Οι απελευθερωτές μας;

Υπάρχει μια ώθηση από ψηλά που καταστρέφει το κλίμα και δηλητηριάζει τη γη, μας κλείνει στα σπίτια μας για να καταναλώνουμε όλο και πιο ακριβή ενέργεια και ψηφιοποιεί τα γούστα, τα ταξίδια και τις συνθήκες υγείας όλων.

Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα για να σταματήσουμε αυτές τις διαδικασίες, λένε όσοι βρίσκονται στην κορυφή, στην καλύτερη περίπτωση, όσοι επιβιώνουν, μπορούν να μάθουν να ζουν με όλα αυτά, μαζί τους. Η τελευταία ώθηση, η οποία είναι στην πραγματικότητα παρούσα σε διάφορες ξεχασμένες γωνιές του κόσμου εδώ και αρκετό καιρό, είναι η προσαρμογή στον πόλεμο ως μια κατάσταση κοντινή στο χώρο και μόνιμη στο χρόνο.

Σε αυτό το σενάριο, μπορούμε να εγκαταλείψουμε τις παραδοσιακές μορφές αγώνα, από τη διοργάνωση διαδηλώσεων έως την υπογραφή αναφορών, υπομνημάτων, περνώντας από αιτήματα στο κοινοβούλιο και την κάλπη; Σύμφωνα με τον Enrico Euli όχι, τα Κράτη ξέρουν πάντα πώς να παρουσιάζονται ως σωτήρες.

Από μια μικρή βάρκα όπως η Αέναη Κίνηση, η πραγματικότητα, για να παραθέσoυμε τον Bloch, όμως μας φαίνεται πάντα δυναμική, το «όχι ακόμα» κατά κάποιο τρόπο υπάρχει ήδη (το ζήτημα είναι να γίνουμε καθημερινά, όσο δύσκολο κι αν είναι, «συνειδητοί παραγωγοί της ιστορίας μας»), αλλά σίγουρα ο Euli θυμάται και μας θυμίζει ένα κρίσιμο ζήτημα: σήμερα το να βασιζόμαστε στα Κράτη για να μεταμορφώσουμε τον κόσμο, καταλήγει να ενισχύει την ώθηση από ψηλά

Σχέδιο του Daniele Guadalupi

Αφού επαλήθευσαν, στο πείραμα Covid, την ικανότητα των πολιτών τους να προσαρμοστούν σε κανόνες, επιβολές και κλίμα τρόμου, τα κράτη ξεκινούν τώρα νέα πειράματα. Η προσαρμογή στις κλιματικές αλλαγές βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη: έχοντας αποφασίσει να αποτύχουμε στην ικανότητα να τις σταματήσουμε ή απλώς να τις μετριάζουμε και να τις επιβραδύνουμε, ο μόνος τρόπος που μας επιβάλλουν είναι τώρα μόνο να μάθουμε να ζούμε μαζί τους, καλλιεργώντας τη νέα συναρπαστική αρετή που ονομάζεται ελαστικότητα.

Οι αγρότες, αφού απογοητεύτηκαν από τα φυτοφάρμακα και τις πατέντες, τώρα παρακολουθούν αβοήθητοι χαλαζοπτώσεις και παγετούς, που εναλλάσσονται με την ξηρασία και την αποξήρανση. Στην πόλη, κλείνουμε τους εαυτούς μας στο σπίτι, καταναλώνοντας όλο και πιο ακριβή ενέργεια, ελπίζοντας ότι η στέγη του σπιτιού μας θα αντέξει και ότι το σούπερ μάρκετ από κάτω θα παραμείνει ανοιχτό και εφοδιασμένο με όλο και πιο ακριβά εμπορεύματα.

Η προσαρμογή στον πλήρη έλεγχο των ζωών μας σέρνεται στην ολοκληρωτική ανάπτυξη της ψηφιοποίησης και της μηχανογράφησης των δεδομένων μας: προτιμήσεις, γούστα, μετακινήσεις, είσοδοι και έξοδοι, συνθήκες υγείας, τεκμηρίωση, παραβάσεις. Σε αυτή την περίπτωση, κατάφεραν να το αποκτήσουν χωρίς καν να μας δώσουν την αίσθηση ότι το υποφέρουμε, το έχουμε υποστεί, αλλά σαν να ήταν αντιθέτως ένα δώρο, μια ευκαιρία, ένα πάρτι στο οποίο δεν μπορεί κανείς να είναι τόσο τρελός ώστε να μην συμμετέχει.

Όπως και με την υπερθέρμανση του πλανήτη, εκατομμύρια αυτόματες συνεργατικές πράξεις – φαινομενικά άσχετες, δίχως σημασία, προφανείς και αφελώς αθώες – καθορίζουν ένα ασταμάτητο, μη αναστρέψιμο και αδιόρθωτο μαζικό αποτέλεσμα. Τώρα ξεκινά ανοιχτά, η διαδικασία προσαρμογής στον πόλεμο ως κατάσταση-συνθήκη κοντινή στον χώρο και μόνιμη στον χρόνο των σύντομων ζωών μας, ακόμη και για τους δυτικούς πληθυσμούς. Ακόμα δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα πότε, πώς και πού θα συμβεί. Ίσως τώρα στην Ουκρανία, ίσως κάπου αλλού σε λίγο..

Το σίγουρο όμως είναι ότι οι λαοί, στην πλειοψηφία τους, θα εξακολουθήσουν να υποστηρίζουν τα εθνικά τους Κράτη, υποστηριζόμενοι από περισσότερο ή λιγότερο αξιόπιστες αυτοδικαιολογήσεις και προφανώς σε αντίθεση με τα ίδια τα δικά τους συμφέροντα (οικονομικά, κοινωνικά, υπαρξιακά…). Έχει ήδη συμβεί αρκετές φορές στην ιστορία, ακόμη και πρόσφατη, και θα συμβεί ξανά. Σε αντίθεση με κάθε ορθολογική ανάλυση κόστους-οφέλους και οποιασδήποτε θεωρίας για τον λογικό παράγοντα, όπως πάντα. Και παρά την όποια διαφοροποίηση καθεστώτος: όσον αφορά την απόφαση για πόλεμο (στους ρώσους, όπως στους ιούς) οι δημοκρατίες καθιστούν τους πολίτες τους ανίκανους και υποχρεωμένους να τους ακολουθούν όπως κάνουν τα αυταρχικά καθεστώτα με τους δικούς τους. Χωρίς καμία απολύτως εξαίρεση. Το βλέπουμε αυτές τις μέρες, αν τα δύο χρόνια που προηγήθηκαν δεν ήταν αρκετά: μπορούμε μόνο να μείνουμε εδώ, περιμένοντας τις αποφάσεις τους, να συνεχίσουμε να προσποιούμαστε ότι ζούμε σαν να μπορούσαμε πραγματικά να το κάνουμε, και μόνο και μονάχα να προσαρμοστούμε σε αυτό που είναι να συμβεί, χωρίς να μπορούμε να κάνουμε κάτι για να το σταματήσουμε ή να το αλλάξουμε.

Και όταν μας τυλίξει και ο πόλεμος, θα καταντήσουμε πάλι να αυταπατούμε τους εαυτούς μας πως έχει νόημα να ψηφίζουμε κοινοβούλια, να υπογράφουμε ανακοινώσεις, να οργανώνουμε πορείες; Όχι. Όπως και για τη ρύπανση και την ψηφιακή εισβολή, τα Κράτη θα μπορέσουν να τοποθετηθούν -ακριβώς την ώρα που συνεχίζουν να καταστρέφουν τις πολύ λεπτές ισορροπίες του μυαλού και του σύμπαντος- και ως σωτήρες μας, ως εξαγνιστές και εγγυητές της ιδιωτικής ζωής. Και εμείς – απίστευτο, τρομερό να το λέμε – θα το πιστέψουμε, θα το πιστέψουμε ξανά.

Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος comune info