως κούρδοι-σύριοι.
Η Συρία είναι μια χώρα βαθιά αναστατωμένη από τους συνεχείς πολέμους που την έχουν διασχίσει: από τη δικτατορία του Μπασάρ Αλ Άσαντ και τον εμφύλιο πόλεμο, από το ISIS, από την τουρκική εισβολή.
Το 2011-2012, στον απόηχο της «αραβικής άνοιξης», ο λαός ξεσηκώθηκε ενάντια στο καθεστώς. Σε αυτό το πλαίσιο, στον πόλεμο και στις διεκδικήσεις που θα ακολουθήσουν, ο κουρδοσυριακός πληθυσμός έπαιξε κεντρικό ρόλο και ξεκίνησε μια σειρά από βαθιές αλλαγές που σύντομα επηρέασαν πολλούς άλλους πληθυσμούς και πολλά άλλα εδάφη.
Η Τουρκία είχε μια βάναυσα κατασταλτική σχέση εναντίον των κουρδικών πληθυσμών και των διεκδικήσεων του κουρδο-συριακού λαού, καθώς και εναντίον όλων των εθνοτικών μειονοτήτων στη Χώρα.
Ενισχυμένη από τη στρατιωτική της ισχύ, έχει χρηματοδοτήσει και εκτελεί κάθε πιθανή απειλή κατά των στόχων ανεξαρτησίας στα εδάφη Βόρεια της Συρίας. Ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν εισέβαλε στη Συρία τον Νοέμβριο του 2019, επικαλούμενος μια απειλή για τα σύνορά του (που στην πραγματικότητα δεν υπήρξε ποτέ) από ομάδες απελευθέρωσης στο βόρειο τμήμα της Χώρας. Η Τουρκία κατηγορείται για εγκλήματα πολέμου στη Συρία.
Το PYD και ο Δημοκρατικός Συνοσπονδισμός
Στη Συρία κάτω από τον ζυγό του δικτάτορα Μπασάρ Αλ Άσαντ, το PYD (Κόμμα Δημοκρατικής Ένωσης) γεννήθηκε το 2003, μια κουρδική παράνομη οργάνωση που στοχεύει στη δημιουργία του Δημοκρατικού Συνομοσπονδισμού τον οποίον θεωρητικοποίησε ο ΑμπντουλάχΟτσαλάν (ιδρυτής του PKK, του Κόμματος των Εργατών του Κουρδιστάν) που βλέπει το φως στην Τουρκία).
Ο Δημοκρατικός Συνομοσπονδισμός είναι ένα μοντέλο αυτοδιοίκησης από κάτω, που βασίζεται στην εθελοντική ένταξη και στη δημιουργία μικρών κοινοτήτων στις οποίες όλες οι αποφάσεις λαμβάνονται σε ολομέλειες συνελεύσεων. Μεταξύ των βασικών αρχών αυτής της κοινωνίας είναι τα δικαιώματα των γυναικών και η παρουσία επιτροπών γυναικών σε κάθε τομέα της δημόσιας δομής.
Στη Συρία, το PYD υπήρξε θεμελιώδες για την οικοδόμηση της αυτόνομης περιοχής της Ροζάβα, όρος που στα κουρδικά σημαίνει «δύση» και που αντιστοιχεί σε μια δυτική περιοχή που περιλαμβάνεται μεταξύ των τεσσάρων Κρατών στα οποία είναι χωρισμένο το Κουρδιστάν.
Το έδαφος απελευθερώθηκε (αλλά ποτέ δεν αναγνωρίστηκε από την κεντρική Κυβέρνηση) κατά τη διάρκεια του συριακού εμφυλίου πολέμου ενάντια στο καθεστώς του Μπασάρ Αλ Άσαντ. Από τη Ροζάβα, ο Δημοκρατικός Συνομοσπονδισμός εξαπλώθηκε σύντομα σε όλα τα εδάφη της Βορειοανατολικής Συρίας, μετά σε όλο τον βορρά και μετά σε ολόκληρη τη Συρία. Έχει επίσης ξεπεράσει τα όρια των «μόνο» κουρδικών πληθυσμών, εμπλέκοντας μια ετερογενή πληθώρα ανθρώπων.
YPG και YPJ
Με την έναρξη της εμφύλιας επανάστασης στη Συρία, μεταξύ 2011 και 2012, εμφανίστηκαν ομάδες αυτοάμυνας, οι Κουρδικές Μονάδες Προστασίας του Λαού YPG και YPJ. Οι YPJ είναι οι Κουρδικές Μονάδες Προστασίας του Λαού που αποτελούνται εξ ολοκλήρου από γυναίκες.
Από το 2015, YPG και YPJ ηγούνται των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων, μια συμμαχία που περιλαμβάνει επίσης άλλες μειονότητες και βοηθά να γίνει ο επαναστατικός αγώνας που διεξάγουν όλο και πιο ανοιχτός στον κόσμο
Οι YPG και YPJ γεννήθηκαν στην αυτόνομη Ροζάβα, αλλά έγιναν πρωτοσέλιδα επειδή ήταν οι απόλυτοι πρωταγωνιστές του αγώνα κατά του ISIS. Οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις ήταν μέρος του διεθνούς συνασπισμού κατά του ISIS, αφαιρώντας του πολύ έδαφος.
Το ISIS, θυμόμαστε, είναι μια τρομοκρατική οργάνωση βασισμένη στον φονταμενταλισμό, η οποία έγινε δυστυχώς διάσημη το 2014 με την ανακήρυξη του ισλαμικού Χαλιφάτου (που δεν έχει καμία σχέση με το Ισλάμ) και μια ξαφνική προέλαση σε μια πολύ μεγάλη περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της Συρίας και του Ιράκ
Απελευθερώνοντας τα κατεχόμενα εδάφη, πέρασαν τα σύνορα της περιοχής της Ροζάβα, επεκτείνοντας το μοντέλο αυτοκυβέρνησης στις απελευθερωμένες πόλεις (πάντα σε εθελοντική προσχώρηση), εξηγώντας τι είναι ο Δημοκρατικός Συνομοσπονδιακός. Οι περισσότερες από τις απελευθερωμένες περιοχές έχουν τηρήσει αυτό το μοντέλο, συμβάλλοντας στην εκθετική ανάπτυξη των αυτόνομων κοινωνιών.
Μετά το τέλος του πολέμου κατά του ISIS, από το 2017, οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις, οι YPG και YPJ και ολόκληρη η επαναστατική διαδικασία που πραγματοποιήθηκε, έχουν υποστεί σοβαρά πλήγματα από την Τουρκία με επικεφαλής τον Ερντογάν και ολόκληρη η Συρία έχει πληρώσει το τίμημα. Η έκδηλη προσπάθεια είναι να αναχαιτιστεί μια ριζική και εκτεταμένη πολιτιστική και κοινωνική αλλαγή.
…Και μετά;
Ευχαριστώ την Έντι Μαρκούτσι για την καλοσύνη που έδειξε και για την παθιασμένη θέρμη που αναδύεται από κάθε της λέξη. Θα την άκουγα να μιλάει για ώρες, για να μάθω επιτέλους την ιστορία της και το όραμά της για αυτά τα γεγονότα. Αλλά αποφασίσαμε να το κάνουμε μαζί σας, ζωντανά.
η Eddi θα βρίσκεται ζωντανά στο canale Instagram της Bossy παρασκευή 26 Φεβρουαρίου στις 19:00, τη συνέντευξη θα πάρει η IreneFacheris.
Artwork di Chiara Reggiani
Con immagini di: Kurdishstruggle
Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος
