06/04/2025
Είναι καιρός να σκεφτούμε ότι το τέλος του καπιταλισμού, και οι υποτιθέμενες ανέσεις του, είναι κάτι λιγότερο επικίνδυνο από τον τρίτο παγκόσμιο πόλεμο στον οποίο μας οδηγεί, γράφει ο Paolo Cacciari
Φωτογραφία του Chris Carlsson
Φαίνεται απίστευτο, φτάνουμε απροετοίμαστοι στην ακριβή στιγμή που αυτό που είχαμε προβλέψει λεπτομερώς γίνεται πραγματικότητα. Όπου με το «εμείς» εννοώ τα κριτικά κινήματα της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης και με τα «αναμενόμενα» γεγονότα εννοώ αυτό που κάνει η νέα διαχείριση ηπα. Ας τα δούμε αναλυτικά.
Πρώτον. Η απελευθέρωση των αγορών εμπορευμάτων και κεφαλαίων έχει επιδεινώσει τις ανισορροπίες όχι μόνο μεταξύ των εμπορικών ισοζυγίων των κρατών, αλλά και στον διεθνή καταμερισμό εργασίας.
Και τώρα πρέπει να γίνουμε μάρτυρες της αχρείας εικόνας του Trump να υπερασπίζεται την «πραγματική οικονομία» συνοδευόμενος από έναν εργάτη και υποστηριζόμενο από τα εθνικά βιομηχανικά σωματεία!
Δεύτερον. Το ναρκωτικό της χρηματοπιστωτικής μόχλευσης που χρησιμοποιήθηκε για τη διασφάλιση υψηλών αποδόσεων και αποδόσεων μετοχών ήταν βέβαιο ότι θα εξαντληθεί αργά ή γρήγορα.
Και σήμερα τα χρηματιστήρια, δικαίως, ξεφουσκώνουν. Ποιος νοιάζεται – φαίνεται να λέει ο υπερπόντιος μεγιστάνας – για τις διαθέσεις των χρηματιστηρίων: οι λύκοι της Wall Street επιστρέφουν στη δουλειά! Σημασία δεν έχουν οι χρηματιστηριακοί δείκτες, αλλά η απασχόληση και οι μισθοί.
Τρίτο. Ακόμη και το αμερικανικό US δημόσιο χρέος των 36 τρισεκατομμυρίων δολαρίων – το οποίο είχε διπλασιαστεί σε δέκα χρόνια – δεν μπορούσε πλέον να αντέξει.
Ας το πληρώσουν οι «φίλες»-“friendly” χώρες με αντάλλαγμα στρατιωτική «προστασία» και οι πιστώτριες με αντάλλαγμα ομόλογα εκατονταετίας (τα οποία ονομάζονται “matusalemme”, από τον μαθουσάλα) που εκδίδει η Federal Reserve.
Οι αποδόσεις των κεφαλαίων μπορούν να περιμένουν. Το «μακροπρόθεσμο-μακροχρόνιο» (longtermism), είναι ηθικά σωστό και σταθεροποιητικό. Στην πραγματικότητα, ο αδίστακτος πρόεδρος ποντάρει στο γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι ακόμη αρκετά αμφισβητούμενες ώστε να μπορούν να χρεοκοπήσουν χωρίς να τραβήξουν πίσω τους όλους τους πιστωτές τους.
Η Κίνα είναι έτοιμη να εγκαταλείψει τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα που έχει στα ταμεία της; Μπορούν η Ινδία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Νότια Αφρική και οι διάφοροι Brics να αντέξουν οικονομικά-να επιτρέψουν στους εαυτούς τους να εγκαταλείψουν τις εμπορικές ανταλλαγές με τις Ηνωμένες Πολιτείες; Σε ποια ομάδα παίζει η Ευρώπη;
Τέταρτον. Η αχαλίνωτη βιομηχανική ανάπτυξη προκαλεί τεράστιες περιβαλλοντικές ζημιές, σε σημείο να θέτει σε κίνδυνο τις ίδιες τις συνθήκες κατοικιμότητας ολόκληρων περιοχών του πλανήτη.
Μπροστά σε αυτό, οι διάφορες δειλές, αντιφατικές εκδοχές της «πράσινης συμφωνίας»-“green deal” που έχουν επινοηθεί μέχρι στιγμής από τις προοδευτικές κυβερνήσεις είναι πραγματικά «γελοίες», “ridiculous”, για να χρησιμοποιήσω μιαν έκφραση του Τραμπ.
Λίγο περισσότερο από καπνό στα μάτια, ανίκανες να ανταγωνιστούν έναν βιομηχανικό μηχανισμό (ξεκινώντας από εκείνον υψηλής τεχνολογίας, high techk) πεινασμένο για ενέργεια.
Δεν θα είναι οι FER (fonti energetiche rinnovabili), ΑΠΕ (ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) που θα σταματήσουν ένα μοντέλο μη βιώσιμης ανάπτυξης. Χωρίς μια πλήρη «πράσινη κοινωνία» (πνευματικά δικαιώματα Aldo Bonomi), “green society” (copyright Aldo Bonomi) δεν θα υπάρξει σωτηρία για τον πλανήτη.
Πέμπτον. Τέλος, ο πόλεμος. Αυτό που διακυβεύεται είναι η αποθησαύριση πόρων. αυτοί που πρέπει να αγοραστούν (Ουκρανία, Γροιλανδία… Αφρική) και εκείνοι που απομένουν ακόμη να αποικιστούν: εξω-ατμοσφαιρικό διάστημα, θαλάσσιος βαθύς βυθός, γονιδιώματα φυτικά και ζωικά, ανθρώπινο μυαλό και συμπεριφορά.
Ο Τραμπ ξέθαψε το αρχέτυπο, εμπορευματικό, ληστρικό αρπακτικό πνεύμα του σοβινιστικού, λευκής υπεροχής, νεοαποικιακού καπιταλισμού. Μπορούμε ακόμα να πιστεύουμε ότι μπορούμε να συμφιλιωθούμε, να πάμε σε συμφωνίες με αυτό το όραμα του κόσμου;
Ή, χειρότερα, να θέλουμε να ανταγωνιστούμε ετούτους τους «νεοφεουδάρχες» (πνευματικά δικαιώματα Βαρουφάκη), “neofeudatari” (copyright Varoufakis) στον αγαπημένο τους αγωνιστικό χώρο: τον ανταγωνισμό και την αύξηση των ολιγοπωλιακών περιθωρίων κέρδους. πολλαπλασιασμό των παραγόμενων και καταναλωθέντων εμπορευμάτων· συσσώρευση κεφαλαίων και τη συνεχώς αυξανόμενη αποζημίωση-αμοιβή τους;
Ήρθε η ώρα να σκεφτούμε ότι το τέλος του καπιταλισμού (και των υποτιθέμενων ανέσεων του) είναι λιγότερο επικίνδυνο από τον τρίτο παγκόσμιο πόλεμο προς τον οποίο μας οδηγεί.
Στάλθηκε και στο il fatto quotidiano
ο Paolo Cacciari έχει ενταχθεί στην εκστρατεία Partire dalla speranza e non dalla paura
Μιχάλης ‘Μίκε’ Μαυρόπουλος Comune-info
