Παναγία, η Καβαλιώτισσα, η Ευθυνοφυγούσα: Ένας αιώνας αδράνειας
Ξεφυλλίζοντας το αρχείο μου σταματώ στον ‘φάκελο Παναγία’.
Το μάτι μου έπεσε στην απάντηση της Γενικής Διεύθυνσης Δημοσίων Έργων (στις 29/4/1937) με την οποία απέρριπτε την πρόταση (υπ΄ αριθ 102538 του 1935) του Δήμου Καβάλας που ζητούσε «επέκταση του σχεδίου ρυμοτομίας και χαρακτηρισμού ως οικοδομήσιμου μεγάλης έκτασης εις την συνοικία Παναγίας παρά την Πλατεία Μωχαμέτ Αλύ, το σχολείον κ.λ.π., δια τον λόγον ότι ο χώρος αυτός ενδείκνυται όπως διατηρηθή ακάλυπτος οικοδομών ίνα χρησιμεύση αφ’ ενός μεν ως Κοινόχρηστος χώρος περιπάτου και αναψυχής λόγω της εξαιρετικής θέσεως αυτού, αφ’ ετέρου δε ίνα εξωραϊστή συμφώνως προς το αρχικόν πρόγραμμα το οποίον προβλέπει ου μόνον την διαμμόρφωσιν της Πλατείας του ΜωχαμέτΑ λύ αλλά και τον συναφή εξωραϊσμό του περιβάλλοντος χώρου…δια της εγκαίρου επεμβάσεως και απαλλοτριώσεως των τυχόν υπαρχόντων ιδιωτικών οικοπέδων…».
Έκτοτε έγιναν πολλές συζητήσεις στον 20 αιώνα και συνεχίστηκαν στον 21 αιώνα και μέχρι τις μέρες μας. Συζητάμε 86 χρόνια και τίποτα σημαντικό για την ανάπλαση της περιοχής δεν έχει γίνει ουσιαστικά. Επίσης θυμήθηκα την πρωτοβουλία που πήραμε με τον αείμνηστο Ζήση Μπρουκάκη, διευθυντή της εφημερίδας Ταχυδρόμου και κατοίκου Παναγίας, όπου διοργανώσαμε ανοικτή συζήτηση με το θέμα «Ιστορική σημασία του οικισμού της Παναγίας, τα προβλήματα και το μέλλον του».
Η συνάντηση έγινε στο Ιμαρέτ επί Πάσχου. Ήταν Σάββατο 10 Μαρτίου του 2001(δημοσιευμένη στον τοπικό τύπο12/3/2001). Συμμετείχαν εκπρόσωποι τοπικών φορέων, αντιδήμαρχοι, δημοτικοί σύμβουλοι, τοπικά μέσα ενημέρωσης, κάτοικοι κλπ. Ο βασικός στόχος ήταν να αρχίσει μια σοβαρή συζήτηση για να ξεκινήσει ο σχεδιασμός και η ανάπλαση της Παλιάς μας πόλης, ώστε να διατηρηθεί ο παραδοσιακός της χαρακτήρας και να βελτιωθεί η λειτουργικότητα της για κατοίκους και επισκέπτες.
Από τότε γνωρίζαμε ότι απαιτείται χρόνος για ένα τέτοιο εγχείρημα, ευρεία διαβούλευση και αφοσίωση σε χρονικά πλαίσια πολύ μεγαλύτερα αυτών της θητείας των τοπικών αρχών. Για το λόγο αυτόν πρότεινα την δημιουργία ενός φορέα – οργανισμού, που θα ασχολείται συνεχώς και αποκλειστικά με την Παναγία. Μαζί με φίλους Μηχανικούς και Δικηγόρους εισηγηθήκαμε τη δημιουργία αυτού του φορέα και τον παραδώσαμε στους Δήμαρχους Στάθη Ερυφιλλίδη και Κωστή Σιμιτσή, έναν αρχικό καταστατικό – οργανόγραμμα με μηδενικό κόστος λειτουργίας.
Σήμερα μετά από 86 χρόνια, το θέμα δεν έχει επιλυθεί και είναι καιρός να ξεκινήσουμε αυτήν την ανάπλαση. Είναι βέβαιο ότι χρειάζεται μια συνολική μελέτη ανάπλασης της περιοχής και όχι μια αποσπασματική όπως έχει επιχειρηθεί κατά καιρούς. Αυτό πρέπει να γίνει άμεσα.
Περιοχή Μωχάμετ Αλή μέχρι το Φάρο
Για να γίνει η αρχή, πρέπει (όπως αναφέρεται και στην πρόταση της Γενικής Διεύθυνσης Δημοσίων Έργων στις 29/4/1937) να συμπεριληφθεί στη μελέτη η περιοχή που περιλαμβάνεται από το σπίτι του Βαβαλέσκου, το σπίτι και την πλατεία Μωχάμετ Αλή μέχρι το Φάρο για να τύχει της απαραίτητης προστασίας και συντήρησης.
Με την ευκαιρία αυτή πρέπει να γίνει αποκατάσταση του τείχους όπου χρειάζεται. Να αρθούν όλες οι αυθαιρεσίες όπως οι τουαλέτες της εκκλησίας που εφάπτονται στο τείχος, τα μπαλκόνια ιδιωτικών κατοικιών που προβάλλονται έξω από το τείχος, μέρη της περίφραξης της αυλής της εκκλησίας (της οποίας ένα σημαντικό μέρος της ανήκει στο σχολείο) ώστε να ενταχθεί στην υπό διαμόρφωση περιοχή. Ο σχεδιασμός της περιοχής του φάρου και η αυλή του σχολείου, πρέπει να ενταχθεί σε αυτήν την συνολική μελέτη ανάπλασης. Αυτή η υπόθεση του Φάρου λιμνάζει εδώ και δεκατρία χρόνια ενώ παράλληλα μαθητές, πολίτες και επισκέπτες χάνουμε επί χρόνια αυτόν τον μοναδικό χώρο.
Επίσης, είναι απαραίτητες αναγκαστικές απαλλοτριώσεις όπου υπάρχουν ιδιοκτησίες στο χώρο της ανάπλασης και καταπατήσεις ώστε αυτές να περιέλθουν στο Δήμο. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να επιληφθούν οι αρμόδιες Υπηρεσίες του Δήμου της Αρχαιολογίας, ίσως και της Κτηματικής Υπηρεσίας του Δημοσίου.
Μέχρι την έγκριση της μελέτης ανάπλασης της περιοχής θα πρέπει να απαγορευτεί η έκδοση αδειών ανεγέρσεων και επισκευών οικοδομών. Για τις επισκευές και αποκαταστάσεις-συντηρήσεις του πλήθους νεότερων οικοδομών που νομίμως υφίστανται, θα έπρεπε να υπάρχουν κάποιοι γενικοί, ρεαλιστικοί κανόνες για όλη την χερσόνησο ώστε και τα κτίσματα αυτά προοδευτικά να αποκτήσουν χαρακτηριστικά τέτοια που να συνάδουν κατά το δυνατό με τα παραδοσιακά του οικισμού.
Μέσα σε αυτήν την μελέτη θα πρέπει να συμπεριληφθεί και το κενό οικόπεδο απέναντι από την πλατεία του Μωχάμετ Άλη (γνωστό ως παλιό νοσοκομείο) που πρακτικά χρησιμοποιείται ως ‘σκουπιδοντενεκές’ της περιοχής. Πέρασε μισός αιώνας χωρίς να γίνει καμία εργασία σε αυτό το οικόπεδο και έτσι αμαυρώνει συνεχώς την εικόνα της παλιάς μας πόλης. Πρέπει επιτέλους να αποφανθούν οι αρμόδιοι φορείς αν αυτός ο χώρος έχει αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Αν όντως έχει ,καλό θα ήταν να ενταχθεί σ΄ ένα σχετικό πρόγραμμα. Αν όχι, να δοθεί στο Δήμο για να ενταχθεί στο πρόγραμμα ανάπλασης της χερσονήσου.
Η συνολική ανάπλαση της περιοχής θα αποτελεί ένα μοναδικό περίπατο, στολίδι της Παναγίας και διαμάντι του Καβαλιώτικου τουρισμού.
Πεζόδρομος
Πριν από 20 χρόνια μιλούσαμε για ένα πεζόδρομο εσωτερικά του κάστρου από την πλατεία του Μωχάμετ Αλή μέχρι το 1ο Δημοτικό Σχολείο σε πρώτη φάση. Ο πεζόδρομος αυτός, πέρα από ένα μοναδικό περίπατο, είναι απαραίτητος για την ασφάλεια των κατοίκων της περιοχής ώστε να επιτρέπει τη πρόσβαση σε ασθενοφόρα, πυροσβεστικής και αστυνομία κ.λ.π. Η διάνοιξη εμποδίζεται από 3-4 σπίτια, για τα οποία δεν είναι ξεκάθαρο αν είχαν τίτλους ιδιοκτησίας. Άλλωστε από την ισχύουσα νομοθεσία, εδώ και μισό αιώνα, προβλέπεται μία ελεύθερη ζώνη τριών μέτρων εσωτερικά του παράλιου τοίχους. Αν η νομοθεσία εφαρμοζόταν, ένας τέτοιος περιμετρικός πεζόδρομος με κάποιες διαπλατύνσεις θα άλλαζε ριζικά τη προσβασιμότητα και τη λειτουργικότητα ολόκληρης της χερσονήσου. Παρά ταύτα, μέχρι τώρα δεν έχει παρθεί κάποια απόφαση, ούτε έχει δρομολογηθεί κάποια μελέτη ώστε να γίνει γνωστό το κόστος και τα οφέλη
Οικόπεδο Κρέη
Εδώ εκτελούνται οι εργασίες για την υλοποίηση της εγκεκριμένης μελέτης. Ο χώρος αυτός θα μπορούσε να αναδειχθεί ακόμη πιο πολύ αν ελευθερώνονταν από κάποια ετοιμόρροπα κτίσματα και αν ελευθερωθεί ο χώρος γύρω από τις Καμάρες, όπως προβλέπεται από την υπάρχουσα νομοθεσία εδώ κα μισό αιώνα.
Κύριε Δήμαρχε και Δημοτικοί Σύμβουλοι, μπορείτε να αφήσετε το αποτύπωμα σας στην ιστορία της πόλης με αυτά τα έργα εφαρμόζοντας τους νόμους που ισχύουν και μόνο αυτούς. Αυτά χρειάζεται κυρίως η παλαιά μας πόλης. Αυτά χρειάζεται η Καβάλα μας, ο τουρισμός και η ανάπτυξη της.
Έχοντας υπ’ όψιν την παρακάτω νομοθεσία:
- Εφημ Κυβερνήσεως αριθμός φύλλου 232 τεύχος δεύρετον 1/6/1963
- Εφημ Κυβερνήσεως αριθμός φύλλου 65 τεύχος δεύρετον 18/12/1963
- Εφημ Κυβερνήσεως αριθμός φύλλου 280 τεύχος δεύτερον 20/4/1974
- Εφημ Κυβερνήσεως αριθμός φύλλου 822 τεύχος δεύρετον 22/8/1974
- Εφημ Κυβερνήσεως αριθμός φύλλου 969 τεύχος δεύτερο 3/12/1971
Υπάρχουν πολλές σκέψεις και πολλά σχέδια της ως άνω περιοχής που κυκλοφορούν από πολλούς συμπολίτες μας. Καλό είναι να δουν το φως της δημοσιότητας για να αντιληφθούν οι Καβαλιώτες πως θα είναι περιοχή. Τους καλώ να τα δώσουν οι ίδιοι, άλλωστε είναι καθήκον τους για να αρχίσει ένας γόνιμος και εποικοδομητικός διάλογος.
Γιάννης Βύζικας
