Μια συναυλία μαύρων κύκνων που τσιρίζουν, μέρος τρίτο
Η αδιανόητη κατάρρευση της φιλελεύθερης δημοκρατίας
Στις 6 Ιανουαρίου 2022, ένα χρόνο μετά την επίθεση μερικών χιλιάδων Τζόκερ στην καρδιά της αμερικανικής πολιτικής, ο Τζο Μπάιντενέκανε μια εγκάρδια ομιλία για να επιβεβαιώσει τις αξίες της αμερικανικής δημοκρατίας και να ανακουφίσει λίγο τα αποθαρρυμένα πνεύματα. Αναμενόμενα είπε πολλά ρητορικά αλλά συναισθηματικά φορτισμένα λόγια, αλλά μια φράση συγκεκριμένα τράβηξε την προσοχή μου. «Αυτή τη στιγμή πρέπει να αποφασίσουμε – είπε – τι είδους έθνος θέλουμε να είμαστε. Θέλουμε να είμαστε ένα έθνος που δέχεται την πολιτική βία ως κανόνα; Θέλουμε να είμαστε ένα έθνος που ζει στη σκιά του ψέματος και όχι στο φως της αλήθειας; Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε την πολυτέλεια να είμαστε τέτοιου είδους έθνος». Το πρόβλημα είναι ότι η Αμερική ήταν πάντα αυτού του είδους έθνος. Αν αφαιρέσουμε τη βία και τα ψέματα, η αμερικανική ιστορία εξαφανίζεται. Τι είναι η Αμερική, αν όχι η πατρίδα της συστηματικής βίας που γεννήθηκε από μια γενοκτονία, που τράφηκε από τη σκλαβιά εκατομμυρίων ανδρών και γυναικών, με πρόθεση να διακηρύξει τη δημοκρατία;
Η αφγανική ήττα άνοιξε τις πύλες της κόλασης για την αμερικανική συνείδηση, αλλά οι δημοκρατικοί δεν είναι έτοιμοι να δεχτούν το βαθύτερο νόημα αυτής της ήττας: ότι η δυτική κυριαρχία έχει τελειώσει, ακόμα κι αν οι επιπτώσεις αυτής της παρακμής είναι άγνωστες και αδιανόητες.
Η λέξη «αδιανόητο» επαναλαμβάνεται στον δημόσιο λόγο των Ηνωμένων Πολιτειών σήμερα.
We Need to Think the Unthinkable About OurCountry–Πρέπει να Σκεφτούμε το Αδιανόητο για τη Χώρα μας είναι ο τίτλος ενός συντακτικού άρθρου un editoriale των New York Times της 13 ιανουαρίου 2022, που υπέγραψαν οι JonathanStevenson και Steven Simon: “Οι επερχόμενες εκλογές αναπόφευκτα θα αμφισβητηθούν με φαύλο και ίσως βίαιο τρόπο. Πρέπει να πούμε ότι η δεξιά απειλή για τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι πολιτικά υπαρξιακή. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, όπως ξέραμε, θα μπορούσαν να καταρρεύσουν”.
The Unthinkable, Το Αδιανόητο επιπλέον, είναι ο τίτλος ενός βιβλίου il titolo di unlibro του Jamie Raskin, κυκλοφόρησε ακριβώς στις 6 ιανουαρίου 2022, στην πρώτη επέτειο της ψυχωτικής εξέγερσης που έφερε χιλιάδες Τζόκερ στα περίχωρα του Καπιτωλίου, την καρδιά της αμερικανικής πολιτικής ζωής. Ο συγγραφέας δεν είναι απλώς ένας συγγραφέας, αλλά ένας εξέχων βουλευτής, μέλος του Κογκρέσου, εκλεγμένος στο Μέριλαντ στις τάξεις του δημοκρατικού κόμματος. Επιπλέον, ο Jamie Raskin είναι καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, αυτοπροσδιορίζεται ως φιλελεύθερος και είναι πατέρας τριών παιδιών που είναι μεταξύ είκοσι και τριάντα ετών. Ένας από αυτούς, ο Tommy, 25 χρόνων, πολιτικός ακτιβιστής, υπέρμαχος των προοδευτικών σκοπών, ακτιβιστής για τα δικαιώματα των ζώων, πέθανε τη νύχτα της τελευταίας ημέρας του έτους 2020. Για να είμαστε πιο ακριβείς, ο Tommy επέλεξε να πεθάνει: αυτοκτόνησε, όπως συνήθως λέμε. Το έκανε ύστερα από μια μακρά κατάθλιψη, και μετά (πρέπει να ειπωθεί) τη μακρά ηθική ταπείνωση που επέφερε ο τραμπισμός στα ανθρωπιστικά του αισθήματα.
Η αυτοκτονία του αγαπημένου της γιου λειτουργεί σαν αποκάλυψη στο μυαλό του πατέρα. Για τον Jaimie Raskin, η τελική απόφαση του Tommy δεν είναι μόνο μια συναισθηματική καταστροφή, αλλά η έναρξη μιας ριζικής επανεξέτασης των πεποιθήσεών του.
Διαβάζοντας αυτό το βιβλίο, μοιράστηκα τον πόνο ενός πατέρα και το μαρτύριο ενός διανοούμενου. Μαζί, άνοιξε μπροστά μου το βάθος της κρίσης που ξεσκίζει τη Δύση και ειδικότερα τον πολιτισμικό ορίζοντα της φιλελεύθερης δημοκρατίας.
Το βιβλίο αφηγείται μαζί τρεις διαφορετικές ιστορίες που αναπτύσσονται ταυτόχρονα και τροφοδοτούν η μία την άλλη. Η πρώτη είναι η ιστορία του αναδυόμενου αμερικανικού φασισμού, η εποχή Τραμπ ως βασιλεία της άγνοιας του ρατσισμού και της επιθετικότητας. Η δεύτερη είναι ο Τόμι, η εκπαίδευσή του, τα ιδανικά του και η συνεχής ταπείνωση της ηθικής του ευαισθησίας. Η τρίτη είναι η επίδραση του Covid-19 στο μυαλό της νέας γενιάς που έχει υποφέρει περισσότερο τους κανόνες της απομάκρυνσης, του διαχωρισμού, την υφέρπουσα κατάθλιψη, την αδυναμία να φανταστεί ένα βιώσιμο μέλλον. Ο Tommyυπέφερε από κατάθλιψη και στο τελευταίο του μήνυμα μιλά γι’ αυτή: «Συγχωρέστε με, η αρρώστια μου κέρδισε». Στη συνέχεια προσθέτει: «Εσείς να συνεχίσετε να νοιάζεστε ο ένας για τον άλλον, να τον φροντίζετε, και να σκέφτεστε τα ζώα και τους φτωχούς του κόσμου για μένα.”
Ο Jamie Raskin γράφει:
“Όπως πολλοί νέοι της γενιάς του, ο Τόμιπαρασύρθηκε σε μια φαύλο σπείρα από τον Covid. Με το σχολείο κλειστό, την κοινωνική ζωή μειωμένη σε ένα εύθραυστο ελάχιστο μασκαρεμένο, τα ταξίδια που καθίστανται εφιάλτης. Δύσκολες σχέσεις, εξαναγκασμένες σε μια βιαστική και αδέξια οικειότητα, ή μάλλον σε μια εικονική λήθη. Πολλοί νέοι έχουν υποφέρει την ανεργία, την οικονομική συρρίκνωση και τη βαθιά αβεβαιότητα. Πολλοί, όπως ο Tommy, αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στο σπίτι των γονιών τους, σε ένα δωμάτιο γεμάτο βιβλία των ανώτερων σχολίων”.
Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί για εκατομμύρια νέους σε κάθε πόλη του κόσμου, και οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις αυτού του τραύματος είναι επί του παρόντος άγνωστες και αδιανόητες. Ωστόσο, μπορούμε εύκολα να προβλέψουμε πως το ψυχο-πολιτισμικό πανόραμα (το οικείο τοπίο, οι προσδοκίες του κόσμου, οι επενδύσεις της επιθυμίας) προορίζεται να αλλάξει. Η ανασφάλεια έχει κυριαρχήσει σε κάθε πτυχή της ζωής, και αυτό διαμορφώνει τις επιλογές της γενιάς της χιλιετίας με απρόβλεπτο τρόπο. Ωστόσο, κάτι μπορεί να προβλεφθεί: μια παρακμή της ενέργειας που κατέστησε δυνατή τη νεοφιλελεύθερη κινητοποίηση τις προηγούμενες δεκαετίες. Η επεκτατική ενέργεια τελείωσε, αυτό είναι το μήνυμα που προκύπτει από την ιϊκή μετάλλαξη.
Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος
