Με αφορμή την ανακαίνιση ενός έως πρόσφατα εγκαταλειμμένου κτιρίου, κείμενο του δικηγόρου Νίκου Σιδηρόπουλου

Αφορμή αυτής της ανάρτησης είναι οι φωτογραφίες της άσχημης πλευράς της πόλης μας, που όλοι είδαμε στο Facebook τις τελευταίες μέρες https://www.facebook.com/groups/1905581176429160/permalink/3204042026583062/.

Χθες το μεσημέρι έπεσα πάνω στα “αποκαλυπτήρια” του συγκεκριμένου ανακαινισμένου κτιρίου, που βρίσκεται στην οδό Γαλλικής Δημοκρατίας, λίγο παρακάτω από το κατάστημα του Πορλού. Πριν δύο μήνες, επίσης ένα παρόμοιο έργο αξιόλογης ανακαίνισης παραδόθηκε, λίγο πιο πάνω από τον Πορλού.

Πώς θα έπρεπε να είναι ο αστικός ιστός της Καβάλας; Κάπως έτσι, με όμορφα ανακαινισμένα κτίρια. Γιατί φτάσαμε στο σημερινό σημείο; Σαφώς ρόλο έπαιξε ο θεσμός της αντιπαροχής της περιόδου ’65-’85, η ανάγκη στέγασης του πληθυσμού σε συνθήκες σύγχρονες, και το ασφυκτικό ανάγλυφο της περιοχής, που δεν έχει διέξοδο στην ενδοχώρα, πλην του Περιγιαλίου (αυτό είναι θέμα άλλο, θα δοθεί άλλη ευκαιρία), αλλά και το κυνήγι του εργολαβικού και οικοπεδουχικού κέρδους, θεμιτού κατά την γνώμη μου.

Στη συνέχεια των παραπάνω σκέψεων, ας αναρωτηθούμε, αν το νομικό πλαίσιο και οι διοικητικές συνθήκες επέτρεψαν όλες τις προηγούμενες δεκαετίες να διατηρηθούν και να “ανθίσουν” τα συγκεκριμένα κτίρια. Αυτά λοιπόν, κατά κύριο λόγο, ανεγέρθηκαν τις δύο πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, από τους τότε κατοίκους της πόλης, Έλληνες, Τούρκους και Εβραίους. Αλλά πουλήθηκαν απευθείας σε πρόσφυγες, την δεκαετία του 1920 από Εβραίους κυρίως, και άλλα κατέληξαν ως ανταλλάξιμα, τα οποία πουλήθηκαν μέσω της τότε διαχειριστριας Εθνικής Τράπεζας.

Για να καλύψουν τις πιεστικές στεγαστικές ανάγκες του μεγάλου προσφυγικού πληθυσμού της πόλης μας, υπέστησαν τροποποιήσεις του εσωτερικού τους, προκειμένου να δημιουργηθούν και άλλα δωμάτια (κατοικούσαν πολλές οικογένειες μέσα), αλλά και τροποποιήσεις των όψεων με προσθήκη εξωστών (“μπαλκόνια”) και θυρών (“πόρτες”), προφανώς χωρίς πολεοδομικές άδειες.

Μετά τα μέσα της δεκαετίας του 1980, η πλειονότητα των κτιρίων αυτών καταγράφηκαν από μηχανικούς του τότε Υπουργείου Χωροταξίας ως προτεινόμενα διατηρητέα, χαρακτηρισμός που παρέμεινε έτσι, με υπαίτια κρατική αδράνεια, χωρίς οριστική κήρυξη διατηρητέων στα περισσότερα από αυτά. Να σημειώσω ότι δεν αναφέρομαι στην περίπτωση της συνοικίας της Παναγίας, αλλά στην υπόλοιπη πόλη.

Αυτά λοιπόν περιήλθαν στην αρμοδιότητα της Υπηρεσίας Νεότερων Μνημείων (στην Ξάνθη). Για να γίνει η παραμικρή παρέμβαση στα κτίρια χρειάζεται η έγκριση της συγκεκριμένης υπηρεσίας, η οποία διακατέχεται από ένα άγχος υπερβάλουσας προστασίας τους, το γράφω ευγενικά.

Φυσικά ουδεμία περίπτωση πιθανού αποχαρακτηρισμού τους υπάρχει, ούτε καν ως σκέψη. Συν τω χρόνω, με τον θάνατο των αρχικών κυρίων αυτών, τα περισσότερα βρίσκονται σε κατάσταση “πολυιδιοκτησίας”, δηλαδή με πολλούς συνιδιοκτήτες που κατέχουν μικρό ποσοστό εξ αδιαιρέτου, γεγονός που δυσχεραίνει την διαχείρισή τους και την λήψη αποφάσεων για την τύχη τους.

Όλες οι παραπάνω παραδοχές μοιραία οδήγησαν στην εγκατάλειψη των συγκεκριμένων κτιρίων, τα οποία αθροίζονται δίπλα στις καπναποθήκες, έχοντας τα γνωστά προβλήματα επικινδυνότητας και κατάρρευσης.

Όταν βρίσκεται διέξοδος λόγω ύπαρξης κεφαλαίων (πολλά από τα οποία έρχονται από τις όμορες χώρες, και θα το βρούμε μπροστά μας τις επόμενες δεκαετίες αυτό, δηλαδή την απώλεια γης) τότε τα κτίρια πωλούνται και ανακαινίζονται από τους νέους ιδιοκτήτες τους. Στις άλλες περιπτώσεις, ρημάζουν εγκαταλελειμμένα.

Διαβάσαμε πριν λίγους μήνες ότι υπάρχει νομοσχέδιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος με βάση το οποίο, τα εγκαταλελειμμένα κτίρια, θα μπορούν να περιέρχονται στην διαχείριση των Δήμων, αμιγώς εταιριών του Δήμου ή σε σύμπραξη με ιδιώτες. Δεν είδα μέχρι τώρα κάποια νομοθετική πρόοδο σε αυτήν την είδηση.

Η γνώμη μου είναι ότι, αφενός θα πρέπει να γίνει καταγραφή των συγκεκριμένων κτιρίων από τον Δήμο (εύκολο, αφού υπάρχει ήδη η βάση δεδομένων της Αποκεντρωμένης) και ο εντοπισμός των πλέον ενδιαφερόντων εξ αυτών με βάση τον χώρο που βρίσκονται (για παράδειγμα είτε δίπλα σε ελεύθερους πολεοδομικά χώρους, είτε δίπλα σε δημοτικά κτίρια, σχολεία κλπ) προκειμένου να γίνει προσπάθεια να περιέλθουν στον Δήμο για την οικονομική αξιοποίησή τους και εξωραϊσμό της περιοχής και αφετέρου να γίνει μια συντονισμένη προσπάθεια πίεσης της Υπηρεσίας Νεώτερων Μνημείων για την κάμψη της αυστηρότητας που επιδεικνύει στις εγκρίσεις της επί των εσωτερικών τροποποιήσεων των κτιρίων αυτών, με δεδομένο ότι η υφιστάμενη εσωτερική κατάσταση είναι ήδη τροποποιημένη εδώ και πολλές δεκαετίες.

Αν φτάσατε μέχρι εδώ κάτω, ζήτω συγνώμη αν σας κούρασα με τις σκέψεις μου αυτές, παρασύρθηκα από το όμορφο κτίριο και την αγάπη μου προς την πόλη μας.