Το δίκαιο των νησιών μας: Γράφει ο Θωμάς Καρακάσης

ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΝ ΜΑΣ

Επειδή όλο και συχνότερα ακούμε ή και διαβάζουμε για απαιτήσεις της Τουρκίας, που αφορούνε την αποστρατικοποίηση των Ελληνικών νησιών του Αιγαίου, διεκδικήσεις αυτών, ας προσπαθήσουνε να μάθουμε ή να ξαναθυμηθούμε για τις ισχύουσες δεσμεύσεις και απαιτήσεις.

Κατ’ αρχήν πρέπει να μην ξεχνάμε δυο βασικούς κανόνες. Οι αποστρατιωτικοποιήσεις επιβάλλονται πάντα με διεθνείς συνθήκες, με  σκοπό την ενίσχυση αισθήματος ασφαλείας των πολιτών ώστε αυτοί να στρέψουνε την ενεργητικότητα τους σε ειρηνικά έργα, και δεύτερον ότι κάθε συνθήκη δεσμεύει με υποχρεώσεις  και δικαιώματα μόνο τα  συμβαλλόμενα σ’ αυτή μέρη.

Η Συνδιάσκεψη της Λοζάνης (1923) αποφάσισε για τη ρύθμιση των συνεπειών του Α΄ παγκοσμίου πολέμου, μέχρι την μερική αναπροσαρμογή της με τη Συνθήκη του Μοντρέ του 1936 όπου ρυθμίσθηκαν και άλλα διεθνή θέματα.

Ενώ με τη Συνθήκη της Λοζάνης στην προς αποστρατικοποίηση τουρκική περιοχή περιλαμβανόντουσαν μεγάλη έκταση εδαφικής και νησιωτικής τουρκικής κυριαρχίας, στην Ελληνική αποστρατικοποιημένη περιοχή περιλαμβάνονται μόνον τα νησιά Λήμνος και Σαμοθράκη.

Η αποστρατικοποίηση των παραπάνω νησιών που προβλεπότανε μαζί με αυτή των τουρκικών εδαφικών περιοχών, μαζί με τα Δαρδανέλια, Ίμβρος, Τένεδος, Λαγούσες κλπ,  καταργήθηκε από τη Σύμβαση του Μοντρέ του 1936, η οποία ρητά αναφέρει στο προοίμιο της, ότι αντικατέστησε στο σύνολό της την Σύμβαση της Λοζάνης.

Επιπλέον το δικαίωμα της Ελλάδας να εξοπλίσει τη Λήμνο και τη Σαμοθράκη αναγνωρίσθηκε από την Τουρκία εγγράφως,  με επιστολή που απηύθυνε στον Έλληνα Πρωθυπουργό στις 6 Μαΐου 1936 ο τότε Τούρκος Πρέσβης στην Αθήνα Roussen Esref, μετά από οδηγίες του τότε Υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας, Rustu Aras, ο οποίος και μέσα στη τουρκική Εθνοσυνέλευση- Βουλή, δημόσια αναγνώρισε ανεπιφύλακτα το νόμιμο δικαίωμα της Ελλάδας να εγκαταστήσει στρατεύματα στη Λήμνο και τη Σαμοθράκη, με τις εξής δηλώσεις του: “Οι διατάξεις που αφορούν τις νήσους Λήμνο και Σαμοθράκη, οι οποίες ανήκουν στη γειτονική μας και φιλική χώρα Ελλάδα και είχαν αποστρατικοποιηθεί κατ’ εφαρμογή της Σύμβασης της Λοζάνης του 1923, επίσης καταργήθηκαν με τη νέα Σύμβαση του Μοντρέ και αυτό μας ευχαριστεί ιδιαίτερα”.

Όσον αφορά στα νησιά Μυτιλήνη, Χίος, Σάμος, Ικαρία, πουθενά στη Συνθήκη Ειρήνης της Λοζάνης δεν προβλέπεται ότι αυτά θα τελούν υπό καθεστώς αποστρατικοποιήσεως. Η Ελληνική Κυβέρνηση ανέλαβε μόνον την υποχρέωση, να μην εγκαταστήσει εκεί ναυτικές βάσεις ή οχυρωματικά έργα.

Μετά τη λήξη του Β΄παγκοσμίου πολέμου, και ενώ στην Ελλάδα υπήρχε εμφύλιος πόλεμος, έχει σημασία αυτό*, υπογράφτηκε μεταξύ της τότε Ελληνικής και της Ιταλικής κυβέρνησης το 1947 η συνθήκη των Παρισίων, για την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα, η οποία προέβλεπε και την αποστρατικοποίηση των νησιών, εκτός της Εθνοφυλακής.

Τα Δωδεκάνησα είχανε δοθεί στην Ιταλία από τη Τουρκία, μέσα από τη συνθήκη της Λοζάνης, ονομαστικά : “Η Τουρκία παραιτείται υπέρ της Ιταλίας παντός δικαιώματος και τίτλου επί των κάτωθι απαριθμούμενων νήσων, τουτέστι της Αστυπαλαίας, Ρόδου, Χάλκης, Καρπάθου, Κάσσου, Τήλου, Νισύρου, Καλύμνου, Λέρου, Πάτμου, Λειψούς, Σύμης και Κω, των κατεχομένων νυν υπό της Ιταλίας και των νησίδων των εξ αυτών εξαρτωμένων, ως και της νήσου Καστελλορίζου”. Με τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων: «Η Ιταλία εκχωρεί εις την Ελλάδα εν πλήρει κυριαρχία τας νήσους της Δωδεκανήσου τας κατωτέρω απαριθμουμένας, ήτοι: Αστυπάλαιαν, Ρόδον, Χάλκην, Κάρπαθον, Κάσσον, Τήλον, Νίσυρον, Κάλυμνον, Λέρον, Πάτμον, Λειψών, Σύμην, Κω και Καστελλόριζον, ως και τας παρακειμένας νησίδας».

Βάσει της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων, η κυριαρχία επί των Δωδεκανήσων, συμπεριλαμβανομένων των Ιμίων, καθότι ευρίσκονται σε απόσταση μεγαλύτερη από το 3 ναυτικά μίλια (3,7), από την τουρκική ακτή, περιήλθε στην Ελλάδα.

Όπως είναι γνωστό οι Ιταλοί είχαν εγκαταστήσει εκεί στρατιωτικές δυνάμεις και είχαν αναπτύξει σημαντικές στρατιωτικές βάσεις.Η Συνθήκη των Παρισίων βρίσκεται σε ισχύ και δεσμεύει την Ελλάδα έναντι της Ιταλίας και ΟΧΙ έναντι της Τουρκίας.

Η Τουρκία δεν μπορεί να αντλήσει κανένα δικαίωμα απ’ αυτή, επειδή δεν ήτανε συμβαλλόμενο μέρος.

Παρ’ όλα αυτά διαμαρτύρεται ισχυριζόμενη ότι η Ελλάδα έχει εγκαταστήσει στρατιωτικές δυνάμεις στα νησιά του Δωδεκανησιακού συμπλέγματος.

Εκτός αυτών πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι το 1954, η Ιταλία που είναι το έτερο συμβαλλόμενο στη συνθήκη μέρος, είχε δηλώσει ότι έπαυσε να θεωρεί δεσμευτικές τις διατάξεις της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων που είναι σχετικές με αποστρατιωτικοποίηση.

Δυστυχώς όμως και ενώ τα πάντα μέσα από τις διεθνείς και διμερείς συμφωνίας, ήτανε προκαθορισμένα, από το 1965 η Τουρκία προσπαθεί λέγοντας ότι απειλείται, ή ότι θέλει να μεγεθύνει τη θαλάσσια δικαιοδοσία της, να ανατρέψει τα παραπάνω, των οποίων κυρίαρχος σκοπός και στόχος ήτανε η εξασφάλιση της ελευθεροπλοΐας από τα Στενά και το Αιγαίο, και όχι η προστασία της Τουρκίας.

Πέραν δε από τις διαρκείς καθημερινές απειλές και εκβιασμούς η Τουρκία, εισέβαλε στην Κύπρο το 1974, κατά παράβαση των διατάξεων της Συνθήκης Εγγυήσεως για την Κύπρο, παραβιάζει συστηματικά τον Ελληνικό Εθνικό εναέριο χώρο και υπερίπταται με στρατιωτικά αεροσκάφηοπλισμένα, πάνω από κατοικημένα Ελληνικά νησιά του Αιγαίου, γεγονός που έχει ιδιαίτερη σημασία όσον αφορά ζητήματα ασφάλειας, και διατηρεί σημαντικές στρατιωτικές μονάδες με εναέρια μέσα και αποβατικά σκάφη σε περιοχές της που βρίσκονται απέναντι στα Ελληνικά νησιά, γεγονότα που συνιστούνε σοβαρή απειλή κατά της Ελλάδας, η οποία όπως και κάθε άλλο κυρίαρχο κράτος στον κόσμο, δεν μπορεί να παραιτηθεί από το φυσικό και νόμιμο δικαίωμά της για άμυνα σε περίπτωση απειλής στρεφομένης κατά των νησιών της ή οποιουδήποτε άλλου μέρους της επικράτειάς της.

ΘΩΜΑΣ ΚΑΡΑΚΑΣΗΣ

*Η πρόβλεψη για αποστρατικοποίηση είχε γίνει μετά από απαίτηση της τότε Σοβιετικής ένωσης.