Η ΕΕ στην προσπάθεια της για την καταπολέμηση του καρκίνου συνέταξε το Ευρωπαϊκό Μητρώο Ανισοτήτων για τον καρκίνο που αποτελεί μια σοβαρή πρωτοβουλία του Ευρωπαϊκού Σχεδίου για την Καταπολέμηση του Καρκίνου. Το σχέδιο αυτό είχε ανακοινωθεί ως γνωστόν τον Φεβρουάριο του 2021.
Σκοπός του Σχεδίου είναι να συμβάλει στην προσπάθεια των 27 κρατών της Ένωσης για την καταπολέμηση του καρκίνου παρέχοντας έγκυρα και αξιόπιστα δεδομένα σχετικά με την πρόληψη, την περίθαλψη και την θεραπεία της νόσου.
Με τον τρόπο αυτό θέλει να αναδείξει και να προσδιορίσει τάσεις, πλεονεκτήματα και αποκλίσεις μεταξύ των Κρατών μελών, των περιφερειών και των πληθυσμιακών ομάδων, σε μια προσπάθεια ισομέρους αντιμετώπισης του προβλήματος και της ορθής κατανομής των επενδύσεων στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Σχεδίου για την καταπολέμηση του καρκίνου.
Ας μη ξεχνάμε ότι για το σχέδιο αυτό που καθιερώθηκε στις 4 Φεβρουαρίου του 2021 έχουν δεσμευθεί 4 δις ευρώ από την ΕΕ για τις οικονομικές ανάγκες της εφαρμογής του. Για την υλοποίησή του είχαν παρθεί αποφάσεις τότε, να κινητοποιηθεί το συνολικό οπλοστάσιο των χρηματοδοτικών μέσων της Επιτροπής και για τις διάφορες παράλληλες δράσεις υλοποίησης, με σκοπό την καταπολέμηση του καρκίνου και είχε παρθεί η απόφαση να δεσμευτούν τα παραπάνω κονδύλια συνολικού ύψους 4 δισ. ευρώ.
Στο πρόγραμμα «Καταπολέμηση του καρκίνου στην ΕΕ» συμμετείχαν και τα προγράμματα EU4Health, «Ορίζων Ευρώπη» και το πρόγραμμα «Ψηφιακή Ευρώπη». Όλα αυτά τα προγράμματα χρηματοδοτούνται ξεχωριστά από την Ένωση και αναφέρονται στην Υγεία και στην νέα τεχνολογία.
Ο σκοπός αυτών των μέσων ήταν εκτός των άλλων και σε μια προσπάθεια σφαιρικής καταπολέμησης του καρκίνου ,είχαν προγραμματιστεί δηλαδή να διατεθούν και σε άλλους τομείς όπως για τη μηδενική ρύπανση του περιβάλλοντος και έλεγχο των προϊόντων διατροφής μας από το χωράφι στο πιάτο.
Τα προφίλ των κρατών, μεταξύ των οποίων και της χώρας μας, είναι έργο του ΟΟΣΑ σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σ’ αυτό συνέβαλαν αποτελεσματικά παρατηρήσεις εθνικών εμπειρογνωμόνων και άλλων ομάδων εργασίας του ΟΟΣΑ και της ΕΕ για την διαμόρφωση του μητρώο ανισοτήτων μεταξύ των κρατών για τον καρκίνο.
Πηγές για την κατάρτιση αυτών των δεδομένων ήταν η Euro stat και η βάση δεδομένων για την Υγεία του ΟΟΣΑ κυρίως. Υπήρξαν όμως και άλλες πηγές κυρίως εξειδικευμένες όπως πχ για τον παιδικό καρκίνο. Τα δεδομένα και οι πληροφορίες που υπάρχουν στο Μητρώο αυτό για κάθε κράτος αντλήθηκαν κυρίως από εθνικά επίσημα στοιχεία που δόθηκαν στην Eurostat και στη βάση δεδομένων του ΟΟΣΑ, τα οποία και επικυρώθηκαν ώστε να διασφαλίζουν την μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια με την πραγματικότητα.
Αυτό σημαίνει ότι έχουμε πια αξιόπιστες πηγές για να μελετήσουμε την ασθένεια αυτή και στην χώρα μας. Εμείς εδώ θα παρουσιάσουμε λίγα, κάποια ενδεικτικά στοιχεία που αφορούν την Ελλάδα για μια επιφανειακή ενημέρωση.
Τα στοιχεία είναι πρόσφορα όμως για τους ειδήμονες για σωστές μελέτες και εξαγωγή συμπερασμάτων τόσο στον τομέα της Υγείας αλλά και της Οικονομίας και της Κοινωνικής αντιμετώπισης του φαινομένου «Καρκίνος». Ο καρκίνος είναι αλήθεια μια μεγάλη πρόκληση για την υγεία παγκοσμίως αλλά και για την χώρα μας.
Οι επιβεβαιωμένοι θάνατοι από την ασθένεια αυτή σε ολόκληρο τον πλανήτη με μέτρηση του έτους 2022 έφτασαν κοντά στα 10 εκατομμύρια τον χρόνο. Στη χώρα μας έχουμε 95 θανάτους την ημέρα από την ασθένεια αυτή. Το ετήσιο κόστος της αντιμετώπισής της ξεπέρασε για την Ελλάδα 1,9 δις στον χρόνο αναφοράς.
Προφίλ της Ελλάδα για τον καρκίνο
Σημαντικότερα σημεία: Ο καρκίνος στην Ελλάδα Το 2022 αναμένονταν κατ’ εκτίμηση 63.176 νέες διαγνώσεις καρκίνου στην Ελλάδα. Ο αριθμός αυτός αντιστοιχεί σε προτυπωμένο κατά ηλικία αριθμό συχνότητας εμφάνισης 529 νέων περιστατικών ανά 100 000 άτομα, ο οποίος είναι χαμηλότερος από τον μέσο όρο της ΕΕ.
Μεταξύ του 2011 και του 2021, η Ελλάδα σημείωσε βραδύτερη μείωση των ποσοστών θνησιμότητας από καρκίνο σε σχέση με τις περισσότερες άλλες χώρες της ΕΕ. Το προτυπωμένο κατά ηλικία ποσοστό θνησιμότητας ήταν 239 ανά 100.000 άτομα ελαφρώς υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ. Το ποσοστό θνησιμότητας από καρκίνο στην Ελλάδα μεταξύ των ανδρών είναι υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ, αλλά το ποσοστό μεταξύ των γυναικών είναι χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ.
Παράγοντες κινδύνου και πολιτικές πρόληψης του καρκίνου: Η Ελλάδα σημειώνει χαμηλές επιδόσεις στον τομέα της πρόληψης από τις άλλες χώρες της ΕΕ όσον αφορά το καθημερινό κάπνισμα, το υπερβολικό βάρος και την παχυσαρκία, την κατανάλωση φρούτων και την ατμοσφαιρική ρύπανση.
Παρά τη μείωση των ποσοστών καπνίσματος, η Ελλάδα εξακολουθεί να έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά επιπολασμού του καπνίσματος στην ΕΕ, με σχεδόν το ένα τέταρτο του πληθυσμού να καπνίζει καθημερινά.
Πάνω από το ήμισυ του ελληνικού πληθυσμού ταξινομείται ως υπέρβαρο ή παχύσαρκο, με σημαντικά υψηλότερα ποσοστά μεταξύ των χαμηλότερων κοινωνικοοικονομικών ομάδων. Το ποσοστό επιπολασμού του υπερβολικού βάρους και της παχυσαρκίας μεταξύ των γυναικών με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο στην Ελλάδα είναι επίσης ένα από τα υψηλότερα στην ΕΕ.
Έγκαιρη ανίχνευση: Η Ελλάδα έχει εφαρμόσει σταδιακά προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου, συμπεριλαμβανομένου προγράμματος προσυμπτωματικού ελέγχου του καρκίνου του μαστού με βάση τον πληθυσμό για γυναίκες ηλικίας 45-74 ετών.
Έχουν επίσης σχεδιαστεί και εξαγγελθεί προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Ωστόσο, δεν υπάρχουν πλήρη δεδομένα σχετικά με την αποτελεσματικότητα των εν λόγω προγραμμάτων.
Τα δεδομένα προηγούμενων ερευνών δείχνουν σχετικά υψηλά ποσοστά συμμετοχής σε προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου του καρκίνου του μαστού και του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, αλλά υπάρχουν σημαντικές κοινωνικοοικονομικές ανισότητες στα ποσοστά συμμετοχής.
Επιδόσεις όσον αφορά την περίθαλψη του καρκίνου: Η πρόσβαση σε περίθαλψη του καρκίνου στην Ελλάδα παρεμποδίζεται από διάφορους παράγοντες, όπως οι ελλείψεις προσωπικού στον τομέα της υγείας, οι υψηλές άμεσες δαπάνες για τους ασθενείς, οι μεγάλοι χρόνοι αναμονής για ακτινοθεραπεία στα δημόσια νοσοκομεία και η άνιση κατανομή των εγκαταστάσεων περίθαλψης του καρκίνου.
Για να βελτιωθεί η ποιότητα της περίθαλψης, απαιτούνται πιο ολοκληρωμένες πολιτικές που εστιάζουν στη συγκέντρωση της περίθαλψης και στη διασφάλιση της ποιότητας. Η Ελλάδα δεν διαθέτει ολοκληρωμένες πολιτικές και μηχανισμούς κοινωνικής προστασίας για τη στήριξη των καρκινοπαθών και των επιζώντων καρκίνου. Συνολικά, το βάρος του καρκίνου εκτιμάται ότι είναι υψηλό, με σημαντικό αντίκτυπο στο προσδόκιμο ζωής σε σύγκριση με την ΕΕ, αλλά με μικρότερη επιβάρυνση.
Δαπάνες για την υγεία: Η Ελλάδα προβλέπεται να έχει χαμηλότερη επιβάρυνση των δαπανών για την υγεία από τον καρκίνο σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ Σύμφωνα με το μοντέλο SPHeP του ΟΟΣΑ, μεταξύ του 2023 και του 2050, οι συνολικές δαπάνες για την υγεία εκτιμάται ότι θα είναι κατά 3% υψηλότερες στην Ελλάδα λόγω της επιβάρυνσης του καρκίνου.
Αυτό ισοδυναμεί με μέσο όρο 78 EUR (ΙΑΔ) ανά άτομο ετησίως. Το ποσό αυτό είναι πολύ χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ των19 (242 EUR). Συνολικά, οι κατά κεφαλήν δαπάνες υγείας για την περίθαλψη του καρκίνου αναμένεται να αυξηθούν κατά 68 % στην Ελλάδα μεταξύ του 2023 και του 2050, σε σύγκριση με την αύξηση κατά 59 % στην ΕΕ των 27.
Τα παραπάνω στοιχεία είναι μια πολύ περιορισμένη περίληψη από τον όγκο των δεδομένων που περιλαμβάνει η μελέτη της ΕΕ που είναι ένα σπουδαίο εργαλείο για τους μελετητές του προβλήματος «Καρκίνος».
Παναγιώτης Φώτου
Υ.Γ Έργο που πραγματοποιούν οι Οργανισμοί που αναφέρονται στο κείμενο
Α. EU Health Δράση της ΕΕ για την υγεία.
Β. «Ορίζων Ευρώπη» είναι η εμβληματική πρωτοβουλία της ΕΕ για την έρευνα και την ανάπτυξη.
Γ. Πρόγραμμα «Ψηφιακή Ευρώπη» (DIGITAL) είναι ένα χρηματοδοτικό πρόγραμμα της ΕΕ που επικεντρώνεται στην εισαγωγή της ψηφιακής τεχνολογίας στις επιχειρήσεις.
Δ. Το πρόγραμμα (SPHeP) του ΟΟΣΑ είναι ένα μοντέλο που σκοπό έχει τον Σχεδιασμό της Δημόσιας Υγείας στις χώρες της ΕΕ.
